Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Cumhuriyet TV ekranlarına hoş geldiniz sevgili seyirciler.
00:15Cumhurbaşkanı yardımcısı Cevdet Yılmaz 2025-2027 orta vadeli programı açıkladı.
00:21Bizler de bugün ekonomist Oğuz Demir'le birlikte açıklanan programın içeriğine
00:26bakacağız.
00:27Oğuz Bey hoş geldiniz.
00:28Hoş bulduk.
00:29İyi yayınlar Erdem Bey.
00:30Teşekkür ediyorum.
00:31Nasılsınız?
00:32Gayet iyiyim.
00:33Şükürler olsun.
00:34Koşturuyoruz.
00:35Şimdi öncelikle açıklanan orta vadeli program hakkında siz bir ekonomist olarak neler
00:41düşünüyorsunuz?
00:42Aslında yani 2026 ve 2027'den ziyade 2025'e daha çok baktık.
00:50Çünkü biraz önümüzdeki dönemde nasıl politikalar, mevcut politikalar daha ne şiddetle devam
00:57edecek onu anlamaya çalıştım.
00:58Benim yapmaya çalıştım.
00:59Biraz daha buydu.
01:00Zaten hadi hükümetin hedeflere erişme konusundaki başarısızlığı herkesin mağlubu.
01:05Dolayısıyla bu hedeflerin hedeflerden öte o hedeflerin bize çizdiği patikayı anlamaya
01:11çalıştık.
01:12Açık söylemek gerekirse o tutarsızlıklar, başarısızlıklar bunların hepsini bir kenara
01:17bırakarak söylüyorum.
01:18Çünkü aynı başarısızlık aynı tutarsızlık devam ediyor.
01:23Ama bir mesaj var ki bu OVP'de 2025 yılı yani ya işsizlik açısından çok çok daha
01:31sıkıntılı bir döneme işaret ediyor bizim için bir taraftan.
01:34İkinci taraftan da bütün dünyada enflasyonun artık yüzde 4'lere 5'lere kadar oturduğu
01:39bir ortamda hala çözemediğimiz bir sorun olarak yüzde 20'lerin üzerinde onlar 17.5
01:45koymuşlar hedefe ama yüzde 20'lerin üzerinde kalacağına dair bir işaret gözüküyor.
01:50Varsayımları itibariyle bana çok gerçekçi gelmedi açık söylemek gerekirse yani dünyadan
01:55bize para yağacakmış gibi bir algı var.
01:58Öyle bir şey yok maalesef Türkiye için yani önümüzdeki dönemde de olsa bile gelen
02:03para geri gideceği için dalgalanmalara neden olacak yine bir istikrarlı bir seyir
02:07olmuyor.
02:08O yüzden açık söylemek gerekirse bana yani 2025'in çok zor bir yıl olacağına
02:13dair beklentimi teyit eden bir çalışmaymış gibi görüntü.
02:17Yani program aslında ne adımlar yapılacağı ne çözümler üretileceğine ilişkin bilgi
02:21içeren bir metin olması gerekiyordu ama temel nedeni ileriye gidememiş maalesef.
02:26Şimdi siz de az önce 2025'te işsizlikten bahsettiniz.
02:30Cevdet Yılmaz yaptığı açıklama da şunu söylemişti.
02:33Başarılı ekonomi politikalarıyla beraber işsizliğin azaldığını görüyoruz demişti.
02:38Ancak kimi ekonomistler uzmanlar da şunu söylüyorlar işsizlik katlanarak artacak.
02:44Peki 2025'te işsizlik oranı ne durumda olacak ne boyutta bir işsizlik göreceğiz
02:49biz nedir tahmininiz?
02:51Oranları konuştuğumuz zaman biraz iş anlaşılmıyor.
02:56Yani oran çünkü bir hesaplamanın sonucunda ortaya çıkıyor.
03:00Nedir o hesap iş arayan insanların toplam çalışan ve iş arayanların toplamının
03:06oranı yani iş arayan işsizleri öyle diyelim.
03:12İş çalışma niyetinde olan kişilere oranı.
03:15Yani bunlar çalışıyor olabilir çalışma niyetinde olanlar da olabilir.
03:18Böyle bir oran üzerinden giderseniz bunu belirleyen iki tane şey var.
03:21Biri işsiz sayısı resmi iş arayan sayısı özür dilerim.
