Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Sevgili Cumhuriyet TV izleyenleri hoş geldiniz.
00:15Haftanın başında ilk gününde ekonomi gündemini konuşarak başlayacağız.
00:19Borsa, altın, döviz haftaya nasıl başladı? Bütün bunları konuşacağız.
00:23Bunun yanında TÜİK büyüme rakamlarını açıkladı. Bu açıklanan rakamları nasıl yorumladı?
00:28Sizler için ekonomi yazarı Çetin Ünsalan değerlendirecek. Hoş geldiniz.
00:32Hoş bulduk. İyi yayınlar olsun.
00:34Efendim, haftanın ilk gününde borsayla başlayalım istiyorum.
00:38BizTÜÜZ endeksi 0.47 yükselişle başladı.
00:419.879 puan kaydetti ancak yine 10 tavanını aşamadığını görüyoruz.
00:46Borsa nasıl seyredecek? Yükseliş görecek miyiz? 10 tavanı aşılacak mı?
00:50Yoksa düşüşte bekliyor muyuz?
00:53Açıkçası artık borsa, elbette şimdi STPK kuralları içerisinde bunu söyleyeyim ama
00:58hayatın gerçekleri ile ne kadar örtüşüyor bu tartışmalı bir hale geldi.
01:03Bütün real sektörün çok ciddi sıkıntı içerisinde olduğu,
01:06arka arkaya Concordato haberlerini aldığımız bir süreçte
01:10real sektörün bilen çolarından oluşan bir borsanın
01:13halen 10 bini aşacak mı aşmayacak mı tartışmasını yapıyor olmamız bile
01:17bence başlı başına Türkiye ekonomisi açısından sorgulanması gereken başlıklardan biri.
01:22Sığ bir piyasa, o sığ piyasanın içerisinde de buralarda dolanıyor anladığım kadarıyla.
01:28Bir süre daha böyle devam edici öngörülüyor ki keza bugün hemen
01:32büyüme rakamlarının ardından biraz dolarda da gevşeme oldu ama
01:36orada da farklı bakmak gerekir olaya.
01:39Yani 34'ün üstüne çıkıyor, dolar yükseldi deniyor.
01:4334'ün bir miktar altına iniyor, alçaldı diyor ama bugün
01:46sadece ihracatçıya baksanız zaten 38'lerden bahsettiği bir Türk lirası
01:53aşırı değerli değilse 38'lerde diye telaffuz ettiği rakamlar var.
01:58Orada tabii Türkiye'deki enflasyonu gerçekçi buluyorsanız.
02:01Bütün bunları alt alta koyduğumuzda finans piyasaları ne yazık ki
02:05real sektörle, real piyasalarla büyük ölçüde hatları koparmış vaziyette.
02:10Kendi başına hareket ediyor.
02:12Burada belki bir nebze altına ayırmak lazım.
02:15Altın hem dünyadaki jeopolitik risklerin etkisiyle
02:18hem de aslında bizim düğün mevsiminin daha tam kapanmasının getirdiği etkiyle
02:24yukarı yönünü seyredip devam ettiriyor.
02:26Gözüken o ki bu belirsizlikler devam ettiği sürece
02:29altında daha bir miktar daha yükselişi görme olasılığımız var.
02:33Ama genel anlamda baktığımızda bu real ekonomi açısından ne anlatıyor derseniz
02:37kuyumcularda mesela fiktifkarlardan şikayetçiler,
02:41altın bazlı bir muhasebe istiyorlar gibi birçok detay var.
02:45Tabelaya çok fazla bakıyoruz.
02:48Bence sahaya bakmak lazım.
02:50Sahaya dönmeden evvel dolar konusunda da kısa bir soru sormuş olayım.
02:54Şimdi orada ihracatçının baskısından siz de söz ettiniz.
02:57Sizce uzun bir süredir uygulanan bu doları baskılama politikasından
03:01geri adım atılacak mı?
03:03Dolar kendi değerini bulacak mı yakın zamanda?
03:06En güzel ifadeyi siz kullandınız.
03:09Dolar kendi değerini bulacak mı?
03:11Yani bu meselenin bu minvalde tartışılması gerekiyor.
03:15Çünkü o kadar güzel bir ifade kullandınız ki buradan açmam lazım.
03:19Dolar mesela ihracatçı diyor ki dolar 37-38 olmalı.
03:23Herkes diyor ki ihracatçı doların yükselmesini istiyor.
03:27Hayır zaman zaman yapılan açıklamalara baktığımızda
03:30aşırı değerli bir Türk lirası görüyoruz.
