Ülke TV'de Deniz Çelikoğlu Bulut'un sunumuyla ekrana gelen Memleket Meseleleri’ne bu bölüm Prof. Dr. Abdülkadir Develi, Prof. Dr. Yusuf Dinç, Deniz İstikbal konuk oldu. Programda siyasette bürokratlara çağrı tartışması ve siyaset gündeminin öne çıkan başlıkları konuşuldu.
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00:00Ülke TV ekranlarına hoş geldiniz değerli izleyenler bugün 28 Ağustos çarşamba saatler ise 21'i gösteriyor 3 saat boyunca memleket meseleleri programıyla karşınızda olacağız peki neleri konuşacağız bu programda hemen önce konularımdan bahsetmek istiyorum Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek hakkında son günlerde istifa ettiğine ilişkin iddialar ortaya atılmıştı ve Bakan Şimşek de bu iddiaları 3 günde 2 kez yalanladı ve bu iddiaları
00:00:30ve piyasaları dalgalandıran bu dedikodunun doğru olmadığını açıkladı öte yandan iddialar hakkında Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı'nca soruşturma başlatıldı peki bu iddialar yalan haberler ne amaçla ortaya atıldı piyasalara etkisi ne oldu bunlara konuşacağız öte yandan bugün
00:00:47ekonomi koordinasyon kurulunun 7. toplantısı gerçekleştirildi orta vadeli programın bugüne kadar daha doğrusu şu andan itibaren olumlu sonuçlar alınmaya başlamışlar alındı belirtildi ve yine önümüzdeki süreçte açıklanacak orta vadeli programla ilişkin planlar konuşuldu detayları konuşacağız öte yandan yine Türkiye İstatistik Kurumu tarafından da ihracat ithalat rakamları açıklandı
00:01:13bir diğer konuysa bugünün gündeminde yer alan Türkiye'deki 2023 vergi rekortmanları açıklandı birinci sırada Baykar Yönetim Kurulu Başkanı Selçuk Bayraktar ikinci sırada Haluk Bayraktar üçüncü sırada ise Mustafa Rahmi Koç yer aldı yani ekonominin gündeminin öne çıkan başlıklarını 3 saat boyunca konuklarına değerlendireceğiz peki konuklarımız kimler hemen kendilerine takdim etmek istiyorum
00:01:39İstanbul stüdyolarımızda SETA ekonomi araştırmacısı Dr. Deniz İstikbal var hoş geldiniz.
00:01:45Merhabalar hoş bulduk.
00:01:47Bir diğer konuğumuzda Jeoekonomist Prof. Dr. Yusuf Dinç hoş geldiniz.
00:01:53Hoş bulduk Deniz Hanım selamlar.
00:01:55Sağ olun ve diğer konuğumuzda Skype bağlantısıyla bizlerle birlikte olacak Uludağ Üniversitesi öğretim üyesi doçent Dr. Filiz Er Yılmaz hoş geldiniz hocam.
00:02:05Merhabalar Deniz Hanım ve size ve konuklarımıza değerli hocalarıma iyi akşamlar.
00:02:10Merhaba Filiz Hoca.
00:02:12Teşekkür ederiz ve saatler onu gösterdiğinde ise bir konuğumuz daha olacak Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Abdülkadir Develi bizlerle birlikte olacak.
00:02:24Şimdi konuklarımla hemen başlamak istiyorum.
00:02:26Deniz Bey size sormak istiyorum öncelikle.
00:02:29Bakan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek hakkında bir takım istifa iddiaları ortaya atıldı.
00:02:35Siz de biliyorsunuz ki ve bakandan da bu iddiaları yalanlama açıklamaları geldi.
00:02:40İki kez yalanladı.
00:02:42Sosyal medya hesabı üzerinden resmi açıklamalar yeterli olmuyor demek ki ifadeleri yer aldı.
00:02:47Sizce ne amaçla atılıyor bu iddialar ortaya neler söylersiniz?
00:02:52Tabii ki Mehmet Şimşek Bey'in hem bulunduğu makam gereği hem yürüttüğü görevler gereği.
00:02:58Hakikaten Türkiye için çok kritik bir dönemde Maliye Bakanlığı görevini üstlendi.
00:03:04Üstlendiği günden beri eflasyonla mücadele için, Türkiye'nin iktisadi gelişimi için çok önemli adımlar attı ve bunu da sürdürmeye başladığını biz söyleyebiliriz.
00:03:15Tabii ki bilinçli ve kasıtlı olarak yapılıyor bunlar.
00:03:19Neden? Çünkü orta vadeli programda yani 2023 Eylül'ünde açıklanan orta vadeli programda aslında ne söylediyse Mehmet Şimşek Bey ve ekibi onu gerçekleştirmek, o hedeflere ulaşmak için çabalıyorlar.
00:03:33Bunlar alanında bazı başarılar elde edildiği de söylenebilir.
00:03:37Tabii ki muhalif kesimlerde biz özellikle bunların Mehmet Şimşek Bey istifa etti tarzı açıklamalar gördük.
00:03:47Ben de bunları izledim, takip ettim. Daha sonra tabii ki yalan olduğu da belliydi işin açıkçası.
00:03:53Çünkü peyder pey bu yanlış ve yalan bilgilerin biz çok fazla piyasada döndüğünü görüyoruz.
00:04:00Özellikle itibar konusunda Mehmet Şimşek Bey ve ekibine bir saldırı konusunda.
00:04:05Neden? Çünkü eflasyonla mücadelede önümüzdeki aylarda vatandaşımızın da hissedeceği derecede bir başarı elde edilecek.
00:04:13Son 1-1,5 senedir mücadelesini verdiğimiz ne varsa aslında o meyvelerini vermeye başlayacak.
00:04:19Tam da onun arifesinde eflasyon düşecekken, ciğeri açık düşerken, dış ticaret açığı düşerken,
00:04:25fiyatların belki geriye gitmesini konuşabilecek ortamı yaratabilecekken,
00:04:29Mehmet Şimşek Bey'in istifa ettiğiyle alakalı TL'ye belki bir itibarsız bir kastı yapılmış olabilir.
00:04:36Tekrar tekrar söylemek lazım. Borsada düşüşler gördük.
00:04:39Yani bunlar bilinçli hareketler. Hem Mehmet Şimşek Bey'e hem de ekibine hem de yeni ekonomi yönetimine bir saldırılar olduğunu gördük.
00:04:47Tabii ki açıklama yapılıyor ama bu yalan ve iftira kampanyasını başlatanlar bunun arkasında mutlaka getireceklerdir.
00:04:55Bunun devamı da var. Yani sadece Mehmet Şimşek Bey'le değil, bu eflasyonla mücadeleyi kim yürütecekse,
00:05:02belki ilerleyen dönemlerde Merkez Bankası ile de alakalı benzer iftira kampanyalarını görebiliriz.
00:05:08Alga oyunları diyebilir miyiz?
00:05:10Yani tabii ki alga oyunu. Çünkü eğer ki bir ekibin başarısız olmasını istiyorsanız önce en baştaki adamı almanız lazım.
00:05:18Eflasyonla mücadeleyi yürütecek iki kişi var. Biri Cevdet Yılmaz Bey ve Mehmet Şimşek Bey.
00:05:24Yani ilk önce Mehmet Şimşek Bey ile başladı. Ardından büyük ihtimal Merkez Bankası'na ile alakalı yalan ve iftira haberler gelecektir.
00:05:32Ancak bunların boşuna olduğunu söylemek mümkün.
00:05:35Çünkü ekip hakikaten özellikle yeni ekonomi yönetimi diyebileceğimiz son bir buçuk senedir ülke ekonomi yönetiminin başında olan ekip,
00:05:46çok kaliteli bir ekip, dünya tarafından kabul gören ve uluslararası piyasalarında
00:05:51ya bu işi Mehmet Şimşek Beyler ve ekiplere başarabilir,
00:05:54Türkiye'de yeniden tek anıyla eflasyonu görebiliriz diye bir yaklaşım var.
00:05:58Bu yaklaşımı uluslararası kredi derecelendirme kuruluşların not altıçlarında görebiliriz.
00:06:03Türkiye'nin gri listeden çıkışında görebiliriz.
00:06:06Eflasyon beklentilerinin düzelmeye başlamasında görebiliriz.
00:06:09Eflasyona karşı real anlamda TL'nin değer kazanmasında görebiliriz.
00:06:14Veya Merkez Bankası'nın rezervlerinin tarihi yüksek seviyelere gelmesinde görebiliriz ki bunun da devamı gelecek.
00:06:20Yani boşuna yalan ve iftira kampanyası yapılmıyor.
00:06:24Yani ekonomi alanında olumlu sonuçlar elde edilmeye başlandıkça bu tarz hareketler görmeye başladık diyebiliriz.
00:06:32Evet tabii ki bunun da devamının geleceği ben kanaatindeyim.
00:06:36Çünkü biliyorsunuz muhalif kesim faizler indiğinde neden indiriyorsunuz diyor.
00:06:44Faizler çıktığında neden yukarı çıkartıyorsunuz diye bir yaklaşım var.
00:06:48Yani ne yaparsanız yapın memnun olmayan bir kesim var.
00:06:51Tabii ki onları memnun etmek için de Türkiye adım atacak ya da yeni ekonomi yönetimi adım atacak değil.
00:06:57Uluslararası standartlar neyse dünyada hangi kurallar kabul görüyorsa biz de o trendleri izliyoruz.
00:07:03Yaptığımız ve attığımız adımlar FED gibi Avrupa Merkez Bankası gibi uluslararası finans kuruluşlarından ya da merkez bankalarının atacağı adımlardan bağımsız değil.
00:07:13Peki Yusuf Bey siz neler düşünüyorsunuz bu konuda ne amaçla atılıyor öncelikle bu iddialar ortaya
00:07:19ve Bakan Şimşek yalanlamasına rağmen neden devam ediyor neler söylersiniz?
00:07:24Bakan Şimşek ya da Mehmet Şimşek ismi Deniz Hanım ciddi bir karşılığı olan haber değeri olan bir isim.
00:07:37Şimşek'in gelmesi de bir spekülasyon konusu gitmesi de bir spekülasyon konusu.
00:07:43Hatırlarsanız bakan daha gelmeden Mehmet Şimşek geliyor diye tartışmalar başladı Türkiye'de.
00:07:49Neyse o doğrulanmış oldu Sayın Bakan göreve başladı.
00:07:54Başladığı andan itibaren Cumhurbaşkanı güvenmiyor aslında spekülasyonlar ile bir 6 ay geçtik.
00:08:03Sonra orada artık kani gelindi zannederim ki bu spekülasyonlar yerel seçim sonrasına kadar çok güçlü devam etti.
00:08:12Hatta yerel seçim 31 Mart'taydı.
00:08:161 Nisan'da Türkiye'de doların bir gecede 50 lira olacağı başka bir sürü parametrenin başka bir şey olacağı falan söylenmişti.
00:08:25Kamuoyu da buna tepki vermişti hatta kapalı çarşı epey bir karışmıştı hatırlarsanız döviz piyasası.
00:08:31Ondan beri artık Cumhurbaşkanı'nın bakan Şimşek'e güvenip güvenmediği ile ilgili tartışma geride bırakıldı.
00:08:39Ve bakan istifa edecek ile beraber neredeyse yerel seçimden beri bir 6 ayı da öyle geçiriyoruz.
00:08:48Bunun biraz önce Deniz Hoca dedi ki devamı gelecektir diye bana sorarsanız da devamı gelecektir.
00:08:56Çünkü spekülasyonun arkasında ben Twitter'ı TikTok gibi kullanan meslektaşlarımızı görüyorum.
00:09:03Yani gazeteciler veya iktisatçılar.
00:09:07Bunlar Twitter'ı TikTok gibi kullanıyorlar.
00:09:10Buradan bir takipçi ilgisi cezbediyorlar.
00:09:16Bir gündem olma başarısı elde ediyorlar.
00:09:20Kendilerine bir pazar açıyorlar.
00:09:22Beyaz yakaları pazar açıyorlar ve oradan nemalanmaya çalışıyorlar.
00:09:27Ve Şimşek haberi önemlidir.
00:09:29Ben bakıyorum muhalefetin temel argümanlarında işte en çok izlenme alan argümanlarında.
00:09:37Bakan Şimşek ile ilgili spekülasyonlar başı çekiyor.
00:09:42Sonra arkasından önceki dönem hükümetten bakanların yeniden dönüp dönmeyeceği ile ilgili spekülasyonlar geliyor.
00:09:51Bunlar her hafta neredeyse tekrar tekrar pişiriliyor.
00:09:55Sunuluyor ve çok izlenen haberler halini alıyor.
00:09:59Epeyce bir analiz yaptığımı düşünüyorum bu bağlamda.
00:10:05Şimdi yegane amaç işte izlenmeler, takip edilmeler,
00:10:09işte YouTube'dan 5 bin dolar, 10 bin dolar para kazanmalar mı?
00:10:13Sorusu asıl tartışma konusu.
00:10:16Bana sorarsanız bunu yapanların küçük kazanımları bu.
00:10:20Başka bir şey kazanamıyorlar.
00:10:22Çünkü itibarlarından gidiyor.
00:10:24Eğer bu söylentiler doğru değilse ki bakan bunu yalanladı.
00:10:28Yani bakanlık yalanladı, üzerine bir de bakan yalanladı.
00:10:32Halen daha ısrar eden var.
00:10:35Yani tamam ısrar et de bakanın artık yalanladığı bir şeyden hala ne elde edebilirsin bilmiyorum.
00:10:42Ve Sermaye Piyasası Kurulu da bu durumu piyasa dolandırıcılığı olarak nitelendirdi.
00:10:48Bugün piyasanın en muteber gördüğü ekonomideki isim Mehmet Şimşek.
00:10:54Onun kalması veya gitmesi, gelmesi de öyleydi.
00:10:58Bir sonuç doğurur.
00:11:00Piyasada buna tepki vermek zorunda eğer bu spekülasyonlar, manipülasyonlar doğruysa.
00:11:06Tabi burada bir spekülasyon var ama arkasına manipülasyon takılıyor gibi geliyor bana.
00:11:12Şimdi bakan Şimşek'in gittiği, istifa ettiği haberlerini yapanların elde edeceği şey YouTube'dan biraz para kazanacaklar.
00:11:22Ama arkada çok daha büyük bir dünya dönüyor.
00:11:25Yani piyasada bir şey oluyor.
00:11:27Vadeli kontratlar satış görüyor.
00:11:29Kaldıraçlı işlemler satış görüyor.
00:11:32Borsa mesela aşağı doğru bir hareket yapıyor.
00:11:36Ciddi bir hareket gerçekleştiğini gördük.
00:11:39Ummadığımız bir borsa kaybı ortaya çıktı.
00:11:42Ummadığımız bir kayıp çıkınca da bu kaybın işte bu söylentilerle alakalı olduğu ilişkisi kolaylıkla kurulabiliyor zihinlerde.
00:11:50Tabi SPK bunu araştırması lazım ama piyasada da bütün bilançolar iç içe geçmiştir.
00:11:56Yani yüz tilkinin kuyruğu birbirine değmeden orada işlem yapılıyor.
00:12:00Eğer iki tilkinin kuyruğunun birbirine değdiğini tespit edebilirse o soruşturmalar davaya dönüşür.
00:12:07Bekliyoruz bunun da olmasını.
00:12:09Yani gerçekten Borsa İstanbul'da yatırımcının üzerinden kar etmek isteyen, yatırımcıyı aldatarak kar etmek isteyen,
00:12:19daha doğru ifadesiyle profiller varsa bunlar yargılanmalı.
