Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Cumhuriyet TV ekranlarına hoş geldiniz sevgili seyirciler.
00:17Zaten oldukça geniş yetkilere sahip olan AKP'li Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın yetkileri daha da genişledi.
00:24Genişleyen yetkilerine göre artık TÜİK ve TOKİ Başkan Yardımcıları'nı, Sayıştay Savcıları'nı, Polis Akademisi Başkanı'nı, Adalet, Mülkiye, Maliye Müfettişleri'ni, Vali Yardımcıları'nı, Kaymakamları ve uzayıp giden bir listeyi Cumhurbaşkanı Erdoğan atayabilecek.
00:42Bizler de bu konuyu Fatih Yaşlı ile konuşacağız.
00:45Fatih Bey hoş geldiniz.
00:47Hoş bulduk merhabalar.
00:49Merhaba. İlk olarak şimdi siz bu yetki genişlemesini nasıl yorumluyorsunuz?
00:54Şimdi yetki genişlemesinin usulüne, biçimine baktığımızda da enteresan bir durum var.
01:00Oradan yola çıkarsak daha iyi anlaşılır olur.
01:03Erdoğan'ın yetkilerini kim arttırdı ve nasıl arttırıldı?
01:08Erdoğan'ın yetkilerini bizzat yine Erdoğan'ın kendisi arttırdı.
01:12Ve nasıl arttırdı?
01:13Örneğin bir kanunla mı?
01:14Bir hukuki düzenleme mi?
01:15Yani bir kanun düzenlemesi mi?
01:17Hayır değil.
01:18Parlamento'ya gönderilecek vesaire bir kararname ile.
01:21Bu da bize aslında AKP'nin inşa etmiş olduğu rejimin karakteristiğini gösteriyor.
01:27Nedir o rejimin temel karakteristiği?
01:30Birincisi, karşımızda tek adam ve saray tarafından yönetilen bir ülke var.
01:36Yani Parlamento'nun büyük ölçüde devre dışı kaldığı, saraydan çıkarılan kararnamelerin altında,
01:42Erdoğan'ın imzası bulunan kararnamelerin ülkeyi esas olarak yönettiği bir dönemden geçiyoruz.
01:48Rejimin karakteristiği budur.
01:51Örneğin, az önce söyledim, Parlamento'nun işlevsizleştirildiği bir dönem bu.
01:56Yasama, yürütme ve yargının yani kuvvetler ayrılığının asgari de olsa artık o ayrılığın ortadan kalktığı bir rejim bu.
02:05İşte gördüğümüz üzere Erdoğan artık savcıları vesaire bunları da tek başına hiçbir kurum aracılığı olmansızın atayabiliyor.
02:13Bunun yanı sıra denge denetleme fren mekanizmalarının neredeyse olmadığı,
02:17anayasa yargısının olmadığı bir rejimle karşı karşıyayız.
02:21İşte örneğin AYM diyor ki Can Atalay serbest bırakılmalıdır, bırakılmıyor.
02:25Yargıtay kararı mecliste okunup Atalay'ın vekilliği düşürülüyor.
02:29Anayasa mahkemesi diyor ki bu yok hükmündedir çünkü bu karar sadece anayasamıza göre.
02:33AYM biz verebiliriz diyor ama bu da tanınmıyor. Bunun gibi sayısız örnek gösterilebilir.
02:38Şimdi tüm bunlar zaten ortada bize devletleşmiş bir partinin, partileşmiş bir devletin,
02:45dolayısıyla parti devlet özdeşliğinin ortaya çıktığı bir rejimle karşı karşıya bulunduğumuzu gösteriyor.
02:51Yani elbette ki hala daha parlamentoyu kapatmıyorlar, seçimleri bir şekilde yapmak zorunda kalıyorlar çünkü güç dengeleri buna izin vermiyor.
03:01Ama öte yandan fiilen bakıldığı zaman bir tek adam rejiminin adım adım inşa edildiğini,
03:08bu son kararnamenin de buna uygun bir nitelik taşıdığını yani buradan bir sapma yok.
03:12Tam tersine bu mimarinin daha da genişletilmiş hali olduğunu görüyoruz.