03:24İki bir de iş gücü oranı yani iş gücü sayısı.
03:28Şimdi eğer pay da küçülürse yani iş gücünden insanlar çıkarlarsa
03:32yukarıdaki sayı sabit kalırsa işsizlik düşmeye başlar.
03:37Ya da yukarıdaki sayı daha da aşağı ineceği için.
03:39Özür dilerim yukarısı aşağıdan daha hızlı aşağı indiği için oran düşer.
03:42Çok matematiğe boğmadan anlatmak istedim ama bunun başka bir yöntemi yok.
03:45Asıl mesele şu.
03:47Kaç kişi delirsiz olacak bu ülkede?
03:49Yani çalışma niyeti olmasa bile artık çalışma iş iş aramaktan ümidini de kesmiş olabilir.
03:55Aylarca arayıp bulamamış olabilir.
03:57Hiç çalışmak istemeyebilir artık.
03:59Yani çünkü aldığı parayla çalışmak çalıştığında aldığı parayla hiç çalışmaması arasında
04:05mesela özellikle hani maalesef kadınlar için bunu söylüyorum.
04:09Evde çocuk bakıp çocuğa bakıcı tutup 17 bin lira maaş alıp 25 bin lira bakıcı parası ödemek yerine
04:15kendi çocuğuna bakmayı tercih edebilir değil mi?
04:18O da mesela iş gücünden dışarı çıkmış oluyor.
04:20İşsiz sayılmıyor.
04:22Bizim gözlemlediğimiz zaten her ne kadar işsizlik oranı düşse de bir süredir geniş tanılı işsizlik.
04:27Yani iş gücünün dışında kalan ve işsiz olan insanların sayısının artışı yönündeydi.
04:3111 milyona yaklaştı.
04:34Şimdi bu rakamın artması endişe verici.
04:36Oran düşebilir.
04:37Oranla ilgili bir sıkıntı yok.
04:38Oranı düşürürsünüz.
04:39Yani pay küçülür pay da büyür.
04:42Oran düşer.
04:43Ama buradaki asıl mesele insanların iş gücünün dışına çıkması.
04:46Delirsiz hale gelmesi ve maalesef ki önümüzdeki yıl Türkiye'de biz bunun yani iş gücündeki daralmanın
04:54insanların iş gücünün dışına çıkışının daha yoğun olduğu bir yıl olduğunu göreceğiz.
04:59Hocam bir de hepsinin yanı sıra şu var ki.
05:02Şimdi dezenflasyon süreci 2024 Haziran ayında başladı denildiği yapılan açıklamada.
05:08Peki yurttaşlar bu dezenflasyonu hissediyorlar mı?
05:11Alım güçleri iyiye gidiyor mu?
05:13Siz bir profesyonel göz olarak neler dersiniz bu durum için?
05:18Bakın size şöyle anlatayım Erdem Bey.
05:20Dezenflasyon şu demek.
05:21Dezenflasyon fiyatlarının düşmesi değil enflasyonun düşmesi demek.
05:24Yani enflasyon hala yüksek.
05:26Enflasyon yükseliyor yani pozitif.
05:29Fiyatlar hala yükseliyor ama fiyatların yükselme hızı düşüyor demek.
05:32Ben bunu hep şunu da anlatıyorum.
05:34Şimdi bizim küfe vardı sırtımızda tamam mı?
05:36Bizim sırtımıza her yıl işte ilk yıl 80 taş koydular.
05:41Sonra 70 taş koydular.
05:43Bu senede diyorlar ki biz sizin sırtınıza 40 taş koyacağız.
05:47Şimdi geçen seneye göre baktığınızda 40 taş koymaları beni mutlu edecekmiş gibi gözükür.
05:52Ama zaten 150 taş varken sırtıma 40 daha koyduktan sonra 190 taşa çıkmış oluyorum.
05:57Yani belim daha da bükülmüş oluyor.
05:59Dolayısıyla ben o 40 taşını istemiyorum.
06:01Benim sırtımdan taşları almaları gerektiğini söylüyorum.
06:03Şimdi o yüzden vatandaş hala sırtına taş yükleniyor.
06:06Yani eskiden 5 atıyorken tek seferde şimdi 3 sefer taş atıyor.
06:11Yani benim yine sırtım ağırlaşıyor hafiflemiyor ki.
06:14O yüzden vatandaş da diyor ki ya dezenflasyon diyorsunuz ama ben bunlara bir şey anlamıyorum.