00:12:24Gerekli cezaları almalılar ve biz yatırımcımızı korumalıyız.
00:12:28Gerçekten çok büyük sayıda ve çok parçalı portföyler yöneten bir yatırımcı kitlesi oluştu.
00:12:35Bu sermaye piyasasıyla ilgilenenler için rüya gibi bir durumdur aslında.
00:12:40Fakat bu rüya gibi bir durumu eleştirebildiğimiz de oluyor.
00:12:44Bazıları da bu çok sayıda yatırımcı olmasını bir eleştiri konusu yapıyor.
00:12:49Portföylerin küçük olmasını eleştiri konusu yapıyor.
00:12:52Aslında en optimum durumdur piyasa için.
00:12:56Şimdi bu yatırımcının küstürülmemesi lazım.
00:12:59Yatırımcı nasıl küser?
00:13:01Nasıl küser?
00:13:02Tahta operasyonlarıyla, böyle manipülasyonlarla.
00:13:04Yoksa para kaybettik, kazandık.
00:13:06Tamam yatırım yapmak için borsaya girenler, piyasaya girenler.
00:13:10Bunu zaten göze alan kişilerdir.
00:13:12Ama aldatılmak düşüncesi onların kafasına girerse piyasadan uzaklaşırlar.
00:13:17Belki de bir daha dönmemek üzere.
00:13:20Bunu göze alamayız.
00:13:21O yüzden en sıkı tedbirler alınması lazım.
00:13:24Bence bu soruşturmaların başlatılması bazı ön emarelerin de olduğunu gösteriyordur.
00:13:32Belli o tilkilerin kuyruğunun birbirine değen birkaçını tespit etmemiş, görmemiş olsalar
00:13:40soruşturmaya başlatmazlardı diye düşünüyorum.
00:13:43Demek ki bir şey görünüyor.
00:13:45Biz bunu uzaktan bilemeyiz.
00:13:47Veriyi elinde tutan bütün ilişki ağını görebilen kurumlar, SPK başta olmak üzere,
00:13:53onlar bunu tespit edecek.
00:13:55Hukuki inceleme sonucunda ortaya çıkacaktır.
00:13:58Ama eğer varsa bir manipülasyon, en derin cezalarla cezalandırılmaları lazım.
00:14:03Çünkü bu ülkenin ekonomisi, bu ülkenin küçük yatırımcısı, bu ülkenin iş insanları
00:14:08böyle manipülasyonlarla tedirgin edilmeyi hak etmiyor.
00:14:12Bir de Filiz Hocam'a da sormak istiyorum.
00:14:15Filiz Hocam, peki bu spekülasyonlar sonrasında piyasalar nasıl etkilendi?
00:14:20Özellikle borsa, gram altın olsun.
00:14:23Neler söylersiniz bu konuda?
00:14:25Tabii Deniz Hanım, şöyle ifade edeyim.
00:14:28Neredeyse bu yıl içinde bu üçüncü ya da dördüncü spekülasyon.
00:14:32Dolayısıyla bu spekülasyonların hangi sayetlerle atıldığını tam olarak bilemiyor olsak da
00:14:37son spekülasyonun, son özellikle ortaya atılan iddianın ağırlıklı olarak piyasa bozucu,
00:14:42yani manipülasyon kaynaklı olarak ortaya atıldığı oldukça güçlü.
00:14:46Şimdi şöyle ifade edeyim.
00:14:47Zaten borsada Temmuz ayından bu yana ciddi bir baskı var, çeşitli sebeplerden dolayı.
00:14:52Borsadan güçlü bir yabancı çıkışı olduğunu görüyoruz.
00:14:54Ağırlıklı olarak yabancının son dönem ve tahvil tarafına iyi bir gösterdiğini görüyoruz.
00:14:58Çünkü özellikle birinci çeyrek bilançoları bu enflasyon muhasebesinin de etkisiyle birlikte
00:15:02aslında çok istenildiği düzeyde değil.
00:15:05Şu an ikinci çeyrek bilançolarını alıyoruz.
00:15:07Orada da aslında beklentilerin çok ötesinde genel bir değerlendirme yapacak olursak
00:15:11bilançolarda hasar görüyoruz.
00:15:12Hatta daha kötü taraf şu.
00:15:14Üçüncü çeyreğe ilişkin, biz ikinci çeyrek bir geçiş dönemi olur,
00:15:17üçüncü çeyrek de ekonomi toparlar noktasındayken,
00:15:19hem gelen ekonomik büyüme öncü göster gelir, hem bilançolar,
00:15:22üçüncü çeyrek ve hatta dördüncü çeyrekte de ekonomik büyümedeki yavaşlamanın
00:15:26beklemenin çok ötesinde geçebileceğine dair olumsuz sinyaller verince,
00:15:30yabancı da bir miktar bekle gör aşamasında.
00:15:32Türkiye'de yakın vadede kur tarafında bir sabit hareket var.
00:15:35Dolayısıyla dolar bazlı olarak hisseler ve endekslerin bir miktar daha ucuz,
00:15:39pahalı hale gelmesi de yabancının bekle gör yapmasına sebep oluyor.
00:15:43Tabi yabancı yeni bir hikayeyi satın almak istiyor.
00:15:45Bunun için hem dediğim gibi ekonomik büyümedeki yavaşlamayı anlayıp,
00:15:49bunun bilançolar üzerinde ne kadar hasar yaratabileceğini anlamak istiyor,
00:15:53ekonomik büyümede ne kadar yavaşlama olacak,
00:15:55yani Türkiye enflasyonu düşürürken sert ilişleme yoksa yumuşak ilişleme bu işi başaracak.
00:16:00Enflasyonla evet bir düşme olacak,
00:16:02fakat bir yerde bir katılık veya bir takılma görecek miyiz,
00:16:05burayı da görmek isteyecekler.
00:16:07O yüzden de bir miktar bekle gör yapan yabancı var.
00:16:10Halbuki bu borsada yabancının girişi olmaması,
00:16:13ekonomik büyümedeki yavaşlama endişeleri,
00:16:15Orta Doğu'da İran-İsrail arasındaki gerginlikleriyle birlikte,
00:16:19borsada ciddi bir fikir var.
00:16:21Şimdi bakın, çatış.
00:16:22Cuma günü biz Knoll bunun konuşmasını bekliyorduk.
00:16:27Knoll pahalı konuştu, oldukça biber verdi,
00:16:30baştan endekslere çok ciddi olumlu tepki verdi.
00:16:33Biz şunu bekliyorduk.
00:16:35Distüs tarafında bir miktar kayıplar azaldı.
00:16:389600 seviyelerden 9700'lü seviyelere,
00:16:419800 seviyelere geldik.
00:16:43Fakat bir anda anlayamadığımız çok sert bir satış gördük.
00:16:46Şöyle söyleyeyim.
00:16:47Bu Mehmet Şimşek'in istifa haberiyle birlikte,
00:16:50yaklaşık 1-1,5 saat içerisinde,
00:16:52%2-2,5'lık borsa tarafında bir düşüş oldu.
00:16:55Kötü taraf şu bakın.
00:16:56Sadece %2-2,5'lık düşüşten bahsetmiyorum.
00:16:59Teknik anlamda,
00:17:009700 seviyesinin altında bir kapanış gerçekleşmek zorunda kaldı.
00:17:04Anlamaya çalıştık WhatsApp gruplarında.
00:17:06Sonra da zaten 1 saat içerisinde anlaşıldı.
00:17:09Sayın Mehmet Şimşek'in istifasına dair haber akışlarını safta hiç almıştık.
00:17:13Fakat resmi gazetede,
00:17:15cuma günü gece 12'de,
00:17:17bu haberin açıklanacağına dair bilgiler gördük WhatsApp gruplarımızda.
00:17:21Söyleyeyim, satış çok da sert değildi.
00:17:23Çok daha sert satışla karşılaştık.
00:17:259500 ve hatta altına inen bir süreçte görebilirdik.
00:17:29Şunu söyleyeyim,
00:17:30teknik anlamda aslında borsa tarafını, piyasa tarafını,
00:17:33ciddi anlamda bozucu bir etki yarattı kısa vade için.
00:17:36Evet, borsa şu an toparlanmaya çalışıyor.
00:17:389700'ün üzerine attık.
00:17:39Orası bizim için çok çok önemli bir direnç.
00:17:41Fakat biz çok zayıf noktadayız.
00:17:43Yani gerek temel, gerek teknik olarak,
00:17:45çok zayıf noktada böyle spekülasyonların,
00:17:47açıkçası piyasa bozucu etkisi çok daha büyük oluyor.
00:17:50Bir de bu işin şu tarafı var bence.
00:17:52Şimdi bakın, orta uzun vadede,
00:17:54Mayıs 2023 itibariyle,
00:17:58doğru politikalar uygulanmaya başladı.
00:18:00Rasyonel politikalar uygulanmaya başladı.
00:18:02Yabancılar 2023'ün sonuna kadar hep şunu sorguladılar.
00:18:06Tamam, doğru politikaları uyguluyorsunuz.
00:18:08Fakat Türkiye'de bir görevden alınma görür müyüz?
00:18:11Politikalardan ters dönüş görür müyüz?
00:18:13Bunu sorguladı.
00:18:14Sonrasında özellikle yerel seçimler bir kırılma yarattı.
00:18:17Ve derdi ki, tamam bu politikalarla yola devam edilecek.
00:18:20Bu politikalardan geri dönüş olmayacak.
00:18:22Dolayısıyla olsa olsa belki,
00:18:24işte bir miktar acaba ilerleyen dönemde,
00:18:26ekonomik büyümenin zayıfladığı dönemde,
00:18:28acaba bir ödünleşmeleri çıkmasıyla,
00:18:30ister istemez bir miktar hakkıyla uygulanmayabilir mi?
00:18:33noktasına geldi.
00:18:34Dolayısıyla yabancının kafasında,
00:18:36bu politikalardan geri dönünme meselesi tamamen ortadan kalkmışken,
00:18:39sık sık bu gibi istifa,
00:18:41bu gibi görevden alınma dedikodularının,
00:18:43yabancı nezdinde de sorgulamalar yaratması,
00:18:45ve bu sağlanan güvenin tersine veya en azından,
00:18:48erezlerine uğrama durumu söz konusu olabilir.
00:18:51Dolayısıyla bu kısmın ben çok çok önemli olduğu kanaatindeyim.
00:18:54Bu açıdan belki kısa vadeli içeride piyasa toparlar bunu belki ama,
00:18:58yabancı tarafındaki bu güven erozyonu bir miktar sıkıntılı olabilir.
00:19:01Ben şöyle düşünüyorum,
00:19:02açıkçası Deniz hocama ve Yusuf hocama katılıyorum.
00:19:05Yani bence Türkiye'de özellikle ekonomi yönetimi açısından,
00:19:09Sayın Mehmet Şimşek açısından,
00:19:10ben en kötünün bir miktar geride kaldığı kanaatindeyim.
00:19:13Dolayısıyla bundan sonraki süreç,
00:19:14uygulanan politikaların meyvelerinin alınacağı dönem,
00:19:17dolayısıyla işte enflasyonda düşüşü göreceğimiz,
00:19:19işte ödemeler dengesi dışı,
00:19:20cart açığı rakamları ortada,
00:19:22dolayısıyla orada da ciddi bir iyileşiminin sağlandığı bir süreçteyiz.
00:19:26Haliyle böylesi bir süreçte açıkçası,
00:19:28tüm baskılara rağmen,
00:19:29evet farklı kesimlerden bu,
00:19:31işte siyasi olabilir veya bu farklı gayelerle,
00:19:34elbette ki ekonomi yönetimi üzerinde çeşitli baskılar olduğunu görüyoruz.
00:19:38Fakat bu baskılara rağmen ben kolay kolay,
00:19:40kendisiyle ilgili veya sağlığıyla ilgili ciddi bir problem olmadığı sürece,
00:19:43görevi bırakacağı kanaatinde değilim açıkçası.
00:19:46Görevimin başında kalmaya devam edeceğini düşünüyorum.
00:19:48O açıdan yani şöyle düşünmek lazım,
00:19:50çok hassas noktadayız,
00:19:52bakın kura bağlı bir meseleyi,
00:19:54bakın son dönemde Dolar-TL tarafında,
00:19:56Temmuz'a göre, Haziran'a göre daha güçlü bir hareket görüyoruz.
00:19:59Bu ay TL'de real değerlenmenin gerçekleşmediği bir ay.
00:20:02Şu an %2.7'lik bir artış var ki,
00:20:04bu ayın enflasyon beklentisi %2.5.
00:20:06Dolayısıyla Dolar-TL'deki bu hareketin sebebi nedir diye baktığımızda,
00:20:09evet Japonya'dan kaynaklı hareket var,
00:20:11yani bu 5 Ağustos meselesi var,
00:20:13hisse tarafında çıkışın etkisi var,
00:20:15altına talep var, bunun etkisi var,
00:20:17KKM'de yüklü çıkış var,
00:20:19ister istemez bu doğal seleksiyonunda da olsa bir kur talebi yaratıyor.
00:20:22Fakat mesela şunu görüyor olacağız,
00:20:24geçen haftaki bu söylentilerle,
00:20:26özellikle kapalı çarşıda fiziki talebin daha arttığı bir sürece gidiyoruz.
00:20:29Yani anlatmaya çalıştığım şey şu,
00:20:31Türkiye'de bu güven meselesi ya da inanış meselesi,
00:20:34Dolar-TL'de makroekonomik dengeler gerektirmiyor olsa bile,
00:20:38çok farklı bir sonuç yaratabilir,
00:20:40bu noktada çok dikkatli olmamız gerekiyor.
00:20:42Bakın biz bunu yerel seçimler öncesi yaşadık,
00:20:44yerel seçimler öncesinde de Türkiye'de cari açıkta ciddi bir gerileme vardı,
00:20:48Türkiye'de TL'nin faiz kalkını, faiz kurması oldukça güçlüydü,
00:20:52fakat buna rağmen döviz talebi çok güçlüydü.
00:20:54Çünkü özellikle yurt içi yerleşiklerde,
00:20:57seçim bitecek, kuraltacak algısı vardı.
00:20:59Eğer yine ve yeniden, gerek istifalarla, gerek farklı nedenlerle kurartacak,
00:21:03eğer bu gibi söylentilerle farklı bir noktaya evrilirse,
00:21:06bu ekonomi yönetimini çok farklı, zorlu bir sürece itebilir.
00:21:09O nedenle yani mümkün mertebe en azından,
00:21:12bu gibi söylentileri çok kulak asmamak gerektiği kanaatindeyim ben açıkçası,
00:21:17daha diri durmak gerektiği kanaatindeyim.
00:21:19O açıdan en azından piyasaya yakın biri olarak söyleyebilirim,
00:21:23kısa vadeli ciddi olumsuz etkileri oluyor,
00:21:25fakat bu işler bu şekilde devam ederse,
00:21:28bunun orta vadeli olumsuz etkilerini de görebiliriz diye düşünüyorum açıkçası.
00:21:32Güvenin sağlanması oldukça önemli diyorsunuz.
00:21:35İç piyasada şu an için bir toparlanma yaşanabilir,
00:21:38ancak en küçük bir söylentide yine aynı sorunlar yaşanabilir,
00:21:42sonuçlar doğurabilir kısa vadede.
00:21:45Kesinlikle Deniz Hanım, ben burada açıkçası şöyle,
00:21:48yabancı kısmını ben çok çok önemsiyorum.