03:33Ama gözüken o ki bu carry trade paralarına da dayanılarak
03:37bir süre daha buralarda gücü oranında sabit tutmaya
03:41veya işte bu 34-35 bandında yürütmeye
03:44maksimum yıl sonunda 37-38'i geçmeyecek bir yere oturtmaya
03:48niyetli bir ekonomi yönetimiyle karşı karşıyayız.
03:51Fakat öbür taraftan baktığımızda iki faktörü var.
03:54Birincisi ihracatçımız hızla avantajlı durumunu kaybediyor.
03:58Yani bugün mesela hazır giyim ihracatçısının
04:01Vietnam'la veya Bangladeş'le fiyat rekabeti yapmasını
04:06anlayabilirim ama İtalya'dan pahalı kalmasını anlayamıyorum.
04:09Bu zaten bizim ne kadar aşırı değerli bir Türk lirasıyla
04:12karşı karşıya olduğumuzu gösteriyor.
04:14Öte taraftan tabii bu kur burada kalabilsin diye
04:18hani Türkiye birdenbire mucizevi bir buluşa imza atmadı.
04:22Çok ciddi katma değerli ihracatlara, gelirlere imza atmadı.
04:26O zaman bu dolar kurunu burada tutabilmek için demek ki
04:30para yakıyoruz. Yani faturası yarın ödenmek üzere
04:34para yakıyoruz demek. Bu da çok ekonominin üzerindeki
04:38en büyük risklerden biri. Yani bir tarafta rekabetçiliğimizi
04:41kaybediyoruz. Öbür tarafta da kuru burada sabit tutmak üzere
04:45ciddi para yakıyoruz. Bunu ben en son 93 yılbaşında görmüştüm.
04:49O dönemde böyle bir amiyane tabirle didişme vardı.
04:53Aman kur düşük kalsın diye. Gerçi o gün sabit kurdu ama
04:57bugün de sabit kuruyor. Adı ki adı yok kendi var uygulaması var.
05:01Eee sonra doksan dörtten sonra doların o dönem markın nerelere
05:06gittiğini hepimiz eee gördük. Bence Türkiye çok tehlikeli bir
05:09oyun oynuyor. Peki Sayın Ünsalan şimdi Merkez Bankası'nın da
05:13son olarak zorunlu karşılık uygulamasında yaptığı bir
05:16değişiklik var. Orada eee TL mevduat faizlerinin
05:19yükseltilmesi bekleniyor. Tasarrufu özendirmek,
05:22dolarizasyonu sınırlamak ve harcamaları kısmak da hedefler
05:25arasında. Bu eee yapılan düzenlemelerle eee hamlelerle bu
05:29hedeflere ulaşılır mı? Onu sorayım. Bir de doğru zaman mıydı?
05:32Eee her şey normal olsaydı bu anlaşılabilirdi. Yani eee Türk
05:39lirası mevduatı özendirmek açısından eee o tarafta avantaj
05:44sağlayabilecek bir takım açılımlar yapabilmek
05:47anlamlıydı ama birkaç faktör var. Bunlardan birincisi eee şu
05:52anda altmış bir açıklanan bir enflasyon var ki yarın elliler
05:55civarı herhalde geleceğini eee öngörüyoruz. Eee fakat elli
06:00baz yüzde ellilik bir faizimiz var. Bugün itibariyle
06:04konuşursak hala eksi on bir faiz veren bir ülke eee konumunda
06:08olduğunuz anlamına geliyor. Şimdi bu şartlar altında eee
06:12Türk lirasını cazip kıvma olanağımız yok. Bir kere bunu
06:16söyleyeyim. Dolar mevduatlardan çıkıp insanların Türk lirasına
06:20geleceğini beklemek de büyük bir hayalperestlik olur. Eee
06:23burada daha sıkıntılı bir durum var. Eee paraları işte otuz
06:28dörtlerde sabitlenmiş bir kurla geliyorlar buraya otuz dörtle
06:33eee bozduruyorlar. Sonra otuz iki gün ya da kırk beş gün
06:36vadeyle parayı yatırıyorlar. Türk lirası cinsinden yüzde dört
06:40buçuk beş para kazanıp ondan sonra yine otuz dört liradan
06:43dolara dönüp gidiyorlar. Bu durum anca bir tarafta
06:48karitretçilerin veya serseri paraların öbür tarafta da
06:51rantiyenin işine yarar. Eee vatandaşa fatura çıkarır. Real
06:55sektöre de bir yararı olmaz ne yazık ki bunun. Peki şimdi
06:58dediğim gibi TÜİK büyüme rakamlarını da açıkladı. Eee o
07:01rakamları da bir yorumlamanızı isteyeyim. Türkiye ekonomisi
07:04yılın ikinci çeyreğinde yüzde iki buçuk büyüyor. Tahminler
07:07üç olacağı yönündeydi. Beklentilerin de altında kaldı.
