Psikolojik şiddete uğruyor olabilirsiniz! Klinik Psikolog Zeynep Şeker psikolojik şiddetin tanımını Cumhuriyet TV'de anlattı.
Category
🗞
NewsTranscript
00:00Cumhuriyet TV ekranlarına hoş geldiniz sevgili seyirciler.
00:17Çoğu zaman size bu ekranlardan sıcak gündemleri aktarıyoruz.
00:20Ancak fırsat bulduğumuz vakitte ara sıra bilgilendirici içerikler gerek sağlık alanında gerek psikoloji alanında
00:27Bu tarz programlarda yapmayı istiyoruz ki hem biz bilgilenelim hem ekran başındaki seyircilerimiz bilgilensin.
00:34Bugün de yine o sos olarak adlandırdığımız konulardan biriyle karşınızdayız.
00:39Ne konuşacağız? Psikolojik şiddeti konuşacağız. Nedir? Nasıl farkına varırız?
00:44Farkına vardığımızda neler yapmalıyız?
00:46Konuğumuz Türk Psikologlar Derneği İstanbul Şube Yönetim Kurulu üyesi klinik psikolog doktor Zeynep Şeker. Hoş geldiniz.
00:55Merhabalar, hoş bulduk. Teşekkürler.
00:57Nasılsınız öncelikle?
00:59Çok teşekkürler. Sağ olun. Siz nasılsınız?
01:02Çok teşekkür ederim. Ben de iyiyim.
01:04Şimdi Zeynep Hanım, biz psikolojik şiddetle bu ülkede yaşayan ya da dünya üzerinde yaşayan birçok insan karşılaşmıştır.
01:12Karşılaşıyor olabilir ya da karşılaşma ihtimali çok yüksek olabilir.
01:17İlk olarak şuradan başlayalım dilerseniz.
01:19Bizim psikolojik şiddet olarak adlandırdığımız şey nedir tam olarak?
01:24Aslında şiddetin birçok türüne baktığımızda tanınması, fark edilmesi, anlamlandırılması en zor tiplerden biri.
01:32En zor şiddet türlerinden biri.
01:34Çünkü birçok kişinin normalize ettiği, gündelik yaşamda deneyimlediğimiz şeyleri aslında psikolojik şiddet olarak adlandırabiliyoruz.
01:42Belki önce bir şiddet nedir? Bununla bir başlamak gerekiyor.
01:46Yani şiddetin ne olduğunu anlarsak psikolojik şiddeti daha iyi anlayabiliriz.
01:51Şiddet kavramına baktığımızda bu kişinin güç baskı uygulayarak karşısındaki insanların bedensel ya da ruhsal açıdan zarar görmesi neden olan gerçekleşirli bireysel toplu erkeklerin tümü.
02:04Şimdi bu konsepte bakınca bu tanımla birlikte ilerleyecek olursak birçok farklı şiddet türünden bahsedebiliyoruz.
02:12Fiziksel şiddet aslında hepimizin çok daha rahat tanımlayabildiği, gördüğünde ne olduğunu bildiği vurma, itme, yumruklama kişinin fiziksel olarak zarar görmesine sebep olan bir şiddet türü.
02:27Cinsel şiddette kişinin cinsel yollarla şiddete uğraması, cinsel isimler takılması, aşağılayıcı isimler takılması, kişinin kadınlığına erkekliğine gelen aşağılamalar şeklinde düşünebiliriz.
02:40Bir de ekonomik şiddet var. Zorla çalıştırma, çalıştırmama, maaşına el koyma, elindeki parayı alma gibi süreçlere geliyor.
02:48Şimdi en çok karışan kısım sözler şiddetli psikolojik şiddet. Aslında çok örtüşüyor birbiriyle.