00:21:50Çünkü hem orta vadeli planın hedeflerinin gerçekleştirilebilmesi,
00:21:53hem enflasyon rakorunda bize sunulan önümüzdeki dönemlerdeki hedeflerin tutturulmasının
00:21:57birinci ve en önemli ayaklarından biri,
00:21:59buraya güçlü bir yabancı girişi, güçlü bir döviz girişinden geçiyor.
00:22:02Çünkü bizim o dezenflasyonlu süreçte kur üzerindeki baskıyı yaratacak ana unsurlardan biri de,
00:22:07elbette ki yabancı buraya güçlü girişi olacak.
00:22:10Dolayısıyla eğer bu gerçekleşemezse,
00:22:12maalesef dediğim gibi her şey içeride çok iyi gidiyor olsa bile,
00:22:15biz hakkıyla politikaları uyguluyor olsak bile,
00:22:17istediğimiz sonuçları alabilmemiz çok mümkün olmayacak.
00:22:20O açıdan dediğim gibi yabancıyı tedirgin etmemek gerektiği kanaatindeyim.
00:22:24Kaldı ki yani yabancılar kanadında da,
00:22:26zaten kendi başına, başlı başına bu gibi spekülasyonları yayanlar olduğu gibi,
00:22:30bizim bu algıyı bozmamamız lazım.
00:22:32Mümkün mertebe bozmadan ve aksine yabancının buraya ilgisini,
00:22:36güvenini daha artıracak yönde ilerliyor olmamız lazım.
00:22:39Bunu niye söylüyorum biliyor musunuz?
00:22:42Bakın biraz önce dedim ki yabancı şu an bekle gör aşamasında.
00:22:44Yabancı şunu bekliyor, diyor ki tamam,
00:22:46Türkiye'de bu politikalardan geri dönüş olmayacak, görevden alınmalar olmayacak.
00:22:50Fakat bir samimiyet testine ihtiyacımız var bizim diyorlar.
00:22:53O da şu, ekonomik büyümeyle enflasyon arasında ödünleşme ortaya çıktığında,
00:22:57ekonomik büyüme de ciddi yavaşlama olduğunda,
00:22:59hala ve hala enflasyonla mücadele açısından,
00:23:03sıkı para politikası ve buna eşlik etmesini bekledikleri bir maliye politikası da var.
00:23:08Bu maliye politikası uygulanmaya devam edecek mi?
00:23:10Onu da bir görmemiz gerekir de diyorlar.
00:23:12Eğer Türkiye bu samimiyet testini de geçebilirse,
00:23:15ben açıkçası içeriye girişim, hele ki işte bu 12 Eylül'de ECB'den bir faiz indirim bekliyoruz.
00:23:20Artık Fed'in 18 Eylül'de bir faiz indirimine gireceği süreci bekliyoruz.
00:23:24Tabii şunu da söyleyeyim, burada sadece bizim nasıl büyüdüğümüz değil.
00:23:27Örneğin Amerika'da da resessiyon olmadan yumuşak inişle mi faiz indirimleri olacak?
00:23:32Yoksa faiz indirimlerinin bir diğer gerekçesi resessiyon mu olacak?
00:23:35Bence bu da çok önemli yabancının buraya ilgi duymadığında.
00:23:38Bunlar ayrı meseleler.
00:23:39Ama öyle veya böyle, eğer Türkiye bu samimiyet testini de geçebilirse,
00:23:43yani örneğin faizlerin daha uzun süre yüksek kaldığı bir süreyi görebilirsek,
00:23:47maliye politikasının daha destek olduğu bir süreci görebilirsek,
00:23:50ben bu yılın sonları ve 2025'in ilk çeyreğinde,
00:23:53küresel çapta da öngöremediğimiz olumsuzluklar olmadığı sürece,
00:23:56yabancının buraya çok daha güçlü ilgi duyacağı kanaatini,
00:23:59çünkü Türkiye'de yeni bir hikaye başlayacak.
00:24:01O yeni hikaye faiz indirimleri olacak.
00:24:03Faiz indirimlerini, hele ki biz bu süreci bir de yumuşak inişle atlatabilirsek,
00:24:07yani sert inişe yakın bir senaryo olmazsa,
00:24:09çok daha olumlu bir sürecin bizi beklediği kanaatindeyim açıkçası.
00:24:13Peki Deniz Bey, siz ne düşünüyorsunuz bu konuda?
00:24:16Türkiye samimiyet testini geçebilecek mi?
00:24:18Filiz Hanım önemli noktalara değindi.
00:24:20Özellikle yabancı yatırımcının güveni sağlanmalı dedi.
00:24:23Neler söylersiniz?
00:24:25Tabii ki Filiz Hocam'ın dediklerine katılıyorum.
00:24:29Filiz Hocamız çok önemli noktalara bence ayak bastı.
00:24:34Tabii ki Türkiye 2024'ün Ağustos ayına kadar 267 milyar dolarlık doğrudan yabancı yatırımcı çekebilmiş,
00:24:45yani stoktan bahsediyorum bir ülke.
00:24:47100 bine yakın yabancı yatırımcı firmamız var.
00:24:50Bunlar, yanılmıyorsam 2 milyonun üzerinde kişiye istihdam sağlıyorlar.
00:24:55Yani yabancı yatırımcının Türkiye'ye gelişinde, kalışında, iş yapışında,
00:25:01ihracat yapışında herhangi bir problem şu anda gözükmüyor.
00:25:04Ancak Türkiye'nin ihtiyaç duyduğu, senelik bu işte diyelim ki 20 milyar, 25 milyar dolarlık bir doğrudan yabancı yatırımcıya ihtiyacı var.
00:25:12Biz bunu eğer ilerleyen dönemlerde çekebilirsek,
00:25:15yani o rakamları yakalayabilirsek ki 12. Kalkınma Planı'nda,
00:25:19orta vadeli program Eylül ayında yenilecek, orada da büyük ihtimal değinecektir hükümet yetkilileri.
00:25:25Burada da Türkiye'nin hedefi zaten bu rakamları çekebiliyor olmak.
00:25:29Dünyadaki doğrudan yabancı yatırımcı stokunun, bütün dünyadan bahsediyorum %1'i Türkiye'de.
00:25:35Biz bunu %1.5'a çıkarmayı hedefliyoruz 2028 yılında.
00:25:38Yani 2028'e kadar Türkiye'nin aşağı yukarı 100-120 milyar dolar doğrudan yabancı yatırımcı çekmesi lazım.
00:25:45Ve bizim en büyük artımız bence,
00:25:47Mehmet Şimşek Bey gibi ve Cevdet Bey gibi bir ekonomi yönetimine sahip olmamız.
00:25:56Yani uluslararası kuruluşlarla, uluslararası finans kurallarıyla biz kavga etmiyoruz.
00:26:01Herhangi bir kavgamız yok.
00:26:02Yani onlara nasıl uyum sağlayabiliriz?
00:26:04Türkiye'yi daha şeffaf, daha öngörülebilir hale nasıl getirebiliriz?
00:26:07Enflasyonla mücadelede daha iyi nasıl başarı kat edebiliriz?
00:26:11Aslında onun derdini, güttüğünü biz görüyoruz.
00:26:14Yeni ekonomi yönetiminin ya da mevcut ekonomi yönetiminin.
00:26:17Yani bu eğer başarılır ise ki bunu şuradan da çek edebiliyoruz,
00:26:23biliyorsunuz yerel seçimlerden sonra Merkez Bankamız yaklaşık 90 milyar doların üzerinde piyasadan bir para çekti.
00:26:30Ve bunu aldı, Merkez Bankası'nın fiziki kasalarına koydu.
00:26:35Şeyden söylüyorum, tabii ki fiziki olarak bulunmaz ama Merkez Bankası rezervlerinde görünür bu.
00:26:41Şimdi biz ilerleyen dönemde Mehmet Şimşek Bey'in deyimiyle bunu 230 milyar dolara kadar çıkarmayı düşünüyoruz.
00:26:48Yani yaklaşık bir 70-80 milyar dolar daha Merkez Bankası'nda rezerv biriktireceğiz ki TL'nin istikrarını sağlamak,
00:26:55enflasyonla mücadelede başarı elde etmek ve öngörülebilirliği arttırmak için.
00:26:59Böyle bir başarının elde edilebilmesi için Türkiye'ye yurtdışından para geliyor olması lazım ya da para gelmiş olması lazım.
00:27:06Bunun 20-25 milyar doları şu andan bahsediyorum, yurtdışından gelen yabancı yatırımcıların Türkiye'ye getirmiş olduğu paraydı.
00:27:15Belli kısmı yerli yatırımcıların dövizden dönüp TL mevduatlara dönmesi, bir diğer kısım işte turizm geliri veya dış ticaretçiden elde ettiğimiz gelir gibi gibi.
00:27:25Şimdi eğer ki yine Filiz Hoca'nın dediği yerden devam edeyim.
00:27:29Biz 80 milyar dolar daha toplamak istiyorsak bize ne lazım?
00:27:33Uluslararası bir güven ortamı lazım.
00:27:35Peki bu güven ortamını sarsabilecek ne var?
00:27:37Tabii ki Mehmet Şimşek Bey ve ekibine yapılacak olan itibar suikastları.
00:27:42İstifa etti, istifa ediyor. Hemen istifa edecek.
00:27:45Cumhurbaşkanıyla kavga ediliyor, Cumhurbaşkanı istemiyor tarzı yalan haber yayılıyor.
00:27:51Bu sadece Türkiye'de değil, yanlış anlaşılmasın.
00:27:54Bütün dünyada bu aslında yalan haber şeklinde...
00:27:59Hatta şöyle bir iddia da var, iki hafta önce istifa etmiş ancak Cevdet Yılmaz araya girip ikna etmiş Mehmet Şimşek'i.
00:28:06O hep aynı senaryo zaten.
00:28:08Kesinlikle biri araya giriyor.
00:28:11Mehmet Şimşek Bey istifasını geri çekiyor.
00:28:14Zaten neden söylüyorlar bunu?
00:28:17Bu işler bu kadar kolay.
00:28:18Biz baskı yaptırarak, yalan haber yaptırarak hükümetteki veya ekonomi yönetimine bir hasar verebilir miyiz?
00:28:24Bu oluşan güveni sarsabilir miyiz?
00:28:27Ben bilmiyorum mesela.
00:28:29Önümüzdeki, geçtiğimiz beş ayda Merkez Bankası 90 milyar dolar para topladı değil mi?
00:28:35Yani piyasadan para çektik ve TL'nin istikramını da belli oranda sağlayabildik.
00:28:40Normalde Merkez Bankası, bunu üstüne basa basa söylemek lazım, o 90 milyar doları çekmemiş olsa şu anda hela döviz kurlarında çok farklı bir noktada olurduk.
00:28:50Değil mi?
00:28:51Yani bu bir başarı mı? Evet.
00:28:54Uluslararası Kredi Derecelendirme Kuruluşlarının, Türkiye'nin kredi notlarını yükseltmeye başlaması bir başarı mı? Evet.
00:29:00Bu da güveni yansıtır.
00:29:01Mehmet Şimşek Bey ve ekibine güveni yansıtır.
00:29:04Gri listeden çıkış, evet.
00:29:06Bugün IMF'in son 4. çeyrek raporunu denk geldim mesela, o da söylüyor.
00:29:11Yani Mehmet Şimşek Bey ve ekibi son 1,5 senede hakikaten büyük bir başarı elde ettiler.
00:29:16Eğer bu devam ederse, bu sıkılık devam ederse, büyük ihtimal 2025'in sonlarına doğru biz %10'lara doğru giden bir reflasyon rakamıyla karşı karşıya kalacağız.
00:29:26Bu senede %30'lara doğru gidecek.
00:29:29Eğer ki bu sürece zarar vermek istiyorsanız, Mehmet Şimşek Bey ve ekibine ne yapmanız lazım?
00:29:35Saldırmanız lazım.
00:29:36İtibar suikastı.
00:29:37Evet.
00:29:38Bunun olmaması için de burada kamu kurumlarına yine çok büyük görev düşüyor.
00:29:42Tabii ki kötü niyetli karakterler ya da kişilikler tabii ki bunu yapmaya devam edecekler.
00:29:48Ama Merkez Bankası'na, ama Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu'na, ama Cumhurbaşkanlığı'na, ama farklı bir ekonomik kuruma bunu yapmaya devam edecekler.
00:29:59Çünkü eğer ki biz reflasyonla mücadele de başarı elde eder ve reflasyonu tek haneli rakamlara tekrar indirirsek, ortada aslında büyük bir sorun da kaldırmış olacağız.
00:30:09Aslında Türkiye'nin geleceğine yapılmış bir saldırı olarak ben değerlendiriyorum.
00:30:14Ki Mehmet Şimşek Bey'in ben uluslararası güven anlamında da herhangi bir itibar suikastın sonrası güven kaybettiğini de zannetmiyorum.
00:30:23Ancak içeride buna devam edecekler maalesef.
00:30:26Evet.
00:30:27Peki Yusuf Bey kısaca sizden de bir değerlendirme alalım bu anlamda.
00:30:31Filiz Hanım'ın söyledikleri önemli noktaları değinmişti.
00:30:34Deniz Bey de destekledi.
00:30:36Güven sağlanmalı yabancı yatırımcılar için dedi.
00:30:39Neler söylersiniz?
00:30:41Şöyle, bir bakan istifa edebilir. Ben buna varım yani.
00:30:46Ama benim tanıdığım kadarıyla yani uzaktan tanıyorum.
00:30:50Sayın Cumhurbaşkanı bir kere istifa etse sonra bu düzeltiliyor gibi bir deneyimiz var.
00:30:59Ama ikinci kere istifa etse artık affedeceğini düşünmüyorum yani.
00:31:05Bu söylentinin dört kere çıktığını göz önünde bulundurursa izleyenlerimiz,
00:31:10yani durmadan istifasıyla gündeme gelecek kabineden bir bakan olacak.
00:31:17Cumhurbaşkanı da bunu her seferinde alttan alacak.
00:31:20Bana pek makul gelmiyor.
00:31:23Yani bu eğer bu periyot içinde olmuşsa, eğer olmuşsa bir kere olmuştur.
00:31:29İkincisi olmaz bunun.
00:31:31Ve arkadaşlarım da söyledi.
00:31:33Bakan Şimşek de bu mücadelenin artık benimsemiş durumda.
00:31:38Ben işe tam dört elle sarılmanın birkaç ayımızı aldığını düşünüyorum.
00:31:43Yeni ekonomi yönetimi kurulduktan sonra,
00:31:48Haziran'dan Eylül'e kadar o kısım biraz zayıf geçti geliyor bana.
00:31:55Ama oradan beri artık bu meseleyi benimsemiş olduğunu düşünüyorum.
00:31:59İstifa edecekse yol yakınken eder.
00:32:03Onu da söyleyeyim.
00:32:04Bu seviyelerde, bu sürelerde, bu dönemler istifa edilecek dönemler gibi gelmiyor bana.
00:32:11Ve tekrar söyleyeyim.
00:32:12Dördüncü kere zannederim, yanlış hatırlamıyorsam.
00:32:16Bu konu tartışılıyor.
00:32:17Bu olmuşsa bir kere olmuştur.
00:32:20Hangisi doğrudur bilmiyorum.
00:32:22Ama olmuşsa gerçekten bir kere olmuştur belki.
00:32:26İkincisi olmaz.
00:32:27Onu bildiğimden.
00:32:28Tekrar tekrar olmaz.
00:32:29Onu tahmin ettiğimden söylüyorum.
00:32:31Ben bile herhangi bir yönetici olarak.
00:32:33Şimdi sana da söylesem, Deniz ben kalkıyorum diye.
00:32:37Bir kere bana otur hocam dersin.