06:18Niye?
06:19Çünkü sırtındaki taş miktarı artmaya devam ediyor.
06:21Her ne kadar atılan taş sayısı azalıyor.
06:23O yüzden yani bizim bu dezenflasyon falan filan bunların hepsi hikaye.
06:28Türkiye'de enflasyon en azından 7-8 ay %10-12 bandına inmiş ve 7-8 ay boyunca böyle devam etmeye başladığında
06:36biz diyeceğiz ki evet biz biraz daha sakinledik.
06:39Biz biraz daha normalleşmeye başlıyoruz diyeceğiz.
06:41Daha taşlar hala sırtımızda ama en azından belimiz ona alışmış olacak.
06:45Ve daha fazla yeni taş gelmeyeceği için çok fazla sayıda
06:48diyeceğiz ki evet ben bunu taşımaya başladım artık.
06:51Sonra bir de kas yapan bir büyüme olur.
06:53Ve biz o taşı daha da yukarı kaldırabilirsek.
06:55Bence olması gereken nokta o.
06:58O zaman rahatlayacağız.
07:00Bu da 4-5 senesi var yani eğer bunu bu şekilde devam ederlerse.
07:03Şimdi dezenflasyon demişken bir de enflasyon tablosuna revize geldi.
07:09Yani %41.5'a çıktı yanılmıyorsam.
07:12Bir ileride neler göreceğiz yani bunun hakkında neler düşünüyorsunuz?
07:17Yani şöyle 41.5 bu seneki tahmin.
07:2042 biliyorsunuz Merkez Bankası'nın tahmin bandının üst aralığı onun içinde kalmış.
07:25Önümüzdeki senede 17.5 olması bekleniyor.
07:28Yani bu sene 41-42 belki bir miktar üstünde bitirebiliriz.
07:32Seneye 20'nin üstünde bitirebiliriz.
07:34Ama asıl mesele şu biz bu enflasyonu 40'tan 20'ye ki o 20 bile hala dünyaya göre çok yüksek bir enflasyon olacak.
07:41Getirmenin maliyeti ne oldu bizim için?
07:44Biz nasıl bir maliyeti ödedik bunun için?
07:46Yani zaten 3 yıldır enflasyonun buralara gelmesinin maliyetini ödeyen bir halka
07:51şimdi diyorsunuz ki enflasyonu buraya indireceğim.
07:54Bunun bedelini de sen ödeyeceksin ve ben senin sırtından hiçbir yük almayacağım diyorsun.
07:58Asıl mesele burada Erdem Bey.
08:00Yani bizim asıl dikkat etmemiz gereken yer burası.
08:02O yüzden iktidarda şunu söylüyoruz.
08:04Diyoruz ki bakın bu enflasyonu düşürmenin evet kolay bir yolu yok.
08:08Ama bunun bedelini bu kadar ağır bir şekilde siz bu ülkenin yurttaşlarına zaten 3 yıldır ödedikleri bedelin üzerine yükleyemezsiniz.
08:17Bu yükü siz bu 3 yılda kim fayda sağlamışsa kim zenginleşmişse kime ayrıcalık ve imtiyaz sağladıysanız
08:24onlardan kesip dezavantajlı zor durumdaki insanlara aktararak en azından çözmeye çalışın.
08:30Buna kulak veriyorlar mı vermiyorlar tabii ki.
08:33Hocam bir de son olarak şunu sormak istiyorum.
08:36O bir döviz alt başlığı da vardı.
08:39Dövizde ne gibi değişimler göreceğiz?
08:41Peki ne gibi bir politika izlenecek?
08:43Ya orada da bir kaba hesap yapılmış Erdem Bey.
08:46Yani işte 42 lira olacak diyor yıl ortalaması ama bir sonraki sene 46 lira olacakmış.
08:51Biz zaten 35 ile 36 ile girdiğimizi varsaysak yeni seneye 47-48 olması lazım ki 45-42 tutsun şeyde 2025'de.
09:01Sonraki sene nasıl 46 oluyor 48 ile girdiğiniz senede.
09:04Yani çok düşmesi lazım falan.
09:06Çok bodoslama kaba hesaplar yapılmış.
09:09Bugün kurun nereye gidebileceğini maalesef herhangi birimizin kestirebilme ihtimali yok.
09:14Sadece şunu biliyoruz.