02:53Şimdi sözler şiddetine baktığımızda bu daha çok kişinin küfür etmesi, hakaret etmesi, yüksek sesle bağırması, alay etmesi, isimler takması, aşağılaması, emir vermesi gibi süreçlere girerken
03:07psikolojik şiddette daha küsme, baskı uygulama, tehdit etme, çocukları uzaklaştırma, arkadaş ve aileyle görüşmeyi engelleme, gözdağı verme, evden çıkmasını yasaklama, gittiği yerleri yaptıklarını takip etme gibi
03:25Eylemlerin tamamını kapsıyor. Aslında baktığımızda sözler şiddetin altında yer alan yüksek sesle bağırma, küfür etme, hakaret etme de aynı zamanda psikolojik şiddetin kapsamında da değerlendirilebiliyor.
03:39Ancak bakınca birçok kişi için küsmek, baskı uygulama, kıskançlık toplumumuza çok normalize edilen kavramlar.
03:49Yani kıskançlığı sevgiyle örtüştürüyoruz aslında bakınca. Bir kişi beni ne kadar kıskanıyorsa o kadar çok seviyor diye algılayabiliyoruz.
03:59Tam da bu nedenle psikolojik şiddet eylemlerini tanımlamak ve fark etmek kişiler için çok daha zor oluyor bu süreçte. Belki böyle kısaca başlayabiliriz.
04:10Peki Zeynep Hanım, biz bir psikolojik şiddete maruz kalıyorsak bunun nasıl farkına varabiliriz? Yani ne gibi belirtileri var ve biz bunları nasıl anlayabiliriz?
04:20Burada aslında bütün şiddet türleri için aynı döngüler, aynı evrelerden bahsediyoruz.
04:29Yani özellikle kadınların şiddeti anlatırken şiddet döngüsünü anlamayı önemseriyoruz ve aynı zamanda kişinin maruz kaldığı şiddeti anlamasında.
04:38Kendi geçirdiği evreleri fark etmesinin önemi. Çok uzun yıllarca kadın yönelik şiddete çalışırken bunu kadınlara anlatıyor olmak önemli.
04:46Çünkü fark etmeyi sağlayacak şey ben neyin içindeyim onu anlamak.
04:49Şiddet döngüsü dediğimiz şey aslında altı aşamalı. Bu arada bunun birçok şu anda kadınlar çalışan sevgi toplumu kuruluşlarının web sitelerinde de bulabilir ilgilenen kişiler, merak edenler, öğrenmek isteyenler.
05:04O anlamda da bir ara bilgi geçmiş olayım.
05:06Şiddet döngüsü içerisinde ilk aşama kurgu aşaması.
05:09Kişi aslında burada şiddet uygulayan kişi açısından bakarsak geçmişteki, gelecekteki şiddet davranışlarının fantezisini kurduğu, hakkından neler yapabileceğini geçirdiği bir dönem.
05:19Hazırlık aşaması.
05:21Bu aşamada küçük konular bile problem haline gelir. Öfke ve gerginlik yavaş yavaş tırmanmaya başlar.
05:28Kişi daha kontrol etmeye, tehdit etmeye başlar.
05:31İstismar aşaması kişinin o şiddete uyguladığı süreç.
05:34Şimdi psikolojik şiddete baktığımızda bu en kısa aşama olsa da fiziksel şiddette, psikolojik şiddette bu istismar aşaması çok uzun zamana yayılanarak da gerçekleşebiliyor.
05:44Yani bir kişi baskı tehdit altındaysa, aşağılanıyorsa, engelleniyorsa, arkadaşlarıyla görüşmesi engelleniyorsa bu böyle fiziksel şiddetteki gibi olay oldu bitti gibi olmuyor.
05:56Daha zamana yayılan kişinin bütün psikolojik süreçlerini etkileyen bir hale geliyor.
06:02Sonra şimdi te uygulayan kişi açısından bakınca bir suçluluk evresine geliyoruz.
06:07İşte kişi utanç, pişmanlık duyuyor, özür diliyor, yaptıklarını telafi etmeye çalışıyor.
06:12Ardından rastgele yerleştirme evresinde de işte bir bahaneler bulma, neden böyle davrandığını, maruz kalanınızı suçladığı bir sürece giriliyor.