03:16Artık işte kurumların önermesi, dilekçeler, yazışmalar şunlar bunlar bunların hiçbirine gerek kalmayacak.
03:22Devletin kritik noktalarında zaten çok uzun zamandır Erdoğan gücü tek elde toplamayı kendi elinde toplamayı başarmıştı.
03:29Şimdi o tek elde toplanan gücü biz biraz daha yoğunlaştığını ve bu rejimin karakteristiğinin daha belirgin hale geldiğini görüyoruz.
03:37Peki şimdi aslında bu noktalar oldukça kritik noktalar.
03:42Buraya atamalar hangi stratejiyle yapılacak?
03:45Ben bilmiyorum gerçi bu soruyu sormak da ne kadar doğru az çok belli sanırım hangi stratejiyle atanacak ama bir de sizden duymuş olalım.
03:54Elbette yani burada bir stratejiden bir rasyonaliteden bahsetmekten ziyade bürokrasinin partileşmesi ve özellikle AKP ile MHP içerisindeki güç dengeleri açısından bakıldığında
04:05bu kurumların nasıl paylaşılacağı kavgasıyla ilgili bu.
04:08Liyakat esas çoktan ortadan kalkmış durumda.
04:12Kurumlarda işte daha iki gün önce bir haber vardı.
04:15Hazine ve Maliye Bakanlığında işte yüksek puan sınavlarda yüksek puan alan insanların nasıl mülakatlarda elenip yerlerine çok daha düşük puan alanların getirildiğine dair.
04:24Bu devletin şu anda hemen hemen her kurumunda geçerli.
04:27Dolayısıyla sizin eğitiminiz, liyakatiniz, yetenekleriniz, aklınız, bilginiz, birikiminiz, zekanız değil.
04:34Bağlantılarınız bu işleri belirliyor.
04:37Bu açıdan da bu kararname aslında AKP'ye ve MHP'ye devlet içerisindeki kadrolaşmada hala daha yeterli bir seviyeye ulaşmadıklarını düşündüklerini gösteriyor.
04:50Yani o bile yetmiyor ki içinde bulunduğumuz durum bile yetmiyor ki artık doğrudan Cumhurbaşkanı'na bu yetkiyi veren bir karar alınmış.
04:57Bu biraz da şey gibi görünüyor yani AKP seçim sandığında zayıfladıkça toplum nezninde yavaş yavaş toplumu anlatabileceği yeni bir hikaye kalmadıkça
05:07ve işte gücünü kaybettikçe anlaşılan o ki devlet içerisindeki kendini kendi gücünü tahkim etme.
05:14Bürokraside, askerde, poliste, yargıda kendi gücünü devlet içerisinde tahkim etmeye dair bir takım hazırlıklar yapıyor.
05:23Bu bence bir yanıyla da elbette ki iktidardan öyle kolay kolay gitmem şeklinde verilmiş bir mesajdır tüm topluma.
05:29Bir gözdağı mı?
05:31Bir nevi gözdağıdır çünkü örneğin Devlet Bahçeli bir seferinde şöyle diyebilmişti bu ülke seçim sandığıyla kurulmadı diyebilmişti.
05:39AKP tarzı partilerde öyle kolay kolay sadece seçime sandığa sıkışmış siyasetle toplumsal bir basınç olmazsa, toplumsal muhalefet olmazsa öyle kolay kolay gitmezler.
05:50Gitmemek için de çeşitli stratejilere başvururlar.
05:53Benim anlayabildiğim kadarıyla Erdoğan toplum nezminde dediğim gibi partisi ve iktidarı zayıfladıkça devlet içerisindeki gücünü tahkim edecek adımlar atıyor.
06:03Peki az önce MHP'den de bahsettiniz.
06:06Şimdi biz biliyoruz ki AKP ve MHP arasında bir güç devşirme yarışı oldu ve bu bir krize de yol açtı.
06:13Hem MHP Başkanı Devlet Bahçeli'den göndermeli paylaşımlar gördük.
06:18Önce bir yüzük fotoğrafı paylaştı ve Allah bana yeter yazılı bir yüzük fotoğrafını paylaştı.
06:24Daha sonra da tekrar 17-25 Aralık'a bir gönderme yapılan bir fotoğraf gördük.