00:32:39İkinci kere kalkıyorum dersen, kalkacaksan kalk adam dersin.
00:32:43Değil mi?
00:32:44Yani bu bütün iş yaşamının, deneyiminin bir evrensel standardı.
00:32:49İkinci kere de artık istifa edecek.
00:32:52Üçüncü kere istifa edecek falan.
00:32:54Yani yeter tamam mı?
00:32:55Mantıklı gelmiyor.
00:32:56Evet, hiç rasyonele oturmuyor.
00:32:59Yani izleyicimiz onu anlasın diye tartışıyorum.
00:33:02Borsamız, Filiz Hoca söyledi, çok kırılgan bir döneminde.
00:33:07Borsamız kötü değil ama kırılgan bir döneminde.
00:33:10Ben dört binken dokuz bin olur diye demiştim.
00:33:13Bunu son zamanlarda da birkaç kere de tekrarladım.
00:33:17Fakat dokuz bin olduktan sonra epeyce arkadaşlarımız,
00:33:21on bir bin, on iki bin seviyelerini konuşmaya başladılar.
00:33:25Kendi kafamda güncelleyemiyorum.
00:33:27Ben dokuz binde kaldım.
00:33:29Dokuz bine de bizi yerli yatırımcımız getirdi.
00:33:32Burada aslında hayaller de dokuz binde yabancıya artık devretmek şeklindeydi.
00:33:38O yabancıya devir teslim operasyonunun henüz tam tatmin edici seviyede gelişmediğini ifade ediyor Filiz Hoca.
00:33:47Çünkü tahvil faizi yüksek.
00:33:49Eğer küreselde bir faiz indirim beklentisi varsa bu yüksek faizli tahvillerden alabilmeniz lazım.
00:33:56Tahvilin faizi aşağıya geldiğinde artık oradan beklentiniz azaldığında ancak o zaman borsaya dönersiniz.
00:34:03Bu da yabancının borsaya ilgisinin biraz daha zaman alacağını gösterir.
00:34:07Amerika bunu deneyimliyor şu anda.
00:34:10FED faiz indireceğini belli ettikten sonra Amerikan tahvillerine güçlü bir talep var.
00:34:16O yüksek faizli tahvillerden alabilelim diye.
00:34:20Amerikan borsası da istenilen performansı vermiyor.
00:34:23Küresel bir trend bu ama bizim tabii hikayemiz farklı.
00:34:27Biz borsaya hem tahvili hem borsaya kaynak girişi bekleyecek kadar zengin bir hikaye sahibiz.
00:34:34Ama maalesef işte bu küreselde yüksek faiz ortamında o zaman alır.
00:34:39O fonlar zaten şu anda Amerikan tahvili alıyorlar.
00:34:43O yüksek faizden bir miktar Amerikan tahvili aldıktan sonra,
00:34:47o işlerini operasyonlarını tamamladıktan sonra gelişen ekonomilere dönerler diye düşünüyorum.
00:34:54Elgül ayında da FED'in faiz indirimini bekliyoruz dedi Filiz Hocam yine.
00:34:59Tabii onun hazırlığı benim söylediğim şey.
00:35:02FED faiz indirmeden yüksek faizli tahvilleri alma yarışı var.
00:35:09O yüzden piyasalara para atmıyor.
00:35:11Bu bizi işte borsamızı daha yukarı taşımakta zorluyor.
00:35:16Çünkü taze kan lazım yani yeni para lazım.
00:35:19O yerli yatırımcı artık bunu sağlayamıyor.
00:35:22Yabancı yatırımcı.
00:35:24Yabancının desteği lazım.
00:35:26Ya da ocak zamları eğer tatmin edici olursa borsada yeniden bir hareket olur.
00:35:31Çünkü dediğim gibi 8 milyon küçük yatırımcı var 50 binden düşük portföyle işlem yapan.
00:35:38Yani onların portföyleri büyürse belki biraz hareket olur.
00:35:42Ben ocaktan da sonra belki martlara doğru borsaya yabancının gelmek için hazır olabileceğini düşünüyorum.
00:35:51Ama dedim ya hikayemiz çok güçlü.
00:35:53Yani finansal makrolarımız iyileşiyor.
00:35:57Bir önceki ekonomi yönetimi döneminde bozuluyordu finansal makrolarımız.
00:36:02Real makrolarımız iyiydi.
00:36:04Fakat şimdi real makrolarımız bozuluyor.
00:36:07Finansal makrolarımız düzelirken.
00:36:09Bir önceki ekonomi yönetiminde mikromuz iyiydi.
00:36:13Şimdi mikromuz bozuluyor.
00:36:15Yani enflasyonla mücadelenin etkilerini hissetmeye başladık.
00:36:19Son ayda bir işsizlik artışı var.
00:36:21Muhtemelen Ağustos'ta da tekrar edecektir.
00:36:25Bunlar mikronun sonuçları mı olur?
00:36:28Artık bizi birey olarak, işletme olarak, birim bazında bizi etkileyen durumlar ortaya çıkmaya başladı.
00:36:36Bunun biz faiz indirim ortamının bir etkisi olacağını ve bizim bu süreci daha kolay aşabileceğimizi düşünüyoruz.
00:36:47Neyi kastediyorum?
00:36:49Ekonomi yönetimi 50 faize geldiğinde, Mart itibariyle dikkat ederseniz, Mart'tan beri kendini kilitledi.
00:36:56Yani birkaç adım var zorunlu karşılıklarda.
00:36:59TRD kitlesinin sterilizasyonu anlamında, yani piyasadaki TRD miktarını azaltmak anlamında birkaç adım attı.
00:37:07Birkaç çelişkili adım da attı.
00:37:09Neyse. Ama 50'ye geldi ve kilitledi kendini.
00:37:12Oradan beri bizim çok dalgalı bir ekonomik süreçten geçiyoruz.
00:37:17Aslında çok aktif bir para politikası yönetimine ihtiyacımız var ama orada kilitlendik.
00:37:22Neden? Çünkü biz Mart'tan beri konjöktür katkısı bekliyoruz.
00:37:27Bunun da temelde adımları görülmeye başlandı.
00:37:31Gri listeden çıktık, not artırımı geldi vs.
00:37:35Bir miktar sıcak para, portföy yatırımı Türkiye'ye bir miktar girişte oldu.
00:37:42Ama temelde beklediğimiz konjöktür katkısı FED'in faiz indirmesi ve dolar endeksinin küreselde gevşemesiydi.
00:37:52Bunu Mart'tan Eylül'e kadar işte bekledik.
00:37:55Yani bu bekleyişte biz açıkçası para politikasında kadük bıraktık.
00:38:01Maliye politikası ile ilgili tartışmalar yaptığımız, yanlış bulduğum tasarruf tartışmaları yaptık.
00:38:08O tartışmaların israfın giderilmesi tartışması olması gerekirdi.
00:38:13Çünkü iktisatta tasarruf dediğimiz şey bambaşka bir şey.
00:38:17Ama ilk defa artık Eylül'de FED'in faiz indirmesi ile beraber konjöktür kolumuza girecek.
00:38:24Yani olağanüstü bir durum.
00:38:26Gerçi enerji fiyatlarından girmişti kolumuza da.
00:38:29O tahminlerimizde iyi yapmıştık fakat.
00:38:32Ama ilk defa Eylül'de artık konjöktür kolumuza giriyor.
00:38:35Yani küreselde dolar endeksinin gevşeceği bir ortam oluşuyor.
00:38:41Ancak bunun da emtiyaya ters bir etkisi olacak.
00:38:44Emtiya fiyatlarını yukarı itebilir.
00:38:47İşte biz değerli metallerde görüyoruz.
00:38:49Ne demek istediğimi herkes altın fiyatına bakarak anlayabilir.
00:38:53FED faiz indirince altın yukarı yönlü bir tepki veriyor.
00:38:56Aynı şey alüminyumda da oluyor, bakırda da oluyor, petrolde de oluyor.
00:39:02Onlar da bu sefer aleyhimize çalışacak gibi görünüyor ama
00:39:06dolar endeksi zayıflarsa, emtiya fiyatları yukarı gitse dahi
00:39:10enflasyonist etkiler yönetilebilir, olabilir.
00:39:13Filiz Hanım'a da sormak istiyorum piyasa beklentilerini.
00:39:16Mac'tan buraya ilk defa konjöktür kolumuza girecek.
00:39:20Peki Filiz Hocam siz neler söylersiniz?
00:39:22Piyasalarda önümüzdeki süreçte bizleri neler bekliyor?
00:39:25Borsa toparlanmaya başladı mı?
00:39:27Ne zaman toparlanır?
00:39:29Altın olsun, döviz olsun önümüzdeki süreçte artacak mı, düşecek mi?
00:39:34FED'in faiz indiriminin beklendiğini söylediniz.
00:39:37Tabii ilk olarak borsayla başlayalım.
00:39:40Ben açıkçası bu son istifa haberi olmasaydı yakın vadede bizim yaklaşık bir aydır
00:39:449.700 aşağıda yukarıda 10.200'de bir sıkışma hareketimiz var.
00:39:48Aslında bu bir miktar sürpriz oldu.
00:39:50Biz genel olarak aslında 10.000 ile 12.000 arası bir yatayda giden bir borsa bekliyorduk.
00:39:58Fakat İran-İsrail meselesi, üstüne bir de ekonomik büyüme datalarının beklenenden daha hızlı kötüleşmesi
00:40:04açıkçası bir miktar daha bu bandın aşağı gelmesine sebep oldu diyebilirim.
00:40:08Üstüne tabii Japonya'da yaşanan bu kriz 10.000 sınırının da altına çekildiği bir süreç oldu.
00:40:14Yani bir miktar aslında öngörmediğimiz gelişmeler.
00:40:16Evet bir bant halketi var fakat sivil olarak bu bant halketinin biraz daha aşağı gelmesine sebep oldu.
00:40:22Ben bir süre daha aşağıda 9.500 yukarıda 10.500 arasında gidip gelen bir borsa olacağı kanaatindeyim.
00:40:28Yani öğlenin ortasına kadar inerken açıkçası borsada bu 10.500 üstüne çıktığımız biraz daha yükselişin hızlandığı bir sürece
00:40:34çok mümkün görmüyorum.
00:40:35Şimdi 6 Eylül'de fiç kararı var.
00:40:37Orada bir kademe not artışı bekliyorum.
00:40:39Evet artık şunu biliyoruz.
00:40:40Yani yabancı için not artışı bir listeden çıkmanın çok ciddi heyecan yaratmadığı da bir süreçteyiz.
00:40:45Fakat buna rağmen öylesi bir konjonktürde gelecek ki işte 6 Eylül fiç var.
00:40:49Şimdi 12 Eylül'de Cuma günü Euro bölgesinin tüfe rakamlarını göreceğiz.
00:40:53Eğer orada yukarı yönlü bir sürpriz görmezsek veya kalıcılık görmezsek kuvvetle muhtemel son gelen datalar,
00:40:59hizmet PMI'lar fena değil ama Almanya ve Fransa'nın imalat PMI'ları ve ekonomik bilme dataları hiç iyi değil.
00:41:05Bu nedenle FED'in de faiz indireceğini anlayan ve FED'e de bakan, izleyen bir ECB olduğunu da göz önüne koyacak olursak
00:41:11daha güçlü açıkçası dolar onlar için de bir miktar enflasyon ithali anlamına geleceği için
00:41:16Eylül'de de ECB'nin bir faiz indirmesi beklenebilir.
00:41:1912 Eylül'de ECB, işte 18 Eylül'de de FED'den gelecek faiz indirimleriyle elbette yeni bir konjonktürü konuşuyor olacağız.
00:41:26Tabi burada FED'in faiz indirimlerine kaç bas puanla başlayacağı da çok kıymetli.
00:41:31Ben açıkçası 50 bas puanlık bir faiz indirimi beklemiyorum.
00:41:346 Eylül çok kritik. Şimdi yarın ABD'nin ikinci çeyrek büyüme datası var oraya bakacağız.
00:41:39Cuma günü ABD'nin PCE datası var ama özellikle FED istihdam piyasasına biraz daha odaklı gidiyor.
00:41:44Çünkü orada soğuma FED'in beklediğinin çok ötesine geçerse bunu resesyon riski olarak algılanıp 25 değil Eylül'e başlayabilir ama
00:41:51bence eğer biz 6 Eylül'de beklentinin çok altında istihdam dataları görsek bile yani soğumayı güçlü görsek bile
00:41:57FED panik yaptırmama adına, panik butonuna basmama adına yapmak istese bile
00:42:02bunu Eylül'de değil bir sonraki aya atma ihtimali güçlü olur diye düşünüyorum.
00:42:05Çünkü genel senaryoları, bas senaryoları şu, evet biz istihdam piyasasında bir soğuma bekliyoruz fakat güçlü beklemiyoruz.
00:42:12Yani sözün özü şu, diyelim ki benim beklentim gerçekleşmedi.
00:42:1550 bas puanla başlarsa FED çok daha farklı, bizim açımızdan olumlu bir konjonktürü konuşuruz.
00:42:20Tam bu noktada altına bağlayayım, bakın altında 4-5 aydır sıkışma vardı.
00:42:23Çünkü Çin Merkez Bankası alımlarını ara vermişti.
00:42:26Jeopolitik riskler zaten fiyatlardaydı, orada bir soğuma emaresi vardı ki İran-İsrail meselesinde bir miktar katkıda bulundu.
00:42:33Fakat FED'den gelecek faiz indirimlerini bekleyen ve ağırlıklı olarak Amerikan verilerine odaklı bir altın vardı.
00:42:39Son haftalarda özellikle resesyon olmadan Amerikanın enflasyonu düşüreceği fiyatlamasıyla 10 saltının 2500 dolar üstüne,
00:42:46buna bağlı gram altının da 2700 TL üstüne çıktığı bir süreci yaşadık.
00:42:50Fakat altında hala bir baskı var, ek bir katalizöre ihtiyaç duruyor altın.
00:42:54Bu ek katalizöre de şu olacak, FED'in bu yıl kaç bas puan faiz indireceği.
00:42:59Örneğin şunu görürsek biz 18 Eylül'de, 25 bas puan değil de 50 bas puan indiren bir FED demek,
00:43:04piyasanın beklediğimden daha hızlı ve daha çok faiz indiren bir FED anlamına gelir.
00:43:08Altında 2600 dolarlar üstü, 2650 dolarlara doğru çok hızlı bir yükselişi günlerine getirebilir.
00:43:14Bakın haftanın başından bu yana altında baskı var.
00:43:16Çünkü piyasa yarını ve cumayı bekliyor.
00:43:19Amerika'dan gelecek veriler öncesi bir satış var, kar satışı var altın tarafında.
00:43:23Dolayısıyla cuma çok kritik.
00:43:25Cuma günü eğer biz beklentiye paralel ve hele ki beklentinin altında bir PC datası görürsek,
00:43:30altında 2550 dolarları çok rahat ve biraz daha üstünü bile dediğim gibi gelen datalara bağlı olarak görebiliriz.
00:43:36O açıdan şunu söyleyeyim, altında şöyle bir değişik bir hareket var.
00:43:41Altın ETF'lerine giren büyük fonlarda sürekli olarak belirli bir dirence gelip,
00:43:47iyi bir haber gelse bile bu dirençten satışlar görüyoruz.
00:43:50Yani beklentiler alınır, gerçekleşmeler satılırın çok hızlı gerçekleştiğini görüyoruz altın tarafında.
00:43:55Bunun temel sebebi şu, pandemi sonrası dünyada ezberler bozuldu.