06:23Balayı aşaması dediğimiz aşama.
06:25Aslında birazdan belki onun üzerine balayı aşamasını dediğimiz aşama sonuçta.
06:30Evet, genelde asıl sonrasında tekrar da konuşuruz ne yapmak gerekir kısmı da burada en çok devreye giriyor çünkü.
06:36Kişinin tekrar şiddeti uygulayan kişinin tekrar kontrolü ele aldığı, gerilimi azalttığı, yanıltıcı bir huzur ortamı yarattığı, daha gönüllerin alındığı bir döneme giriliyor.
06:47Şimdi kişi şiddeti uyguladıktan sonra psikolojik şiddeti hakaret ettiğinde, aşağıladığında, bağırdığında, bir şeyleri engellediğinde,
06:57ardından bu evreye geldiğinde bir anda iyi davranmaya başlamaya, yanıltıcı bir huzur ortamı yaratması sayesinde aslında bu aşama kişinin o şiddeti fark etmesini, anlamlandırmasını ve şiddet döngüsünün içerisinden çıkmasını en çok zorlayan şey.
07:13Şiddete uğrayan kişi peki bu süreçte ne yaşıyor?
07:15Genelde dört aşamadan bahsediyoruz.
07:17Önce inkar aşaması.
07:20Maruz kalan kişi önce hep bir bahane buluyor, inkar ediyor, yok ya bu tek seferlik bir şey, tekrar başıma gelmez, aslında öyle demek istemedi, o da işte beni çok sevdiği için bu kıskançlıkları yapıyor,
07:35benle daha çok zaman geçirmek istediği için ailemle arkadaşlarımla görüşmemi istemiyor, çocuklarla ilgilenmemi istiyor, hakaret ettiğinde o an çok sinirliydi, sinirleri bozuktu dediğimiz bir inkar aşamasından geçiyoruz.
07:50Sonra suçsuzluk aşamasını yaşıyor.
07:52Bütün bu az önceki şiddet döngüsünün içerisinde.
07:54Diyor ki bir problem var ama bu herhalde benden kaynaklı, ben yeterince iyi olamadığım için bana böyle davranıyor, ya da ona yeterince destek olamadığım, daha iyi davranabilirdim, alttan alabilirdim gibi aslında problemi kendimde aradığı bir evreye giriyor.
08:12Üçüncü aşamaya geldiğimizde aydınlanma aşaması.
08:16Bu aşamada artık kişi yavaş yavaş bir dakika burada yanlış bir şey var, benim müdahale etmem gereken bir şey var demeye başlıyor.
08:26Bunu fark ettiğinde aslında bunları hak etmediğini anladığında, burada yanlış bir şeyler gittiğini anladığında gene de aydınlanma aşamasında genelde kişi ümidini devam ettirdiği için, düzeleceğine inandığı için ilişki içerisinde kalmaya devam ediyor.
08:44Son aşamaya geldiğimizde sorumluluk aşamasında aslında burası daha kişinin aktif olduğu, şiddetin durmayacağını, bunun sevgiden kaynaklanmadığını, yanlışlıkla olmadığını, problemin kendinde olmadığını anlayarak sınırın sonuna geliyor, bunları kabulleniyor ve yeni yaşam planları için şiddet döngüsünün içerisinden çıkma kararı veriyor.
09:09Şimdi bu soru içerisinde kişi hem fiziksel hem duygusal hem düşünsel diyelim kognitif aslında ama düşünsel dersek daha rahat anlaşılır birçok farklı şey deneyimleyebiliyor.
09:22Örneğin fiziksel olarak şiddete maruz kalan kişi tipine göre, türüne göre şiddetin aslında bütün insanlarla ilişkisinin etkilenmesinin yanı sıra işte göz teması kuramayabiliyor, ani seslere karşı aşırı tepki verebiliyor, daha hassas olmaya başlayabiliyor, fiziksel olarak çarpıntı, yorgunluk, haysizlik hali yaşayabiliyor, ağlama krizleri, öfke krizleri, uyku problemleri gözlemleyebiliyoruz, kabuslar olabiliyor.