06:29Peki bu güç devşirme yarışında Erdoğan'ın bu genişleyen, artan yetkisi AKP ve MHP ilişkilerini nasıl etkileyecek?
06:40Şimdi ortada AKP MHP ilişkisine bakıldığında resmi bir koalisyon yok bunu biliyoruz.
06:46MHP koalisyon ortağı değil, bakanları yok.
06:48Dolayısıyla bir yandan sorumluluk almamış oluyor.
06:51Ama öte yandan bir ittifak var.
06:53Yani hem Cumhurbaşkanlığı seçiminin kazanılabilmesi hem de meclis seçiminin kazanılabilmesi o ittifak sayesinde oldu.
07:00Yani Erdoğan ve AKP bugün yanlarına birilerini almadıkları sürece seçim kazanabilecek bir parti ve lider olmaktan çıkmış durumdalar.
07:09MHP'nin örneğin bugün AKP'nin MHP'nin yerine koyabileceği bir parti var mı diye bakıldığında bunun olmadığını görüyoruz.
07:17Yani bir ara böyle İYİ Parti vs. konuşuldu ama onlar da dağılma sürecine girdiler.
07:21CHP ile bir büyük koalisyon, bir ittifak olmayacağına göre AKP'nin öyle ya da böyle iddianı devam ettirebilmek adına MHP'ye ihtiyacı var.
07:30Yani hem seçim kazanabilmek ama aynı zamanda devlette de özellikle Fethullahçı çeteden boşalan kadroların yerine birilerini koyabilmek açısından da özellikle yargıda, emniyette, istihbaratta birilerini koyabilmek açısından da MHP'ye ihtiyacı var.
07:45MHP'ye olan bağımlılığı henüz bitmiş değil AKP'nin.
07:48Tersi kısmen MHP için de geçerli.
07:50Yani MHP hiçbir zaman tek başına iktidar olamayacağını biliyor.
07:53Tarihi boyunca hep aldığı oyla orantısız bir şekilde devlet içerisinde temsil edilmiş.
08:00Şu an AKP'nin ona sunduğu olana ciddi bir fırsat, devlet içerisinde kadrolaşmak için ciddi bir fırsat olarak görüyor.
08:06Ve dolayısıyla MHP'nin de öyle kolay kolay AKP'yi bırakmaya niyeti yok.
08:11Bu nedenle de bu ilişki, bu kısmen de olsa zoraki ilişki, mecburiyet ilişkisi bir yanıyla da aynı zamanda iki tarafın da birlikte yol yürüme arzusundan kaynaklanıyor.
08:22Yani hem bir mecburiyet var ama öbür taraftan iki parti şu an birbiriyle en iyi anlaşabilen iki parti.
08:28Bu ilişki benim görebildiğim kadarıyla çok çok çok ekstra bir durum, büyük bir hadise olmazsa devam edecektir önümüzdeki dönemde de.
08:35Fakat bu ilişkinin devam ediyor olması hiçbir gerilimin ve kırılmanın yaşanmayacağı anlamına gelmiyor.
08:40Tam tersi bu tür gayri resmi koalisyon ortaklıklarında, hele hele devleti bölüşmeye, paylaşmaya dair ortaklıklarda her zaman taraflar birbirlerine ab altından sopa gösterirler.
08:51Kendi alanlarını genişletirken karşı tarafın yani müttefiki olduğu tarafın alanını daraltmaya kısmen çalışırlar.
08:58Kim devletin hangi organında ne kadar söz sahibi olacak, ne kadar pay sahibi olacak?
09:03Atamalar hangi pazarlıklarla yapılacak?
09:05Buna dair gerilimler ve kırılganlıklar hep devam eder.
09:08Dolayısıyla biz AKP ile MHP arasındaki ilişkide de bu gerilim ve kırılganlıkları görüyoruz.
09:14Bu karşılığında da zaman zaman taraflar birbirlerine ya işte bir şarkılı, türkülü mesaj veriyorlar ya ab altından sopa gösterip bir takım atamalarda onların istediklerini yapmıyorlar ve bu ilişki devam ediyor.
09:24Şimdi bugün bakıldığında Erdoğan'ın yetkilerini genişletmesinden, biraz daha genişletmesinden kuşkusuz MHP cenahı biraz rahatsız olmuştur.