00:43:59Güvenli liman talebi olarak bireyler ağırlıklı olarak dolar endeksi dönem dönem kripto tercih ettiği için,
00:44:04bir türlü bu güvenli limanın gömleğini giyemediği için, hakkıyla olması gerektiği gibi fiyatlanamadığı için,
00:44:09altına küsen bir yatırımcı var. Bu nedenle yükselişleri satış olarak değerlendiriyor.
00:44:15O açıdan toparlayayım, elbette ki FED'in faiz indirimleri altın fiyatlarında şu an var,
00:44:21fakat bunu gerçekleşiyor olması çok farklı bir simgesel anlama da gelecek.
00:44:25Şunu da görürsek hiç şaşırmayalım, yani 18 Eylül'de 25 bas puan indirince FED,
00:44:29beklentiler alınır, gerçekleşmeler satılır da olabilir ama buna rağmen ben,
00:44:33mesela bugün ben bir haber okudum, geçen hafta görmüştüm, Çin, Hong Kong üzerinden altın almaya başlamış.
00:44:38Çin'in alımları çok farklı bir konjonktüre de işaret eder çünkü çok güçlü,
00:44:41dedalördezasyon kaynaklı olarak altın talebi var.
00:44:44Sözün özü şu, altın tarafında volatil hareketler olabilir ama ben çok güçlü düşüşler beklemiyorum.
00:44:504-5 aydır yatayda giden altın olsa da hep belli desteklerden alın fırsatı olarak değerlendirildi.
00:44:55O nedenle gram altın için konuşayım, artık orta uzun vadeli portföyler için yalnız.
00:44:59Kısa vadeli farklı bir bakış açısıyla hareket etmeniz lazım.
00:45:02Orta uzun vade için farklı.
00:45:04Orta uzun vade için her geri çekilme 2700 TL altı bir alın fırsatıdır.
00:45:08Bu açıdan gelen verilere bağlı olarak 2700 TL altında orta uzun portföyler için değerlendirilebilir kanaatlerim.
00:45:14O açıdan yılın son çeyreğini, bu yılın sonuna doğru onsaltındaki hareketle birlikte,
00:45:19gram altında da ben açıkçası 33100 TL'ler, yine onsaltın tarafında da 2650-2700 dolarla arası seviyelerin
00:45:26çok mümkün olabileceği kanaatlerim.
00:45:28Tabi umarım olmaz ama jeopolitik risklerin ortaya çıkması, biraz daha alevlenmesi,
00:45:32elbette bu süreci destekleyen Çin Merkez Bankası'nın, yine Hindistan Merkez Bankası'nın ona eşlik etmesi,
00:45:37bu seviyeyi çok daha yukarılara doğru çıkarılabilir elbette diye düşünüyorum.
00:45:41Yani orta vadede 2700 TL altı, altın için alın fırsatı.
00:45:47Evet, evet.
00:45:49Yani aslında biz şöyle de ifade ediyoruz, tabi bu bir yatırım tavsiyesi değil ama,
00:45:53artık bu saatten sonra biraz daha geri çekilme alın fırsatı.
00:45:57Bu arada dolar TL'yi de deneyeyim, onu da sordunuz açıkçası.
00:45:59Tabi, tabi.
00:46:00Orada bir miktar daha kapalı çarşıyla özellikle dijital, yani banka arası piyasada
00:46:05geçtiğimiz hafta ve son 1-2 haftalık bir fark vardı.
00:46:08O fark biraz piyasayı tedirgin etti.
00:46:10Özellikle istifa haberleriyle birlikte piyasa daha da tedirgin oldu.
00:46:13Merkez Bankası bunu hemen açıklama getirdi, güncesini makale yayınladı,
00:46:16dedi ki DTH'larda da bir artış var.
00:46:19Acaba bireyler TL'den dövize doğru mu kayıyor?
00:46:23Eğer böyle bir eğilim varsa bu hızlanarak, güçlenerek ilerleyebilir,
00:46:26yerel seçim öncesini hatırlıyor piyasa.
00:46:28Dedi ki hayır, KKM'den son 2 ayda 14 milyar dolarlık çıkış var,
00:46:32bunun sadece 3.3 milyar doları DTH'a gitmiş.
00:46:35Yani endişeye mahal bir durum yok, bence de endişeye mahal bir durum yok.
00:46:38İçeride hiç beklemediğimiz bir gelişme olmadığı sürece,
00:46:41bu sene ve önümüzdeki sene açıkçası TL'de real değerlenmenin
00:46:44ana oyun planı olduğu bir süreci görmeye devam edeceğiz.
00:46:48O nedenle bu gibi böyle haberlere bakarak dövize yönelmesin vatandaşlar,
00:46:53bir yatırım aracı olarak da görmesinler.
00:46:55Çünkü dövizde kaldıkları sürece kaybetmeye de devam edecekler.
00:46:58Anlıyorum, vatandaşların da hafızalarında yaşadıkları bazı olaylar var ama,
00:47:02artık bu kez farklı dönemindeyiz gerçekten.
00:47:05Bu ekonomi yönetiminin ana oyun planı bu, bu olmaya da devam edecek.
00:47:08Dolayısıyla da benim sene sonu dolar TL beklentim 37-38 TL civarı.
00:47:13Elbette ki dönem dönem bazı aylar hareket biraz daha fazla olabilir ama,
00:47:16açıkçası 38 TL üstüne çıkacak bir dolar TL beklemen,
00:47:19euro TL tarafı yalnız biraz konuşulabilir.
00:47:22Çünkü orada euro dolar paritesi kaynaklı olarak bir hareket var.
00:47:25Şimdi dolar endeksi 100 bandına doğru gerilince,
00:47:28euro dolar paritesinde özellikle Avrupa ile Amerika arasındaki faiz farkları,
00:47:33gereği bir miktar daha yani FED'in ECB'ye göre,
00:47:37ARPA Merkez Bankası'na göre daha güçlü faiz indiriciler fiyatlaması,
00:47:40bir miktar daha hiç beklemediğimiz sürpriz bir hareket gündeme getirdi.
00:47:43111'li seviyeleri gördük.
00:47:45Şimdi olur da Amerika'da ekonomik büyüme dataları,
00:47:47yani bundan sonraki sürede euro TL'yi ve euro dolar paritesini,
00:47:50asıl etkileyecek gelişme faiz farkları.
00:47:52Çünkü büyüme farkları tarafı yeterince fiyatlandı.
00:47:55Piyasa bunu fiyatlıyor, fiyatladı.
00:47:57Yani Avrupa'nın büyümesi Amerika'ya göre hep daha zayıf gelmeye devam edecek.
00:48:01Bu fiyatlarda var.
00:48:02Şunu görürsek farklı bir senaryo görürüz.
00:48:04Avrupa ben beklemiyorum ama biraz daha toparlanma görürsek,
00:48:07elbette bu euro dolar paritesinin biraz daha yükseltici etki yaratabilir.
00:48:11Dolayısıyla burada Amerika'nın verilerine bağlı olarak,
00:48:14dolar endeksindeki gerilemeye bağlı olarak euro dolar paritesinde,
00:48:17112'li, 113'lü seviyeleri de görürsek,
00:48:19bu benim için çok şaşırtıcı olmaz.
00:48:21Bu da haklı olarak euro TL tarafında tarihi zirveleri de gündeme getirebilir.
00:48:25Yani yakın vadede dolar TL'deki harekete göre,
00:48:28euro TL hareketinin biraz daha önümüzdeki birkaç ay içerisinde
00:48:31daha güçlü olma ihtimali var.
00:48:33Dolayısıyla 40-41 TL civarı,
00:48:36sene sonu bir euro TL tahmini de çok şaşırtıcı olmaz yani bu noktada.
00:48:4041 lira euro TL'yi yıl sonu beklentiniz olarak söylediniz.
00:48:4537-38 lirada dolar lira beklentiniz var.
00:48:49Ve bir yatırım tavsiyesi olmasa da,
00:48:522700 lira altında, gram altında alım fırsatı olarak nitelendirdiniz.
00:48:58Çok teşekkür ederiz.
00:48:59Süremizin de sonuna gelmişiz artık.
00:49:01Araya gideceğiz.
00:49:02Araya gitmeden önce de Uludağ Üniversitesi öğretim üyesi,
00:49:05doçent doktor Filiz Er Yılmaz bize veda ediyor.
00:49:08Diğer dilimlerde olmayacak.
00:49:10Teşekkürler tüm katkılarınız için hoca.
00:49:12Ben çok teşekkür ederim size ve değerli hocalarıma.
00:49:15Size iyi yayınlar, kolaylıklar diliyorum.
00:49:17Sağ olun.
00:49:18Araya gidiyoruz şimdi.
00:49:22Değerli izleyenler, kısa bir aranın ardından memleket meselelerinde
00:49:26ekonominin öne çıkan başlıklarını konuşmaya devam ediyoruz.
00:49:30Bu dilimde bizlerle Ankara stüdyomuzda
00:49:33Prof. Dr. Abdülkadir Develi var.
00:49:36Ankara Yıldırım Beyazıt Öğretim Üyesi.
00:49:38Hoş geldiniz hocam.
00:49:41Hoş bulduk, teşekkür ediyorum efendim.
00:49:44Sağ olun.
00:49:45Hemen devam edelim aslında ekonominin öne çıkan başlıklarıyla.
00:49:49Bugün Ekonomik Koordinasyon Kurulu Cumhurbaşkanı Yardımcısı
00:49:52Cevdet Yılmaz Başkanlığı'nda toplandı.
00:49:54Yedinci kez gerçekleştirildi toplantı.
00:49:57Ve toplantı sonucunda ise haziran ayında başlayan
00:50:01dezentrasyon sürecinin devam ettiği belirtildi.
00:50:04Yine orta vadeli programdan da olumlu yanıtlar,
00:50:08sonuçlar alınmaya devam ettiği belirtildi.
00:50:11Öte yandan geçtiğimiz yıl,
00:50:13Eylül ayında orta vadeli programın açıklanmasından
00:50:16bu yana geçen bir yıllık süre zarfında
00:50:18ne gibi kazanımlar elde edildi, bu da değerlendirildi.
00:50:22Peki, şimdi sormak istiyorum aslında
00:50:25Abdülkadir Hocam'la başlayalım.
00:50:27Siz neler düşünüyorsunuz bu konuda orta vadeli programın
00:50:31olumlu sonuçları söylendi.
00:50:33Neler söylersiniz, nasıl değerlendiriyorsunuz?
00:50:38Öncelikle şunu ifade etmek istiyorum.
00:50:40Uygulanan ekonomi politikası, ekonomi programı
00:50:43meyvelerini vermeye başlıyor diyebiliriz.
00:50:46Çünkü elde etmiş olduğumuz yerlere bakacak olursak
00:50:49burada özellikle Merkez Bankası'nın rezervlerindeki artış.
00:50:53Bir yatırımcı baktığı zaman bazı verileri görmek ister.
00:50:56Yani yatırım yapmak istediği zaman dışarıdan
00:50:58yabancı yatırımcı olsun, doğrudan yatırım olsun.
00:51:02Verilere bakar ve ona göre adım atar.
00:51:05Şimdi burada Merkez Bankası rezervlerindeki artış oldukça önemli.
00:51:10Diğer taraftan bakın dış ticaret veriler açıklandı bu noktada.
00:51:14Yani orada da iyileşme durumu söz konusu ki
00:51:17hep şunu ifade ediyoruz biz.
00:51:19Biz büyüyen bir ülkeyiz.
00:51:21Geçtiğimiz 100 yılda %4.8'lik büyüme oranımız var.
00:51:25Son 20 yılda %5.4 büyüme oranımız var.
00:51:29Peki nasıl bir büyüme doğru bir büyümedir?
00:51:33Sağlıklı büyümeden bahsediyoruz ya burada.
00:51:36Döviz talebi oluşturmadan, döviz getirici faaliyetleriyle büyüyebilmek.
00:51:42Bu oldukça önemli.
00:51:43Yoksa biz geleneksel olarak zaten büyüyen bir ülkeyiz.
00:51:46Fakat burada cari dengeyi bozmadan büyüyebilmek burada oldukça önemli.
00:51:51Peki bu nasıl olacak?
00:51:52Döviz getirici faaliyetleriyle.
00:51:54Yani ihracat ile, turizm aktivitesi ile, katma değerli yüksek üretim ile.
00:52:00Bakın birazdan konuşacağız vergi rekortmanlarını.
00:52:03Yani bu teknolojik ürünlerin nasıl birdenbire ihracatı ateşlediğini,
00:52:08birdenbire nasıl cari dengeye, pozitif noktada katkı sağladığını biz göreceğiz.
00:52:13Diğer taraftan ise tabii uygulanan politikanın uluslararası piyasalarda da yansımasını görmek lazım.
00:52:19Uluslararası finans merkezleri nasıl bakıyor programa bunu da anlamak lazım.
00:52:23İşte bilindiği üzere derecelendirme kuruluşlarının Türkiye'ye dair değerlendirmelerinde not artış durumu söz konusu.
00:52:29Türkiye'nin notu artıyor.
00:52:30Eylül ayında da belki artışlar devam edecek.
00:52:33Tabii bu geçtiğimiz haftalardaki spekülasyonların,
00:52:35olumsuz etkileri giderdikten sonraki onun gerçekten ciddi bir maliyeti var.
00:52:39Buradaki yatırımcıya ve aynı zamanda da program açısından.
00:52:43Dolayısıyla burada doğrudan yatırımlarla beraber CDS'in düşmesi, risk biriminin düşmesi bu da oldukça önemli.
00:52:5114-15 ay öncesinde 800'lerdeydi bizim risk birimimiz.
00:52:55Şu anda 300'ün altına inmiş vaziyette.
00:52:57Yani bunlara bakıldığı zaman uluslararası yatırımcı açısından,
00:53:01Türkiye'nin izlemiş olduğu ekonomi politikası doğru.
00:53:04Peki içeride biz bunu nasıl hissediyoruz?
00:53:06Yani bu hane halkının yansıması ne düzeyde?
00:53:10Bununla aynı zamanda anlamak lazım.
00:53:12İşte geçtiğimiz haftalarda Sayın Bakan'ın açıklamaları vardı.
00:53:15İş başına düşen 13 bin 100 dolar bandıydı.
00:53:18Hedef burada 15 bin dolara çıkmak ve bir üst düzeye çıkabilmek.
00:53:22Aslında amaç burada.
00:53:23Fakat şu an öncelikli amaç enflasyonla mücadele.
00:53:28Yani enflasyonda istenilen düzeye gelebilme noktası.
00:53:31Bu noktada önemli.
00:53:33Şu an ekonomi politikası odağında bu var.
00:53:35ABD'de olsun, Avrupa'da olsun, Avrupa'dayız artık enflasyonla mücadele bir noktaya geldi.
00:53:42Artık onlar daha çok büyümeyi, daha çok istihdamı konuşmaya başladılar.
00:53:47Yani burada hatta merkez ülkelerin, merkez bankaları küresel ekonomik aktiviteyi tekrar nasıl canlandırabiliriz?
00:53:54Enflasyonla mücadele sonrasındaki noktada bunu nasıl yapabiliriz noktasında.
00:53:59Fakat aslında bu küresel tarih açısından da oldukça iyi haber.
00:54:02Çünkü borsalar bunun olumlu tepki verdiler.
00:54:05Ki biliyorsunuz geçtiğimiz haftalarda bir kara pazartesi yaşadık.
00:54:08Ve orada bir bütün piyasalardaki parametrelerde bir kopu verdi.
00:54:13Yani altın düştü, diğer taraftan borsalar cidden düşüş yaşadı.