09:50Duygusu olarak daha içine kapanabiliyor, umutsuzluk, çaresizlik, suçluluk, kendini sevmeme, öfke gibi duygular devreye girebiliyor.
09:58Düşünsel olarak kognitif olarak baktığımızda ise biraz daha karar vermekte zorlanmaların başlaması, geleceğe yönelik plan yapmanın zor olması, kendinde dair bir sorun olduğuna dair inançlarının oluşması veya her şey için başkalarını suçlaması gibi yapacak bir şey olmadığı inançları gibi farklı farklı birçok semptom deneyimleyebiliyor.
10:23Bunların hepsi anlattığım şiddet döngüsü ve şiddete uğrayan kişinin yaşadığı evrelerde, fiziksel, duygusal, düşünsel tepkilerde baktığımızda kişiden kişiye değişen, şiddet türüne bağlı olarak değişiklik gösterebilen ve şiddet döngüsünün hangi evresinde olduğumuza bağlı da farklılıklar gösterebilen şeyler.
10:46Bu nedenle kişinin kendisini anlaması, neyin içerisinde olduğunu anlaması ve buna dair farkındalığını arttırması için bilgilenmesini çok önemsemiyoruz. Bunları biliyor oldukça anlayabilir kişi kendisinde ne deneyimlediğini.
10:59Özet geçmiş olayım kısa bir şekilde.
11:07Psikolojik şiddeti tanımladık. Nasıl farkına varabileceğimizi anlattık. Peki farkına varan kişi ne yapması gerekiyor?
11:25Şimdi burada aslında yeni yasaya, yeni değil artık yıllar oldu gerçi ama 6.284 sayılı yasadan bahsedebiliriz. Yani burada bu yasa kapsamında psikolojik, fiziksel, ekonomik bütün şiddet türlerinde maruz kalan kişi kendisi herhangi bir şekilde bir şikayeti olduğunda başvuruda bulunup destek alabiliyor.
11:50Hem önleyici tedbirler hem korunmak için tedbirler aldırabiliyor ve kendisi için seçeneklerini değerlendirebileceği imkanları var ama birçok kadın özellikle bunları bilmiyor.
12:00Dolayısıyla bu konunun, yasanın kapsamında ne gibi hakları olduğu konusunda kadınları bilgilendirmek çok önemli diye düşünüyorum.
12:09Ne yapabilir peki? Önce bir bunu fark edelim ki ne yaşadığımı anladım, fark ettim ve bir şey yapmaya karar verdim.
12:16Şimdi burada birkaç aşamalı gidebiliriz. Kadının ne istediği çok önemli. Yani şiddetin türüne de bağlı olarak kadın ne yapmak istiyor, nasıl hareket etmek istiyor bunu anlamak lazım.
12:27Bu noktada başlangıçta psikolojik destek almasını çok önemsiyoruz çünkü kadının güçlenmesi, kendisine yeni bir yaşam kurabilmesi ve devam edebilmesi için kaynaklarını geliştirmek önemli bir yere sahip.
12:41Bunun haricinde kendisi bu şiddet döneminin içinden çıkmak istediğinde başvurabileceği yerler var.
12:47Polis merkezlerine başvurabilir, savcılığa başvurabilir, nöbetçi aile mahkemelerine başvurabilir.
12:53Bunun haricinde kolluk kuvvetleri bu süreçte destek olabilirler, şiddeti önleme ve izleme merkezlerine başvuruda bulunabilirler.
13:02Bunun için aslında 183 numaralı telefon hattından arayarak destek alınabiliyor.
13:07Nedir bu telefon hattı?
13:09Aslında AHM Sosyal Hizmetler Bakanlığı'nın hattı olan aile, kadın, çocuk ve özürlü sosyal hizmet danışma hattı.
13:16Buraya arayarak şiddete uğrayan kişi kendisi destek alabiliyor.
13:19Bunun haricinde BARO çok iyi çalışıyor.