09:15Merkez Bankası tutmaya kendi içinde enflasyon hedefine göre konjonktüre göre pozisyon alıyor.
09:22Ama yarın bir gün çok daha güçlü hareketler Allah göstermesin başımıza gelirse
09:26Merkez Bankası da bir yerde duracak.
09:28Yani o da bu hamleleri yapmaktan vazgeçebilir.
09:31Yani yapmaması gereken konjonktürler oluşabilir.
09:34Çünkü yaptığında su gibi eridiği zamanları hatırlayın diyor bizi.
09:37O yüzden şu anda döviz tarafında söyleyebileceğimiz kimsenin bu tahminin de bir tutarlılığı olduğunu düşünmüyorum ben.
09:43Bir rakam hesaplamışlar büyüme.
09:46Bu büyümeden işte dönmüşler şey karşılığını hesaplamışlar.
09:49Dolar karşılığını ne kadar değişir dışarıdan ne gelir.
09:53Bir kaba hesapla gitmişler.
09:55Maalesef böyle bunu söylemeyi de çok istemem ama çok böyle özenli bir çalışma olduğu kanaatinde de değilim ortaladeli programı.
10:02O zaman son olarak son sorumu da sorayım ben size.
10:05Biz bu planlarla programlarla şunu diyebilir miyiz?
10:092025-2024'den daha kolay ve daha iyi bir yıl olacak.
10:14Tam tersi 2025-2024'den daha zor bir yıl olacak.
10:19Çünkü biz 2024'de, 2023'de, 2022'de pahalılıkla uğraştık.
10:24Pahalılık kimin derdidir?
10:26Pahalılıkla uğraşmanız için bir gelirinizin olması lazım.
10:30Paranız varsa pahalılık sizin için bir derttir.
10:33Yoksulun zaten elde edemediği, alamadığı, iyice derin yoksulluğa doğru saplandığı bir noktada bir ürünün 100 lira.
10:43Benim hiç param yoksa, yoksulsam bir ürünün 100 lira olmasıyla 1000 lira olması arasında benim için bir fark yoktur artık.
10:49Çünkü ben o ürünü zaten alamıyorum.
10:51Ben zaten ona erişemiyorum.
10:53Şimdi gelinen nokta işte bu.
10:55Biz pahalılıkla uğraşıyorduk 2024'te.
10:58Çünkü iyi kötü geliri olan insanlar asgari ücretle de olsa, emekli maaşla da olsa bir şekilde hayatını devam ettiren milyonlar vardı.
11:06Onlar zorlanıyordu, çok daha zordu.
11:08Şimdi bu insanlar yeni bir zorlukla karşı karşıya kalacaklar.
11:11Yani işsizlik gibi, işler çıkarmalar gibi.
11:14Maalesef işsizliğin arttığı ya da yeni mezun olan gençler iyi kötü iş bulabilenleri vardı.
11:19Fiyatı düşürüyorlardı, maaşı düşürüyorlardı.
11:22Bir yerde işe giriyorlardı.
11:23En azından bir asgari ücret cepline götürdü.
11:25Şimdi o işler iş pozisyonlarının açılamadığı, açılmadığı bir döneme doğru gidiyor.
11:29O yüzden biz pahalılıktan daha kötü bir toplumsal sorunla, işsizlikle, gelirsizlikle, daha derin yoksullukla mücadele edeceğimiz bir 2025'e doğru maalesef bu rakamlar da gösteriyor ki gideceğiz.
11:42Bunu ne için yaşayacağız?
11:44Enflasyonu roket gibi yukarı fırlatan, şimdi de biz çok bunu beceremedik deyip düşürmeye çalışan iktidarın tercihleri gibi.
11:52Sayın Hocam çok teşekkürler.
11:54Çok değerli açıklamalarda bulundunuz.
11:57Eklemek istediğiniz bir şey yoksa dilerseniz burada noktalayalım.
12:01Ben teşekkür ederim.
12:02Cumhuriyet ailesine de çok selamlar, sevgiler.
12:04Teşekkürler.
12:05Evet sevgili Cumhuriyet TV izleyicileri Oğuz Demir konuğumuzdu.
12:09Orta vadeli programı konuştuk.
12:11İleride neler göreceğimizi konuştuk ve bu programın neler içerdiğini de konuştuk.
12:16Ancak şimdilik burada noktalayalım.
12:18Başka bir programda görüşmek üzere.