09:34Ama bu herhangi bir şekilde o ortaklığı bozacak ölçüde bir rahatsızlık mıdır?
09:39Hayır sanmıyorum çünkü Erdoğan da bu işlerde dengeyi gözetiyor.
09:42Üç tane kendilerinden atıyorsa bir tane onlardan atıyor, beş tane kendilerinden atıyorsa iki tane onlardan atıyor.
09:47Bir kurumu kendi partisi yönetiyorsa başka bir kurumu MHP yönetiyor.
09:51Ve böylece bu ilişki süreklileşmiş bir pazarlık dengesinde, süreklileşmiş bir zaman zaman güç gösterisi, zaman zaman verilen mesajlar şeklinde ilerliyor.
10:01Dediğim gibi yani bu kısmen bir rahatsızlık yaratabilir ama taraflar arasında köprüleri atabilecek bir gelişme değildir.
10:08Önümüzdeki süreçte de ben yakın vadede de bu ittifakta herhangi bir dağılmayı çok olağanüstü bir durum olmazsa görmüyorum.
10:15Bu iki partinin mecburiyeti en azından bir sonraki seçime kadar devam edecektir.
10:20Yani eşit şekilde güçler bölüşülecek, hangi kurum kimin elinde kalacak buna karar verilecek.
10:28Ve muhtemelen erken seçim olmazsa 2028'e kadar bu ittifak devam edecek çünkü birbirlerine muhtaçlar.
10:36Evet yani şu anki tablo bunu gösteriyor ama yarın dediğim gibi başka bir şey olur.
10:40Bir toplumsal hadise yaşanır, bir sağlık sorunu yaşanır, başka şeyler olur.
10:45O zaman denir ki artık bu ittifakı sürdürmenin kendi partilerimize de bir faydası yok diye düşünmeye başlarsa taraflar o zaman bu ittifakı bozabilirler.
10:53Ama bugünkü tablo devlet aygıtı, devlet mimarisi, rejimin karakteristiği, muhalefetle kurulan ilişkiler bu ittifakın henüz bozulma aşamasında olduğuna dair bize bir sinyal vermiyor.
11:05Gerilimler var, alttan alta devam eden kavgalar var, devletin sahipliğine dair bir didişme var.
11:11Ama öte yandan son kertede rakiplere karşı, muhalefete karşı hala devam edebilen de bir ilişki, bozulmamış bir ilişki var.
11:21Örneğin geçen hafta Ahlat'ta verilen görüntü, sadece Ahçeli değil yani BBP lideri de orada, Hüdaipar lideri de orada.
11:28Üstelik yanlarına bir de kuvvet komutanlarını alıp devlet biziz mesajı verdiler.
11:32O Ahlat'taki fotoğraf bu anlamda önemlidir.
11:35Yani orada Cumhurbaşkanı partili, diğerleri parti lideri, parti liderleriyle kuvvet komutanlarının böyle poz vermeleri aslında bize içinde bulunduğumuz rejimin programın başında söylediğim üzere karakteristiğini gösteriyor.
11:48Asker siyasetten çekilsin, asker siyasete müdahale etmesin denile denile gelinen nokta işte kuvvet komutanlarının siyasi parti liderleriyle birlikte adeta bir seçim kampanyası tablosu, pozu verir gibi bir poz vermesiyle sonuçlandı.
12:03Fatih Bey çok teşekkürler, çok değerli açıklamalarda bulundunuz.
12:07Eklemek istediğiniz bir şey varsa onu da alayım sizden.
12:10Yok şu an için, daha sonraki programlarda başka şeyleri de ekleriz.
12:14Sağ olun.
12:15Görüşmek üzere, kendinize iyi bakın.
12:17Evet sevgili Cumhuriyet TV izleyicileri, akademisyen, yazar aynı zamanda siyaset bilimci olan Fatih Yaşlı konuğumuzdu.
12:25Bakalım ilerleyen günlerde ne gibi atamalar göreceğiz?
12:28Hangi kritik noktaya, hangi kritik isim atanacak?
12:31Bunları takip edeceğiz ancak şimdilik burada noktalayalım başka bir programda görüşmek üzere diyelim.