13:22Kadınları bu anlamda desteklemek için çok aktif destek veriyor.
13:26Sivil toplum kuruluşları çok ciddi bir destek veriyor.
13:30Mor çatı olsun, Kadın İnsan Hakları Derneği olsun, Şiddeti Duyduracağız platformu olsun.
13:39Birçok farklı sivil toplum kuruluşu bu anlamda çok destekleyici.
13:44Bakanlık kades uygulamasından açısından çok hakim değilim o uygulamaya.
13:49Dolayısıyla çok bilgi vermem doğru olmaz ama bir telefon aplikasyonu olduğunu biliyorum.
13:54Şiddete uğrayan kişinin acil durumda destek alabilmesini sağlayan bir aplikasyon yerini belirleyen.
14:00Bunlara başvurular da bulunabilir.
14:03Aynı zamanda birçok belediyenin de aslında kadın danışma merkezleri ya da aile ve kadın danışma merkezleri var.
14:10Özellikle İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin de olmak üzere psikologların da yer aldığı, avukatların da destek olduğu merkezler var.
14:18Bu merkezlerde destek alabilmeleri de mümkün.
14:21Ama sadece bu değil.
14:23Buyurun devam edin lütfen.
14:25Sadece bir şey daha söyleyeyim.
14:27Aile desteği, arkadaş desteği, sosyal destek de burada çok önemli bir yere sahip.
14:31Onlardan da yer aranabildiği kadar fazlaca destek alabiliyor olması lazım ki işin.
14:36Başvurabildiği yerleri konuştuk.
14:39Peki psikolojik anlamda neler yapılması gerekiyor psikolojik şiddet görmüş bir kişiye karşı?
14:45Bizim ne yapmamız gerektiğini soruyorsunuz değil mi?
14:49Hem uzmanın hem bu şiddete maruz kalmış kişinin hem de onun ailesinin, yakınlarının ne gibi tepkiler vermesi gerekiyor, neler olması gerekiyor?
15:04Evet şimdi burada en önemli kısım aslında görmezden gelmemek.
15:09Şiddete uğrayan bir kişi için şöyle söyleyeyim.
15:12O kadar fazla çalışma var ki birçok kişi şiddete maruz kaldığında birçok kadın defalarca evi bırakıp evden çıkmak için uğraşıyor.
15:20Gidiyor tekrar geri dönüyor.
15:23Bunun birçok çalışma ortalama kadınların yedi kez evi terk etme teşebbüsünde bulunduğunu söylüyor.
15:30Ve şiddet yaşayan kadınların neredeyse yarısı ise kimseye anlatmıyor.
15:36Dolayısıyla bir yakınımız şiddete maruz kaldığında en önemli olan şey yapmamız gereken şey önce onun ihtiyaçlarını anlamak.
15:44Kişiyi dinliyor olmak, yargılamamak, anlamaya çalışmak ve hak vermek.
15:50Çünkü kimse hiçbir durum karşısında şiddete maruz kalmayı hak etmez.
15:55Kişinin adına karar vermemek, ne yapacağını söylememek önemli.
15:59Çünkü zaten bu kişi şiddet ortamından geliyor.
16:02Şiddet ortamı nedir?
16:03Kişinin kontrol edildiği bir ortamdır.
16:06Dolayısıyla ben de destek olan kişi olarak onu kontrol etmeye çalıştığım değil, onun yerine karar verdiğim değil.
16:12Destek olduğum, ne istediğini anlamasına yardımcı olduğum ve dayanışma gösterebildiğim bir yerde durmam lazım.
16:18Bir diğer yapılacak şeyler hem kişinin kendisi için hem de yakınları olarak olabileceğimiz destek.
16:23Kaybedilen özgüvenin geri getirilmesi için, kaynakların yeniden başlatma mekanizmalarının yeniden yapılandırılabilmesi, kurulabilmesi için destek alabiliyor olmak.