07:10Eee dolayısıyla bu eee büyümenin eee yavaşlaması konusu
07:14bizi aslında uzun aylardır konuştuğumuz ve önümüzde bir
07:17risk olarak duran stakfülasyona doğru götürür mü? Bence
07:22Türkiye enflasyonunu kabul etmediği için eee stakfülasyonun
07:26adını bile anmıyor ama şu anda stakfülasyonun iliklerine kadar
07:30yaşıyor. Yani sokağa çıktığınızda üç haneli bir
07:32enflasyon ve daralan bir piyasayla zaten stakfülasyonun
07:35tam göbeğinde. Öte taraftan bugünkü eee büyüme rakamlarına
07:40bakarsak biraz iç detaylarına bakmak istiyorum. Eee çünkü
07:44hizmet eee sektörü odaklı bir eee iki buçuk gelmiş. Eee fakat
07:49orada daha önce yüksek büyümelerde tırnak içerisinde
07:52kalkınma değil büyümelerde görmeye alışık olduğumuz mesela
07:56hane halkı harcamaların eee eksi eee oranda eee etki ettiğini
08:01görüyoruz. Bu iç piyasanın ne kadar eee daraldığını ve
08:04durgunlaştığını gösteriyor. Keza sanayiden de gelen yine eksi
08:07bir etki var. Sadece hizmet sektöründen kaynaklanan bir
08:10artıyla işi dengelemeye çalışıyoruz. Evet hizmet
08:13sektörünün içerisinde hizmet ilacatının içinde yazılımı da
08:16eee baz alırsanız eee bu kabul edilebilir bir gerçek ama eee
08:20günün sonunda aslında Türkiye'yi tatmin edecek eee
08:23rakamlar değil bunlar. Yani Türkiye'nin aslında yüzde
08:26beşten aşağı büyüdüğü ortamlarda siz bir milyon
08:30üniversite mezununuzun sadece beş yüz binle yüzde beş
08:34büyürseniz eee beş yüz binle iş buluyorsunuz. Biz buna rağmen
08:38işsizliği de düşürmeyi başarıyoruz. Çok başarılıyız bu
08:41konularda. Eee ama gerçek şu ki yüzde yirmi dokuz dürgülü
08:45ikiyle aslında tepe noktaya ulaşmış bir akıl iş gücü
08:48üzerinden işsizlik var. Türkiye büyük bir daralma yaşıyor. Hem
08:52yurt dışında yaşıyor dünya pazarlarından kaynaklanan hem de
08:55yurt içinde eee gerek hacmin daralması gerekse de
09:00vatandaşın artık satın alma gücünün kalmadığı için eee gıda
09:03ulaştırma ve kira dışında bir yere para harcayamayacağı
09:07gerçeğinden yola çıkarak iç piyasada bir daralma yaşıyoruz.
09:10Eee öte taraftan her ne kadar enflasyon baz etkisiyle
09:13düşünülse de üç aynayla enflasyonla yaşamaya devam
09:16ediyoruz. Yani ben bu hafta semt pazarına çıktım. Bunu yine
09:20gördüm. Yani eğer bir eee biberin kilosu iki yüz liraysa
09:23burada siz düşen bir enflasyondan bahsedemezsiniz.
09:26Eee bütün bunları alt alta koyduğumuzda şu hakkı
09:29teslim edeyim. Açıkçası aylık fazla bir daralma bekleniyordu.
09:33Sıfırın üzerinde kalmış olmak memnuniyet verici. Ama iki
09:36buçuklar Türkiye'yi kesmez. Ez cümle beş ya da yedi de
09:41büyüseniz kalkınma odaklı olmayan hiçbir büyümenin
09:44Türkiye ekonomisine ve Türkistan'ın da faydası olduğunu
09:47düşünmüyorum açıkçası. Şimdi eee bu rakamlara ilişkin eee
09:51Maliye Bakanlığı Mehmet Şimşek'in bir açıklaması var.
09:54Orada üçüncü çeyrekte büyümede dengelemenin eee sürdüğüne
09:57işaret ediyor göstergeler diyor. Iç talebin büyümeye daha
10:00az katkı verdiğini sizin de az önce vurgu yaptığınız söylüyor.