00:54:18Fakat bundan sonra bu gelen haberlerle beraber tekrar borsalarda, endekslerde bir toparlanma süreci oldu küresel ölçekte.
00:54:27Bakan Mehmet Şimşek'in istifa iddialarının ardından.
00:54:31Değil mi sizin söylediğiniz gibi?
00:54:33Bu aslında ben küresel boyuttaki noktaya açıklıyorum şu anda.
00:54:37Şimdi Mehmet Şimşek'in istifa haberlerinin veya bu spekülasyonun etkisini de konuşacağım.
00:54:42Bakın Ağustos'tan beri küresel ölçekte borsalar %1.5 değer kazandı.
00:54:48Kara pazartesten sonra Asya Pasifik olsun, ABD olsun hızlı bir şekilde verdiklerini geri aldılar.
00:54:55Oysa ki halen şu an Türkiye'de borsa 10.000'in altında ki biz 11.250'lerden 300'lerden buraya geldik.
00:55:02Neden? Çünkü spekülatif haberlerin etkisini biz bizzat iyi görüyoruz.
00:55:07Oysa ki bakın neden borsa halen 10.000'in altında?
00:55:11Yani bunu anlamak gerekiyor.
00:55:13CDS düşerken, kredi notu artarken, Berkez Bankası rezervler artarken,
00:55:18ihracatın ithalatı karşılama oranında bir artış durumu söz konusu iken ve yine aynı şekilde dipster devam ederken,
00:55:25yani devlet iç borçlanma senetleri, yabancıların buradaki ilgisinden bahsediyorum.
00:55:29Yılbaşından beri 10 milyar dolar, 1 Ağustos, 16 Ağustos arası 1 milyar dolarlık bir giriş durumu söz konusu.
00:55:36Dolayısıyla bu eldeki parametrelere baktığımız zaman şu an borsanın düşüşünü destekleyecek bir parametre yok.
00:55:43Dolayısıyla şu andaki borsanın 10.000'in altında olmasının tek nedeni yapılan spekülasyonlar.
00:55:50Bu hane halkına dokunan bir husustur.
00:55:52Neden dokunan bir husustur?
00:55:54Çünkü biz şu an sıkılaşma içerisindeyiz.
00:55:56Yani devlet olsun, hane halkı olsun, piyasadaki bütün aktörler bunu bizzat iyi hissediyor.
00:56:01Amaç ne burada? Enflasyonla mücadele, enflasyonun belli bir noktaya gelmesi.
00:56:05Bundan dolayı borçlanma maliyetleri yüksek, politika faizi yüksek.
00:56:10Fakat biz şunu istiyoruz. Bir an önce isterilen düzey enflasyonda ulaşalım ki borçlanma maliyetleri düşsün ve piyasalar bu noktada olumlu yönde etkilensin.
00:56:19Oysa ki bu haberler beraberinde sıkılaşma sürecini daha da uzatıyor.
00:56:24Yani burada hane halkı olarak, devlet olarak, piyasadaki bütün aktörler daha fazla fedakarlık vermek durumunda kalıyor.
00:56:30Dolayısıyla burada bu milli bir meseleydi. Milli güvenlik meselesidir ekonomi.
00:56:35Ve biz burada uyguladığımız bir politika var ki bu politikada uluslararası piyasalar tarafından da kabul edilmiş bir politika.
00:56:42Ve bunun teyidi olarak da CDS düşüyor, kredi notu artıyor, rezervler artıyor ve daha fazla yabancı sermaye girişi durumu söz konusu.
00:56:49Bu noktada her kesimin, muhalif kesim dahi konuşurken çok dikkatli olması gerekiyor.
00:56:55Yoksa bu programın uzaması, akamete uğraması, bakın dövizli bir hareketlenme oldu az bile olsa.
00:57:01Yani burada döviz kaynaklı bir artış olduğu zaman ki bizim şu anda enflasyonla mücadeledeki alt birleşimlerimizden bir tanesi ise TL'nin değerlenme süreci.
00:57:10TL'nin değerlenme süreci akamete olduğu zaman döviz kaynaklı enflasyon geçişi daha yüksek olacaktır.
00:57:16Bu da ne anlama geliyor? Uygulamış olduğumuz sıkı para politikasını daha uzun süre kullanacağımız anlamına geliyor ki bu da daha fazla fedakarlık anlamına geliyor.
00:57:24O yüzden buna dikkat etmemiz gerekiyor.
00:57:27Tabii şimdi sizin sorduğunuz soruya gelecek olursak ekonomi koordinasyon kurulunun açıklamaları var.
00:57:31Yani dezenflasyon devam ediyor.
00:57:3375'lerden biz şu anda 60'lara geldik.
00:57:36Baz etkisiyle beraber kaostos aylarında biz baz etkisini göreceğiz burada.
00:57:40Çünkü geçtiğimiz yılın aynı aylarında %9'lara varan aylık baz enflasyon artışı vardı.
00:57:45Şimdi bu artışları geride bıraktıkça enflasyon %50'ye doğru Eylül ayından sonra 50'nin altına inmeye başlayacak.
00:57:52Yani buradaki %42'lik hedef rasyonel bir hedeftir.
00:57:56Yani belki birkaç puanlık sapla olabilir.
00:57:58Fakat daha önemlisi burada bir sonraki yıl için %14'lük hedefin gerçekleşmesi.
00:58:04O yüzden şu an sıkılaşmadan biz halen vazgeçemiyoruz.
00:58:08Hani dünyada özellikle FED faiz indirme noktasında belli bir noktaya geldi Eylül ayında.
00:58:13Diğer tarafta Avrupa Merkez Bankası olsun, işte Kanada olsun, Avustralya olsun, İngiltere olsun.
00:58:18Merkez ülkelerin, merkez bankaların artık faiz indirme sürecini konuşmaya, hatta bunun yönetme sürecine de girdiler.
00:58:24Fakat şu anda biz sıkılaşma sürecini devam ettirmek durumundayız.
00:58:28Yani biz şu anda faiz indirmeni konuşmaktan uzağız.
00:58:31Çünkü dezenflasyon sürecinin yıl sonuna kadar %42 bandına gelmesi gerekiyor.
00:58:37Bunu bir görmemiz gerekiyor.
00:58:39Bunu gördükten sonra bir sonraki yılki hedef %14.
00:58:42Tabi burada devam ediyor.
00:58:44Yani burada Sayın Bakan da çok fazla bu örneği veriyor.
00:58:47Şok öncesi döneme dönmek için uygulamış olduğumuz ekonomi politikasının 3.4 yıla ihtiyacı var dediği 55 ülkede yapılan araştırmalarda bunu gösteriyor.
00:58:58Dolayısıyla da birazcık daha zamana bunun ihtiyaç var.
00:59:01Beklentinin yönetilmesi bu noktada oldukça önemli.
00:59:04Spekülasyonlardan uzak durmak önemli.
00:59:07Burada herkesin çok daha fazla hassasiyet göstermeli.
00:59:10Yoksa bu topyekun vermiş olduğumuz mücadelenin akameti anlamına geliyor.
00:59:14Bu noktada daha fazla hassasiyete ihtiyaç var.
00:59:16Ama şu andaki verilere bakacak olursak, evliyanda tekrar kredi notu indirim gelirse,
00:59:22Sirius'lerde düşüş durumu, yine burada cari dengelerindeki bu iyileşme süreci devam ederse,
00:59:29bunun aynı zamanda enflasyonla mücadele edeceğine etkili olacağını düşünüyoruz.
00:59:34Çünkü şu an ekonomi politikasının temeline döviz talebi oluşturmadan süreci götürebilmek,
00:59:39yani büyümeyi de aslında bu şekilde yapabilmek.
00:59:42Yani biz büyüyen bir ülkeyiz fakat nasıl büyüyeceğiz?
00:59:45Yani büyüme kompozisyonu nasıl olmalı bu noktada?
00:59:48Bu da nasıl olacaktır?
00:59:49Döviz getirici faaliyetleriyle döviz talebini artırmadan biz büyüyebilirsek bu noktada,
00:59:54TL'deki o değerlenme sürecini desteklemiş oluruz ve enflasyon en önemli alt birleşimlerden biri olan,
01:00:00şu an ekonomi yönetiminin götürmüş olduğu bu parametreyi sağlamış oluruz.
01:00:04Diğer taraftan ise beklenti.
01:00:06Tabii bu önemli bir konu.
01:00:08Merkez Bankası'nın enflasyon görüntüsü raporunda da bu soru bizzat sayın başkan'a soruldu.
01:00:12Denildi ki hane halkının buradaki beklentisi 12 ay sonra %75 bağlandığında.
01:00:18Oysa ki sizin beklentiniz %30'lar bağlandığında.
01:00:21Bu neden böyle?
01:00:22Çünkü halen güçlü bir algı var hane halkında.
01:00:26Çünkü kötüsü geride kaldı bu noktada.
01:00:29Yani yüksek enflasyon yaşamış olmanın getirmiş olduğu olumsuz bir hissiyat da var.
01:00:34Zaten bu hissiyat kelimesini de Merkez Bankası Başkan Yardımcısı ifade etti.
01:00:38Bu hissiyatın giderilmesi için yıl sonundaki o tahminlerin gerçekleşiyor olması lazım bizzat.
01:00:44Tahmin edilen enflasyon ile gerçekleşen enflasyonun uyumunun bizzat bütün tüm piyasa aktörleri tarafından görülmesi gerekiyor.
01:00:51Dolayısıyla yine bu spekülasyonlara geleceğim.
01:00:54Yapılan bu spekülasyonlar dövizdeki az bile olsa bu artış, bu borsanın yükselememe durumu.
01:01:01Bunların hepsi bakın biz bunları konuşurken uluslararası kuruluşlardan hemen yorum geldi.
01:01:06İşte Türkiye'de acaba döviz iştahı tekrar artıyor mu diye.
01:01:10Yani bizim buna ihtiyacımız yoktur bu süreçte.
01:01:12Bizim bu süreçte herkesin daha ihtiyatlı olduğu, daha hassas olduğu bir ortama ihtiyacımız var.
01:01:21Çünkü bakın burada borsanın düşüş kalmasını destekleyecek veriler yok.
01:01:25Yani sabah akşam sürekli biz ekonomi okurlu yazıyor bakıyoruz.
01:01:29Verilere bakıyoruz, dünyaya bakıyoruz, Türkiye'ye bakıyoruz.
01:01:32Ve durum nedir diye anlamaya çalışıyoruz.
01:01:34Hani borsanın yükselmemesi için şu an bir neden yoktur.
01:01:38Tek neden şu anda oluşturulan bu bilgi kirliliği, dezenformasyon.
01:01:42Bundan dolayı da bakın belki bu süreç geçecek fakat birkaç hafta bizi yordu bu.
01:01:48Geriletti borsa anlamında olsun.
01:01:51Peki teşekkür ederiz Abdülkadir Bey değerli katkılarınız için.
01:01:55Hemen Yusuf Hoca'ya da sormak istiyorum.
01:01:57Efendim siz neler söylemek istersiniz?
01:01:59Önemli noktaları değindi yine Abdülkadir Bey.
01:02:01Oldukça farklı konulara değindi.
01:02:04Enflasyonun %42'ye ulaşması lazım öncelikle dedi.
01:02:08İlk beklenti bu dedi.
01:02:10Ama az zamana ihtiyaç var.
01:02:12Bu konuda muhalefetin bile dikkatli adımlar atması gerekiyor dedi.
01:02:16Öte yandan tüm dünya faiz indirimini konuşurken biz daha o seviyeye gelemedik dedi.
01:02:22Bu ifadeleri de yer verdi.
01:02:24Ve Türkiye ekonomisinin aslında döviz talibi oluşturmadan büyümeyi gerçekleştirmeye hedeflediğini de söyledi.
01:02:30Buyurun siz nasıl değerlendiriyorsunuz?
01:02:32Sıkılaşma sürecini uzatıyor dedi olumsuz durumlarda.
01:02:3642'de bir mutabakat var Türkiye'de.
01:02:39Yani Merkez Bankası açıkçası bu mutabakatı oluşturdu.
01:02:43En son enflasyon raporu toplantısında 38'i yukarı güncelleyecek miydik güncellemeyecek miydik?
01:02:5038 biliyorsunuz beklentisi.
01:02:52Tartışmasının uzun soluklu bir tartışma olduğunu ve bu tartışmadan çıkamadıklarını kendileri söylediler Merkez Bankası yöneticileri.
01:03:01Bu da piyasada beklentiyi işte enflasyon ufkunun üst sınırı olan 42'ye doğru kitledi.
01:03:10Ben bir mutabakat oluştuğunu da düşünüyorum.
01:03:14Ama beklentilere baktığınızda real kesim, finansal kesim ve hane halkının birbirinden ayrışan beklentileri var.
01:03:24Piyasa katılımcıları %40'lık bir enflasyon bekliyor ki o 12 ay için şu anda hatta 28'e kadar güncellendi.
01:03:34İşletmeler %50 civarında bekliyor.
01:03:37Hane halkı ise %70 civarı bir enflasyon bekliyor.
01:03:40Yani 70 makul değil.
01:03:4250 ile 40 arasında da çok bir fark yok açıkçası.
01:03:47İşletmelerle finansal kesim doğru bir yere gelmiş.
01:03:50Ne demek çok bir fark yok?
01:03:52Evet bu seviyelerde çok fark yok.
01:03:54Yani biz enflasyonu 80'den 38'e düşürecek kabiliyette bir ekonomiyiz.
01:04:01Ama oradan sonrası işte zorlayıcı kısmı ki yavaş yavaş oraya hazırlanıyoruz.
01:04:07Biraz önceki bölümde finansal makrolarımız iyileşiyor ama real makrolarımızda da bozulma var demiştim.
01:04:16Fakat ihracata, cariye açığa yansımıyor.
01:04:20Bütçe açığına yansımıyor bu bozulma dediğim şey.
01:04:24Daha çok mikroda bir bozulma görüyoruz.
01:04:27Ne demek istiyorum?
01:04:28İhracat da aslında bugünkü EKK toplantısında, ekonomi koordinasyon kurulu toplantısında
01:04:35ihracattaki gelişmelerin, cariye açıktaki iyileşmelerin, beklentilerin de önünde olduğunu ifade ediyorlar.
01:04:44Benim de beklentim Ortodoks politikaların önce ithalatı patlatacağı sonra ihracatı yeniden pozitife geçireceği şeklindeydi.
01:04:55Burada tabii bizim yalnız gümrük duvarları ören, ciddi korumacı politikalar uyguladığımız da unutulmamalı.
01:05:03Şimdi cariye açıkta düzelme beklenenden daha iyi.
01:05:09Bu acaba Rusya ile ticaretimizin bu işte payı nedir?
01:05:14Gerçekten merak ediyorum çünkü oradan çok büyük baskı aldık.
01:05:18Biz ciddi bir ekonomik faaliyet vardı Rusya ile aramızda.
01:05:23En son Janet Yellen Amerikan Hazine Sekreteri geçtiğimiz aylarda bir Avrupa çıkartması yaptı ve
01:05:31bütün Rusya ile ticaret yapan ülkeleri tehdit etti, bizi de tehdit etti.
01:05:36Yani bankalarımızı eğer Rusya ile ticaret yaparsanız sizi küresel sistemden, Swift gibi bu mekanizmalardan dışlarız anlamına gelen tehditler de bulundu.
01:05:47Şu an itibariyle ticaretimiz gıda ve ilaca indirgendi diye biliyorum.
01:05:54Yoksa daha çok başlıkta daha iyi bir ticaret hacmimiz vardı Rusya ile.
01:05:59Orada gelişmeler nasıl gidiyor gerçekten merak ediyorum.