16:34Bunu hem yakınlarından alabilir kişi hem de aynı zamanda psikologlardan, psikolojik danışmanlardan, sosyetik hizmet uzmanlarından alabilir.
16:42Yani psikososyal alanda çalışan birçok kişi aslında bu anlamda kadınları destekliyor.
16:49Yakın olarak yapacağım şeylerden biri de kişinin aslında şiddetin onun suçu olmadığını, yalnız olmadığını, sadece kendisinin bununla maruz kalmadığını ona hissettirmek
17:00ve güvende hissettiğini bir şekilde ona fark ettirebiliyor olmamız, güvende olduğunu.
17:07Çünkü vermemiz gereken mesajlar var.
17:10Kimse şiddet görmeyi hak etmez, bu milyonları etkileyen bir sorun.
17:14Susmak, kendinden düzelmesini beklemek sorunu çözmez.
17:18Bilgi almakla başlanılabilir, acil durumlar için hazırlıklı olabilir, kendini koruması için bizler de destek olabiliriz kişiye.
17:26Anlıyorum. Zeynep Hanım çok teşekkürler. Oldukça bilgilendirici bir program oldu.
17:31Siz de bugün vakit ayırdınız. Bizleri bu konuda bilgilendirdiniz.
17:35Buradan da bir kez daha tarihimizi yapmış olalım.
17:38Herhangi bir şekilde eğer bir kişi şiddete uğruyorsa önce bunun farkına varması gerekiyor ve farkına vardıktan sonra lütfen gereken adımları atsın.
17:47Hiçbir şeyden hiç kimse korkmasın.
17:49Çünkü bu ülkede hala hukuk da var. Ne kadar doğru işler onu bilemeyiz.
17:55Bilemiyoruz son alınan kararlardan sonra ama hala işine sadık uzmanlar da var, hukuk da var.
18:02O yüzden lütfen kimseden korkmayın, kimsenin baskısı altında kalmayın.
18:07Böyle bir durum hissettiğiniz zaman lütfen bir uzmana danışın.
18:10Uzmanın yönlendirmesiyle birlikte hareket edin ve bir kez daha şunun altını çizmiş olalım.
18:15Lütfen ama lütfen kimseden korkmayın.
18:18Sizin de eklemek istediğiniz bir şey varsa onu da alayım ben sizden.
18:22Belki de şeyi söylemek lazım. Korkmaya rağmen adımları atabilmek ve destek talebinde bulunabilmek.
18:30Çünkü psikolojik süreçlerde korksa bileki işi bunun üzerine çalışıyoruz.
18:34Çok normal bulamıyoruz kıvam kişinin de korkması.
18:37Ama bir destek aldığında aslında o korkuyla birlikte yenebilmek, o dayanışmayla ilerleyebilmek en önemlisi.
18:44Bunun altını çizerek gitmek belki birazcık.
18:47Ve birçok imkan var, başvurulabilecek birçok yer var, bilgi alınabilecek birçok kurum var.
18:53Mümkün olduğunca bilgilenmek ve kendimizi korumak değil.
18:57Teşekkür ediyorum.
19:00Evet sevgili Cumhuriyet TV izleyicileri.
19:04Zeynep Şeker konuğumuzdu. Psikolojik şiddeti konuştuk.
19:07Psikolojik şiddetin nasıl farkına varabileceğimizi konuştuk.
19:11Ve bunun yanı sıra uzman hocamız da bize şunları söyledi.
19:15Bu korkuyla beraber hareket etmek gerekir.
19:17Adım atmak gerekir ve bunun üstüne gitmek gerekir.
19:20Az önce de söyledik bir kez daha yineleyelim.
19:23Lütfen böyle bir duruma maruz kalıyorsanız, aldığınızı hissediyorsanız hemen bir uzmana başvurun.
19:28Hemen gerekli adımları atın.
19:30Bugünlük biz burada noktalayalım.
19:32Başka programlarla yine karşınızda olacağız.
19:34Böyle soft içeriklerle, bilgilendirici programlarla.
19:37Kendinize iyi bakınız efendim.