10:04Bu büyüme kompozisyonunu da zaten öngördüklerini ve sanıyorum
10:08hedeflediklerini ifade ediyor. Dolayısıyla Mehmet Şimşek
10:11burada yine iç talebi kısmaktan söz ediyor. Eee aylardır
10:14uygulanan bu politikayı da şöyle bir değerlendirmenizi
10:17isteyeyim. Sen pazarına gittiğinizi söylediniz. Burada
10:19eee kompozisyonlardan iç taleplerden eee biraz afili
10:23sözlerden söz ediyoruz ama dışarıda eee pazarda mutfakta
10:26bir yangın yeri var. Nasıl yorumlarsınız Mehmet Şimşek'in
10:29gidişatını? Eee Mehmet Şimşek'in bir kere bu sözleri
10:33Türkiye'de yaşanan fakru zaruretin itirafıdır. Yani eee
10:37istemeden oldu değil bilerek yaptık diyor. Eee bilerek
10:41yapmaya da devam edecekler. Çünkü son İMF'nin dördüncü eee
10:44gözden geçirme dördüncü madde kapsamındaki gözden geçirmeye
10:49bakarsanız Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'indeki
10:51kaza eee Merkez Bankası'nın söylemlerine bakarsanız gelecek
10:55yılda da bizim gerçekleştiğine inanmadığımız eee enflasyon
11:02kadar bile değil öngörülen enflasyon kadar maaş samımı
11:05vererek yani yıl sonunda yüzde on dörtten kapıyı açarak eee
11:09Türkiye'de eee açıkçası eee iç talebi kısma eyleminin devam
11:15edeceğini eee görüyoruz. Şimdi burada çok çelişkili bir durum
11:19var. Eee öyle bir noktaya geldi ki mesele iç talebi daha
11:24nereden kısacak bu insanlar? Çünkü araştırmalar bize
11:27gösteriyor ki şu anda eee neredeyse Türkiye'nin yüzde
11:30sekseni bir on dokuz bin lira olan açlık sınırının altında
11:33yaşayacak. Yaşıyor. Eee yüzde on dört zam verseniz yılbaşında
11:37şu anki açlık sınırının altında kalıyor. Emekliler,
11:41yevmiyeliler, asgari ücretler alt alta bazı baktığınızda sadece
11:46gıdaya kadar ulaşmış ve artık sofrasından kesintiye başlamış
11:51bir insanların daha fazla talep eee talepten kesmesi mümkün
11:57değil. Buradan sadece kayıt dışı çıkar. Evet. Kayıt dışı
12:01çıktığı için merdiven altı üretim beslenir. Merdiven altı
12:04üretim beslendiği için kayıtlı firmalar zarar görür. Vergi
12:08gelirleri ııı darbe yerken ııı orta vadede iki üç yıl
12:12içerisinde de burada sağlık ve benzeri hiçbir denetim tabi
12:15olmadığı için de ııı Türkiye'nin sağlık harcamaları
12:18artar. Mehmet Şimşek ekonomi rakamlardan ibaret zannediyor
12:21ama insanı ekonominin içinden ııı çıkarırsanız geriye sadece
12:26bir temenniler malzemesi kalır. Bence ııı fazla temennide
12:30bulunuyor. Bu iş yılın sonuna kadar bitmez. Şimdi kayıt
12:34dışılıktan söz ettiniz. Orada bir gündem de var. Iıı vergi
12:37vermeyenlerin ııı açıklanacağına ilişkin bu da
12:40kayıt dışılığa ııı sebep olmaz mı? Iıı orada daha kötü bir şey
12:45var. Vergi yüzsüzlerinden bahsediliyor. Beş milyon ve
12:49üzeri borcu olanlar. Bakın ııı beş milyon tabii ki herkes
12:54vergisini ödesin. Bir taraftan küçük esnafa özellikle Egevi
12:58Akdeniz'de baskınlar yapıp ayakta kalmaya çalışan küçük
13:01esnafa ııı vergi salması yaparken öbür tarafta beş
13:05milyon üzeri vergi borcu var. Bakın bunlar kaçak değil. Kayıt
13:10dışı değil. Tahakkuk ettirmişler ve demişler ki benim vergim bu
13:15kadar. Evet. Ödeyememişler. Onlara niye ödeyemiyorsun diye
13:19sormanız lazım. Türkiye'de bir vergi yüzsüzü arıyorsak asıl
13:23ana paralarıyla birlikte vergileri silinenlere bakmak
13:27lazım. Bu ay açıklayacaksa o kimlerin vergilerinin ana
13:31parayla birlikte hangi gerekçeyle ve hangi
13:34kararnameyle silindiğini açıklasın. Borcu olan ve
13:37buradayım diyen tahakkuk ettirmiş ama ödeyememiş insana
13:41vergi yüzsüzü demek biraz vergileri silinmiş olan
13:44insanların olduğu ortamda biraz amacı aşan bir ifade oluyor.