01:06:02Bir diğer merak ettiğim husus da uzun zamandır veri açıklanmıyor.
01:06:07Orta koridordaki ticaret hacmi, buradaki konteyner yük taşımacılığının potansiyeli.
01:06:15Acaba 7 Ekim'den sonra işte biz Kızıldeniz'in yine aksayan bir güzergah olduğunu gördük 7 Ekim'den sonra.
01:06:26Acaba 7 Ekim'den sonra orası orta koridordaki performans yani nasıl gelişti.
01:06:32Bunu da merak ediyorum, bunu da bizim verilerimizde bir yansıması olmalı.
01:06:37Biz çok ontolojimizin, bu coğrafyadaki varlığımızın nimetlerini alırız, her türlü alırız.
01:06:45Ama işte finansal olarak bir kısıtlarımız var, o kısıtları aşmaya çalışıyoruz.
01:06:51Biraz bu verileri görmek, bunu anlamak için, bunu izah etmek için yardımcı olabilir diye düşünüyorum.
01:06:58Yani Rusya ile ticaret kısıtlandırılmasaydı cari açık çok daha hızlı mı düşerdi?
01:07:02Bence daha iyi olurdu ki biz o anlamda da bir şeyleri sildik biliyorsunuz yani.
01:07:07Teşekkür ediyorum buradan tekrar hükümete, İsrail ile ticareti sona erdirdi.
01:07:12Oradan da 5 milyar dolar sildik biz ona rağmen rekorlar gelmeye devam ediyor.
01:07:18Şimdi ben bu ekonomik koordinasyon kurulu toplantısından önce,
01:07:24Cevdet Yılmaz'ın yoğun şekilde sanayicilerle ve iş örgütleriyle toplantılar yaptığını gördüm.
01:07:32Mutlaka o toplantıların notları da bu koordinasyon kurulunun gündemine taşınmıştır diye değerlendiriyorum.
01:07:41Çünkü konu OVP idi ve o toplantıların iş insanlarıyla Sayın Cumhurbaşkanı yardımcısının yaptığı toplantıların gündemi de OVP idi.
01:07:52Yapılan açıklamada da söyleniyor zaten.
01:07:56Özel sektör, sivil toplum, meslek kuruluşları, akademi dünyası dahil ilgili paydaşlarla görüşülmüş OVP için.
01:08:03Yoğun bir görüşme trafiği oldu hatta.
01:08:05Ben orada dertlerini de anlattıklarını düşünüyorum.
01:08:09İş insanlarını yani finansman imkanı anlamında belli talepleri var iş dünyasının.
01:08:14Kurun seviyesi anlamında belli tartışmalar açıyorlar.
01:08:18Bunları da yine gündeme getirdiklerini düşünüyorum.
01:08:22Normalde ekonomi yönetimi göreve başladığında bankalarla bir dizi toplantı yapıldı.
01:08:28İş dünyasıyla değil bankalarla yapıldı.
01:08:31Son dönemde toplantılar iş dünyasına doğru döndü.
01:08:35Ben şöyle anlıyorum.
01:08:37Tekrardan bankalara doğru gelmek üzereyiz.
01:08:40Yani bu iki ekonomik aktörü yani real kesim ve finansal kesimi uyumlaştırma görevi ekonomi yönetiminin.
01:08:49Bence bu talepleri karşılıklı olarak uyumlaştıracak bir toplantı serisi olabilir.
01:08:55Yakında bankacılarla ekonomi yönetiminin bir araya gelmesini beklerim açıkçası.
01:09:00Burada çok önemli bir istatistik.
01:09:03Aslında hayal ettiğimiz her şeyi bozan gelişmelerden en önemlisi işte Ukrayna'sı falan onlar bile teferruat kalır yani.
01:09:13Bizim asrın afeti sayılan böyle değerlendirilen dünyada böyle adlandırılan bir seri depremle 6 Şubat'ta yüzleşmiş olmamız.
01:09:25Onun etkilerini hasarını gidermeye çalışıyoruz.
01:09:29Trilyonlarca liralık bütçeler ayırdık.
01:09:33300 bin konut teslim edilecek.
01:09:36100 bini teslim edildi bile.
01:09:39Bile diyorum çünkü bana sorarsanız inanılmaz bir performans.
01:09:44Ben 6 Şubat'ta Maraş'taydım.
01:09:46Kurası çekilen dağıtımı yapılan bir büyük bir alandı.
01:09:53Bir kısmı tamamlanmıştı.
01:09:55Kalanları da %90 tamamlanmıştı zannederim.
01:09:59Neredeyse onlar da oturmaya yakındı.
01:10:01Onların daha 6 Mart olmadan yani birinci ayı da olmadan inşaatının başladığını öğrendim oralarda falan.
01:10:09İnanılmaz bir performans.
01:10:11İşte o maliyetlerimize rağmen bütçenin de öngörülen açıktan daha düşük seviyede bir açık ürettiği.
01:10:22Bu istisnai bir şey.
01:10:25Bunu zaten her kimse, her ekonomi yapamaz.
01:10:28Türkiye'nin o deprem yaralarını sarması da zaten hangi bir ekonominin yapabileceği iş değildir Deniz Hanım, onu da söyleyeyim.
01:10:36Sardığı halde bütçesini böyle hala işte öngörülenlerin altında açık seviyelerinde tutuyor olmasını zaten hiçbir ekonomi yapamaz.
01:10:46Neyi kastediyorum?
01:10:47Bu dünyanın en borçsuz ekonomilerinden birisi.
01:10:50Yani Türkiye, merkezi hükümet borcunun gayri safi yurt içi hasılaya oranı en düşük muteber olanlardan 3 ülkeden birisi.
01:11:01Diğer ikisi Rusya ve Suudi Arabistan.
01:11:04Yani şu an sıkı politika yürütülüyor ancak bir yandan da meyveleri almaya devam mı ediyoruz?
01:11:10Biz maliyet tarafında hep sıkıydık zaten.
01:11:12Onu izah edeceğim.
01:11:14Bakın işte bizden daha düşük borçlu ekonomiler var da onlar ekonomiden saymaya gerek yok.
01:11:19Yani ekonomi başlığında sayacağımız ülke varsa bizim performansımız da Rusya, Suudi Arabistan.
01:11:26Bunlar da dikkat buyurun enerji ihracatçısı ekonomilerdir.
01:11:30Biz enerji ithal eden ve cari açımızın neredeyse tamamı bu sebepten kaynaklanan bir ekonomi olduğumuz halde bu kadar borçsuz bir ekonomiyiz.
01:11:41O yüzden israf tartışmalarını yanlış biçimde kamuda tasarruf diye yaptık.
01:11:46Bu kamunun tasarruf edecek bir yeri yok.
01:11:49Bu kamu borçlu değil yani.
01:11:51İsrafları varsa bunlar giderilmeli ki bu konuda bir hassasiyet oluştuğu da anlaşılıyor verilerden.
01:11:58Bütçe umulandan daha az açık vermiş durumda.
01:12:02Ama bütçe açığı vereceğimiz muhakkak da zaten yani onu yadsıyamayız.
01:12:07Hem EYT var hem deprem yaralarının sarılması işi var.
01:12:12Ama umulandan ya da öngörülenden daha düşük gelmiş olması bence çok pozitif bir haber.
01:12:19Piyasanın da bunu fiyatlayabileceğini her bakımdan değerlendirebiliriz.
01:12:24Şimdi maddelere bakacağız siz cümlelerinizi noktalayın isterseniz.
01:12:29Altını çizdiğim şeyin doğru anlaşılması lazım diye düşünüyorum.
01:12:34Çünkü şu anda bu iklimde bile para politikasına maliye politikası yardımcı olmalıdır diye bir tartışma yapılıyor Türkiye'de.
01:12:42İktisattan ne kadar anlıyoruz sorusu bile gündemime geliyor yani onu söylüyorum.
01:12:48Çünkü bu para politikasının karşısına koyabileceğiniz maliye politikası gevşek maliye politikasıdır.
01:12:56Para politikası sıkarken maliye politikası biraz rahatlatmaya çalışır.
01:13:01Türkiye onu bile yapmıyor.
01:13:03Bu para politikasına maliye politikasının da sıkı karşılık vermesi zaten olağanüstü bir durumken daha ne kadar sıkabilir?
01:13:13Gerçekten tartışma konusu bence orada verimlilik tartışması yapmamız gerekiyor.
01:13:18Tamam maliyemiz sıkı ama o mevcut gevşekliği içinde mevcut bonkörlüğü içinde verimli alanlara mı kaynaklar gidiyor?
01:13:29Bunun tartışmasını yapmamız lazım.
01:13:32Alt gelir gruplarını daha destekleyici işte politikalardan daha fazla etkilenenleri daha destekleyici bir maliye politikasına doğru dönüştürmemiz gerekiyor.
01:13:44Tasarruf edilecek bir yer yok orada.
01:13:46İsraf zaten giderisin ya onu tartışmamız bile yanlış.
01:13:50Zaten kamu niye israf yapar ki?
01:13:53İsraf konusunu bir kenara koyuyorum.
01:13:56Ama burada tasarruf edecek bir durumumuz bizim dünya ekonomileri karşılaştırdığımızda yok.
01:14:02Yani dünya ekonomileri dediğimiz %100 %200 borçlu ekonomiler.
01:14:07Şimdi eğer oradaki kaynaklarımızı doğru alanlara daha verimli alanlara yönlendirebilirsek umduğumuz sonuçları zaten alırız.
01:14:16O beklentiyi yalnız işte hala maliye politikasıyla destek verilmiyor para politikasına.
01:14:22Bunu çok sürreel iktisadın tamamen dışındaki bir konu olarak gördüğümü,
01:14:27kamuoyunu böyle nasıl yönlendirebildiklerini, nasıl inandırabildiklerini kendilerine de anlamadığımı ifade etmek istiyorum.
01:14:35Peki, devam edeceğiz bu noktadan.
01:14:37Ama öncelikle Deniz Bey'e de sormak istiyorum.
01:14:40Orta vadeli programa ilişkin neler söylersiniz bugünkü ekonomik koordinasyon kurulu sonucunda?
01:14:47Olumlu sonuçlar alındığı vurgulandı ve bir sonraki açıklanacak programın da değerlendirildiği belirtildi.
01:14:52Buyurun.
01:14:54Tabii orta vadeli program devletimizin gelecek 3 senede ne yapacağıyla alakalı,
01:15:01işte istihdamdan para politikasına, para politikasından maliye politikasına,
01:15:06cari açıktan turizm gelirlerine, doğrudan yabancı yatırımcı hedeflerine,
01:15:10işte milli gelir hedeflerine, kişi başı gelir hedeflerine yer aldığı
01:15:14devletin 3 senelik hedeflerini açıkladığı, işte orada bir reform programı da yer alır.
01:15:19Devletin hangi reformu, hangi zamanda, hangi kurumda ele alacağıyla alakalı madde madde veriler yer alır.
01:15:27Madde madde işte ne bileyim konular, konu başlıkları yer alır.
01:15:30Yani orta vadeli program, devletimiz orta vadeli programda şunu söyler,
01:15:35ben 3 senede bunları bekliyorum, bunlar gerçekleşecek der.
01:15:39Ki Eylül 2023'te açıklanan orta vadeli programın ben çok büyük oranda…
01:15:45Gerçekleşmesi için yapacaklarını da…
01:15:47Yapacaklarını da içerir. Yani bir beklentidir, hedeftir.
01:15:51Hedef koyar ve onları gerçekleştirmeye çalışır devlet.
01:15:54Peki 2023 Eylül'de açıklanan orta vadeli programdan bu orta vadeli program çok farklı olacak mı?
01:16:02Hayır farklı olmayacak, onun devamı şeklinde olacak.
01:16:06Bu 2025-2027 dönemini kapsayacak orta vadeli programı anlatıyorsunuz.
01:16:10Evet onu anlatıyorum. Burada geçmiş dönemdeki orta vadeli programdan çok büyük bir kopuş olmayacak.
01:16:17Yani oradaki verilerin biz yenilendiğini göreceğiz.
01:16:19Güncelleyeceğiz.
01:16:20Güncelleyeceğiz. Yani çok büyük bir ne bileyim iktisadi reformu gündeme almayacağız ama oradaki reform paketlerinin…
01:16:26Hatta diyeceğiz ki şunları şunları gerçekleştirdik, bunları bunları da gerçekleştireceğiz.
01:16:31Yeni olarak da 3 tane madde ekledik denilecek.
01:16:34Yani orta vadeli program devletimizin sürekliliğini içeren ki uluslararası yatırımcıların da önem affettiği ya da önem gösterdiği bir göstergedir.
01:16:45Ki biliyorsunuz Eylül 2023'te Mehmet Şimşek Bey orta vadeli programı açıklayacağı zaman onlar da dile getirdiler.
01:16:53Dediler ki biz bunu çıkacağız, dünyada uluslararası kurumlara anlatacağız, yabancı yatırımcılara anlatacağız.
01:16:59Çünkü biz programımıza güveniyoruz dedi.
01:17:01Bunun üzerinden bir sene geçti ve şimdi biz orta vadeli programı yenilemeyi yani yeniden reformu yenilemeyi düşünüyoruz diyelim.
01:17:11Yani burada eğer ki çok büyük bir dönüşüm olmayacaksa, değişim olmayacaksa gene yabancı yatırımcılara, piyasa aktörlerine yeni bir perspektif sunmamız lazım.
01:17:23İşte şu rakamlar tuttu, bu rakamlar böyle böyle olanacak denmesi lazım.
01:17:27Bir de tabii şöyle bir şey var, 12. Kalkınma Planı'ndan da bağımsız olmayacaktır yeni orta vadeli program.
01:17:3312. Kalkınma Planı'nın bitiş tarihi olan 2028 tarihindeki hedefler var.
01:17:39O hedeflerle birebir uyuşacaktır yeni orta vadeli program.
01:17:42Ancak şunu söylemek lazım, burada Yusuf Hocamızın ya da diğer hocamızın söylediklerine ben kesinlikle katılıyorum.
01:17:52Yine vurgulamak lazım, üzerinden tekrar tekrar geçmek lazım.
01:17:57Enflasyonla mücadele eden herhangi bir şekilde geri dönüş yok.
01:18:00Tek aneyle enflasyon rakamları görülene kadar ki bu 2026 yılı şu anda görülüyor.
01:18:06Önümüzdeki dönemde işte önümüzdeki sene %14'e düşecek.
01:18:10Bu senenin sonlarında %30'lara düşecek Merkez Bankası'na ve orta vadeli programda yer alan hedeflere göre.
01:18:17Bundan herhangi bir geri dönüş olacağını ben kesinlikle düşünmüyorum.
01:18:20Bunu da beklememek lazım.
01:18:21Çünkü çok belli bir dönemdir yüksek enflasyonla mücadele ediyoruz.
01:18:26Alt gelir ve orta gelir gruplarının rahatlatılması için en büyük çözüm yolunun ben düşük enflasyon olduğu kanaatindeyim.
01:18:34Ki Türkiye'nin düşük enflasyon, düşük cariye açık, öngörülebilir ve sürdürülebilir ekonomik, iktisadi büyümeye ihtiyacı olduğu kanaatindeyim.
01:18:43Ne kadar verimli ve teknoloji odaklı bir büyümeyi Türkiye'nin gündemine alabilirsek,
01:18:48bugün her %1'lik ekonomik büyüme 160 binlik bir istihdam yaratıyorsa,
01:18:52belki 250 bin, 300 bin istihdam yaratabilecek bir kapasiteye erişebilelim.