13:48Peki. Eee son olarak eee yarınki açıklanacak rakamları
13:53da bir konuşalım isterim tahminlerinizi alayım. Şimdi
13:55enflasyon rakamları açıklanacak. Sizin de söz
13:57ettiğiniz gibi artık bu rakamlar üzerinden konuşmak da
14:00belki sağlıklı olmuyor ama eee Merkez Bankası'nın eee
14:03tutturmakta gayret ettiği bir hedef var. Eee baz etkisini de
14:07aslında yeterince görebildiler mi bilmiyorum sizden alayım
14:10yorumu. Nasıl bir enflasyon açıklayacaklar yarın için
14:13aylık enflasyonda? Valla ben elliler civarı bir şey
14:17bekliyorum. Yine on on düşüyorlar öyle anlaşılıyor.
14:20Eee yani elli elli beş diliminde eee bir enflasyon
14:24açıklayacaklar. Fakat hızla gerçeklikten ilişkisini koptu.
14:28Artık çok anlamı da kalmadı. Eee çünkü gerçekle ilişkinizi
14:32koparttığınız zaman zaten hedef enflasyon üzerinden zam
14:36vereceksiniz insanlara da asıl reel sektör buradan maliyet
14:39yapamıyor. Maliyet yapamayınca ne oluyor? Öngörülemez arttı,
14:44öngörülemezlik arttığı için olası enflasyon farklarını
14:48fiyatlara bindirmeye başlıyorlar. Bu zaten yukarı
14:51doğru enflasyonu izlettiriyor siz kabul etmeseniz de eee iç
14:55piyasa daraldığı için vade açmaya başladılar. Bugün
14:58sektörler ortalaması on iki ay vadeye geldi. Her ay demek,
15:03her ay bit vade demek eee normal fiyatın üzerine bindirilmiş
15:07vade farkı demek bu da yukarı yönlü tetikler. Kamuzamlarını
15:11saymıyorum zaten onlar eee kendi kendine enflasyonu
15:15tetikliyor. Fakat eee Türkiye mucize bir şey yarattı. Eee ben
15:19bu konuda kutluyorum ekonomi yönetimini. Eee enflasyon
15:23seçen zam yaptılar. Yani mesela karayollarına zam gelince
15:27enflasyonu etki etmiyor ama emeklinin on iki bin beş yüz
15:31lirası Türkiye ekonomisinin yıkımına neden oluyor. Eee ben
15:35ekonomi yönetimini biraz daha ciddiyete davet ediyorum. Evet.
15:38Sayın Yusuf Hanım çok teşekkür ediyorum. Vakit
15:42Estağfurullah. Iyi yayınlar olsun. Sevgili Cumhuriyet TV
15:45izleyenleri konuğumuz ekonomi yazarı Çetin Ünsalan'da haftanın
15:48ilk gününde piyasalardaki son durumu konuştuk. Altında borsada
15:52dövizde son durum ne ve ne ifade ediyor bütün bu rakamlar
15:55sizler için yorumladı. Bunun yanında TÜİK son olarak büyüme
15:58rakamlarını açıklamıştı. Eee Türkiye'nin aslında
16:01beklenenden düşük bir biçimde yüzde iki buçuk büyüdüğünü
16:04ifade ediyor bu rakamlar. Bu rakamları için de eee bu
16:08rakamlara ilişkin de Maliye Bakanı Mehmet Şimşek diyor ki
16:11eee iç talebin büyümeye daha az katkı verdiği dengeli bir
16:15büyüme kompozisyonunu öngörüyoruz. Eee dolayısıyla
16:18Çetin Ünsalan'ın da vurgu yaptığı gibi yine iç talebi
16:21kısmaya yönelik yani hepimizin yurttaşların eee harcamalarını
16:24kısmaya yönelik bir politikanın devam ettiğini söylüyor. Çetin
16:28Ünsalan'ın uyarıda çok önemli bir konu var. Beklenen enflasyon
16:31baz alınarak eee Ocak ayında zamların yapılacağına ilişkin
16:34şu anda eee markette pazarda mutfaktaki eee yangını
16:38biliyoruz. Bakalım ilerleyen günlerde Türkiye ekonomisinde
16:41neler olacak? Sizler için konuşacağız efendim. Şimdilik
16:43noktalayalım. Yeniden görüşmek üzere.