01:18:57Peki, şimdi ekonomik koordinasyon kurulduğu sonucunda bu orta vadeli program sayesinde elde edilen kazanımlar da açıklandı.
01:19:05Az önce de söyledik, dezenflasyon süreci devam etmektedir dendi.
01:19:09Büyüme kompozisyonu da dengelenme sürmektedir.
01:19:12Yusuf Hoca'nın da söylediği gibi, ihracat arttı, turizm gelirleri arttı, cariye işlemler açığı öngörülenden çok daha hızlı şekilde düşmektedir ifadelerine yer verildi.
01:19:23İstihdamımız artmaya devam ederken, işsizlik oranı tekhaneli seviyelerde seyretmektedir.
01:19:30İyileşen uluslararası rezervler ve düşen kredi risk primiyle beraber makrofinansal istikrarımız güçlenmektedir.
01:19:39Yüksek miktardaki deprem harcamalarına rağmen, bütçe açığı öngörülenden daha düşük seviyede gerçekleşmektedir.
01:19:47Programımızın oluşturduğu güven ortamıyla beraber, uluslararası kredi derecelendirme kuruluşlarının not artırımında sürmektedir.
01:19:56İfadeleri yer alıyor.
01:19:58Abdülkadir Hocam, siz bu sonuçları nasıl yorumluyorsunuz, peki nasıl buluyorsunuz?
01:20:03Tabi uygulanan bir ekonomi politikası var.
01:20:07O politikanın aynı zamanda uluslararası piyasalarda da bir karşılığı var.
01:20:13Bu karşılığın olumlu olduğunu biz zaten tecrübe ediyoruz zaten.
01:20:17Tabi burada yine makroekonomik dengelerden bazı yola çıkarak izah etmek gerekiyor şu anki vaziyeti ve önümüzdeki süreci.
01:20:25Bütçe açığı %6.4 bekleniyor 2024 yılı için.
01:20:29Fakat Sayın Bakan'ın ifadesine göre %4.7 ile bitirecek gibi izledi.
01:20:35Yine cağrı açık %3.1 hedefleniyor.
01:20:38Fakat %2'nin altına düşeceğimizi umuyoruz ki bu da az önce Yusuf Hocam ifade ettiği gibi gerçekten çok böyle düşük bir oranda diyebiliriz hatta.
01:20:47Yine aynı zamanda Merkez Bankası'nın ezerlerindeki tartışta yine bu programın meyveleri olarak netelendirebiliriz.
01:20:54Tabi sıkılaşmanın getirmiş olduğu maliyetler de var.
01:20:57Bunu da bir tarafa koymak gerekiyor.
01:20:59Yani özellikle real kesim güven endeksinde bir azalma durumu söz konusu ki %100'ün altına düştü.
01:21:04%100'ün altına inmesi çok iyi yorumlanmıyor.
01:21:07Bu aynı zamanda sıkılaşmanın getirmiş olduğu bir yansımadır real sektörde.
01:21:14Bu beklenen de bir şey aynı zamanda.
01:21:16Çünkü o yüzden biz hep konuşuyoruz ya.
01:21:18Yani sıkılaşma ve büyüme arasındaki o ilişki.
01:21:21Neden ne kadar biz vazgeçeceğiz?
01:21:23Neden ne kadar biz feragat edeceğiz?
01:21:25Büyümeden ne kadar feragat edeceğiz?
01:21:27Hep bu konuşuluyor ya.
01:21:28Bu zaten dünyada da konuşuluyor.
01:21:30FED politika faizi artırdıktan sonra veya artırmadan önce hemen bakar.
01:21:34İş gücü piyasalara ne durumda?
01:21:36Ekonomik aktivite ne durumda?
01:21:38Bunu anlamaya çalışır.
01:21:40Sonrasında adımlarını atar.
01:21:42Dolayısıyla şu anda biz bir taraftan enflasyonla mücadele ederken
01:21:47şu anda en temel politikada bu aslında bizim ekonomi politikamızın merkezinde.
01:21:52Ama diğer taraftan da büyüyelim fakat sağlıklı büyüyelim.
01:21:56Döviz getirici faaliyetlerle büyüyelim.
01:21:59Döviz talim oluşturmadan cari dengeyi yoğurmadan dış ticaret açığını minimize ederek büyüyelim modeli var ki zaten
01:22:08bakın Temmuz ayındaki dış ticaret verilere bakacak olursak bir önceki yılın Temmuz ayına göre
01:22:14çok ciddi anlamda bir düşüş durumu söz konusu.
01:22:17Bunu bizzat söylemek istiyorum.
01:22:19Dış ticaret açığı %41.8 azaldı geçtiğimiz yılın Temmuz ayına göre.
01:22:24Bu oldukça önemli.
01:22:26Çünkü bu ne demektir?
01:22:27Daha az geçen seneye göre daha az döviz talebimiz var.
01:22:30Bu oldukça önemli.
01:22:32Diğer taraftan ise bakın hep biz ihracattan bahsediyoruz.
01:22:36Büyümeden bahsediyoruz.
01:22:38Yine Avrupa bizi ilgilendiriyor.
01:22:40Neden ilgilendiriyor?
01:22:41İşte ihracat yaptığımız ilk beş ülkeye baktığımız zaman birincisi Almanya halen.
01:22:46İkinci Birleşik Krallık.
01:22:47Üçüncü ABD.
01:22:48Dördüncü Irak.
01:22:49Ve beşinci İtalya geliyor.
01:22:52Dolayısıyla bu 261 milyar dolar yıllıklandırılmış ihracat rakamı
01:22:56gerçekten güçlü bir rakam.
01:22:58Dünyanın içinde bulunmuş olduğu sıkılaşma sürecinde
01:23:03ve İsrail'e olan bütün dış ticareti durdurduğumuz süreçte
01:23:07261 milyar dolar civarında seyretmemiz bu gerçekten oldukça önemli ki
01:23:12Avrupa artık sıkılaşmanın sonuna geldi.
01:23:15Daha hızlı genişleme durumunda ki bu Avrupa'daki ekonomik aktiviteyi
01:23:20birazcık daha canlandıracaktır.
01:23:22Bakın en çok ihracatı biz Almanya yapıyoruz.
01:23:24Ama Almanya'da şuan sesyon durumunun söz konusu.
01:23:28Son çeyreklik büyüm oranı %0.1.
01:23:30Dolayısıyla Avrupa artık burada ABD'den daha hızlı bir toparlanma süreci gerçekleştirecektir.
01:23:37Bu neden bizim için iyi haber?
01:23:39Çünkü bakın az önce beş ülkeden bahsettim.
01:23:41Bunların üç tanesi Avrupa'da.
01:23:43Bir de ABD.
01:23:45Komşumuz Irak'ta var tabi.
01:23:47Ve buradaki toparlanmanın getirdiği bir durumla söz konusu olacak bizim için.
01:23:51İhracatımızı destekleyecektir bu noktada.
01:23:54Hani biz OVP'ye bakarken acaba büyüme nasıl olacak diye
01:23:59Bakın yine Sayın Bakan'ın da yapışı olduğu açıklamalarda geçen hafta yaptı bunu.
01:24:04%5.4'lük büyüme var son 20 yılın ortalaması.
01:24:09Dolayısıyla şimdi bizim demografik yapımız, genç nüfusumuz
01:24:14Avrupa'yla mukayese edildiği zaman, ABD'yle mukayese edildiği zaman çok daha genç bir ülke.
01:24:19Yani o yüzden zaten işsizlik rakamları bizim %8.5-9-9.5 bandına gidiyor.
01:24:24Yani bakın ABD'den hemen 4.4'e çıktı.
01:24:273.8'den bir sürü böyle.
01:24:30Dediler biz acaba birden kara pazartesi oldu.
01:24:34O veriler açıklandıktan sonra.
01:24:36Bir durgunluk mu var dediler.
01:24:38Bir resessiyon eşiğinde mi ABD ekonomisi.
01:24:40Hemen bu konuşulmaya başlandı.
01:24:42Dolayısıyla OVP'de birçok makro ekonomik hedef var.
01:24:45Yani biz şu an çok fazla enflasyon konuşuyoruz.
01:24:48Çünkü yaşam maliyetini etkiliyor.
01:24:50Milyonlarca insanın yaşam maliyetini etkiliyor.
01:24:52Ve verilen zamlar, maaş artışlarını koruyamıyoruz.
01:24:57Refahı ölçemiyoruz.
01:24:59Çünkü alınan hızlı bir şekilde geri veriliyor.
01:25:02O yüzden sürekli ekonomi yönetimini şunu ifade ediyor.
01:25:05Öncelikle biz neyi sağlamamız gerekiyor?
01:25:07Fiyat istikrarını sağlamamız gerekiyor ki,
01:25:09kalıcı refah artışı olsun.
01:25:11Ve bu refah artışını ölçebiliriz.
01:25:13Yani şu anda enflasyonlu mücadele birinci öncelik.
01:25:16Fakat buna rağmen,
01:25:18real kesim güven endeksi önemli.
01:25:20Bakın bunu bir tarafa koymamız gerekiyor.
01:25:22Yani burada şirketlerin, firmaların
01:25:24önümüzdeki döneme ait beklentileri,
01:25:27ihracat beklentileri, sipariş beklentileri,
01:25:29stokları, üretim kapasiteleri,
01:25:31birçok kavrama kapsıyor bu güven endeksi.
01:25:34Bunda bir gerileme durumu söz konusu.
01:25:36Normal mi? Normal.
01:25:37Diğer taraftan da,
01:25:38biz enflasyonla mücadele ederken de
01:25:40bu real kesimi de tekrar bir gözden geçirip,
01:25:44bir aktiviteyi, ekonomik aktiviteyi,
01:25:47bu real sektör açısından tekrar bir tamir etmemiz gerekiyor.
01:25:51Bu da oldukça önemli.
01:25:53Diğer taraftan işte bu işsizlik rakamları,
01:25:55yani 9 bandında gidiyoruz.
01:25:57Hani bu tekhanede olması önemli.
01:25:59Çünkü 10-11'lerdeydi ve sıkılaşmaya rağmen,
01:26:02%9 bandı bu noktada iyi.
01:26:05Fakat diğer taraftan da,
01:26:06bizim bunu 5'lere, 6'lara çekmemiz gerekiyor.
01:26:10Yani OVP defterinde özellikle işsizlikle ilgili rakamlarla dair,
01:26:14daha iddialı bir konuşmamız gerekiyor.
01:26:16Bu da neye bağlı?
01:26:17Enflasyonla mücadele sonrası,
01:26:19ekonomik aktivitenin ne kadar canlanacağına bağlı.
01:26:21Biz bunu ne kadar diri hale getirecek,
01:26:23istihdam piyasaları o kadar güçlü olacaktır.
01:26:25Bu da oldukça önemli.
01:26:27Tabii tüm bunları konuşurken de,
01:26:29Türkiye'deki iş başına düşen gelir de burada oldukça önemli.
01:26:32Hani böyle bir üst gruba tam yaklaşıyoruz,
01:26:35oradan tekrar bir düşüş durumu söz konusu oluyor.
01:26:3913.110 dolar şu anda.
01:26:41Hani ve beklenti 15.000 dolara gelmesi bu noktada.
01:26:45Tabii bu uluslararası doğrudan yatırım ile,
01:26:49ihracat pazarlarının çeşitlendirilmesi ile bu noktada oldukça önemli.
01:26:53Az önce Yusuf Hocam,
01:26:54Rusya ile olan ticaret ne durumda dedi.
01:26:56Hocam ben de az önce gelmeden verilere baktım,
01:26:58dış ticaret verilerine.
01:26:59Rusya ile olan ithalatımız 2. sırada.
01:27:02Yani 1. sırada Çin var,
01:27:042. sırada Rusya var,
01:27:063. sırada Almanya, İtalya ve ABD geliyor.
01:27:08Yani Rusya ile olan ithalatımız enerji merkezli,
01:27:11çok yüksek düzenli.
01:27:12Çin'den sonra 2. iş ticaret.
01:27:14İthalatımız devam ediyor.
01:27:15İthalatik partilerimiz bu noktada.
01:27:17İhracatımız ne kadar artıyor?
01:27:19İhracat da yok ilk 5'te hocam.
01:27:21İhracat da yok ilk 5'te.
01:27:22İhracat da ilk 5'te Almanya geliyor.
01:27:26Son 2 aydır Türkiye'nin bankacı sistemi üzerinde
01:27:29baskı var Amerika'dan.
01:27:31Bizi Rusya ile ticaret yaptırmamaya çalışıyorlar.
01:27:39Ve ihracattaki sıralamayı
01:27:41Birleşik Krallık, ABD ve bunu İtalya takip ediyor.
01:27:45İlk 5 ülke bu şekilde.
01:27:49Irak geri döndü çok şükür.
01:27:52Normalde Almanya 1, Irak 2 böyle giderdik biz.
01:27:56Ama son dönemde bir bozulma oldu orada.
01:27:59Özellikle bu terör bağlantılı
01:28:05ya da Irak'taki bölgesel yönetimle,
01:28:08Kuzey Irak'taki bölgesel yönetimle
01:28:10Türkiye'nin diyalogları zayıfladığında
01:28:12bir bozulma oldu orada.
01:28:14Şu anda bir düzeltme söz konusu.
01:28:16DIAŞ'ın bölgede neden olduğu hasar vs.
01:28:20Hepsi bunun içinde.
01:28:22Bu Irak'ın şimdi yeniden 2. D'ye dönmesi
01:28:28daha doğrusu ilk 5'e dönmesi 2'ye de girer.
01:28:31Büyük ihtimalle.
01:28:33Şu son dönemdeki Türkiye'nin Irak açılımının
01:28:37bir faydası olarak okunmalıdır.
01:28:39Onun altını çizmek isterim.
01:28:41Bakın Amerika bizim ilk 10'umuza bile girmezdi.
01:28:44Son dönemde bu kur ilişkilerinden
01:28:46Amerika artık ilk 5'e geldi.
01:28:48Üçüncü sırada yer alıyor.
01:28:50Hiç birinci olamadı ama ikinciliğe çıktığı oluyor.
01:28:54Türkiye'deki kur ucuz mu? Pahalı mı?
01:28:58Sorusunun bir cevabını aranacaksa
01:29:01buraya da bakılabilir.
01:29:02Amerika Türkiye'den ilk 3'te ihracat yapıyorsa
01:29:07bizim oraya doğru, bizden oraya doğru
01:29:10kurla ilgili bir fikir veriyordur.
01:29:12Ama Irak'ın yeniden dönmesi çok sevindirici.
01:29:16Suriye dönemiyor.
01:29:18Ukrayna'da büyük pazar kaybettik.
01:29:21Suriye'yle de bir diyalog kurulursa
01:29:23belki bir dönüş yaşanabilir.
01:29:25Orada canlanırsa zaten çok faydalı.
01:29:27Biz yakın pazarlarımızın tamamını
01:29:29kaybetmiş bir ekonomiyiz.
01:29:31Bakın İsrail'in 5 milyarlık rakamı
01:29:35yabana atılır bir rakam değil.
01:29:37Türkiye'nin 5 milyar ihracat yaptığı,
01:29:40dış ticaret hacmi oluşturduğu
01:29:42çok sayıda ekonomi yok.
01:29:45Çok sınırlı sayıda ekonomiyle
01:29:47biz bunu başarabiliyoruz.
01:29:49Hatta şöyle bir karşılaştırma olsun diye söyleyeceğim.
01:29:52Suudi Arabistan'la en iyi ticaret yaptığımız dönemde
01:29:566 milyarları falan görmüştük.
01:29:58Sonra Suudi Arabistan bize tavır almıştı
01:30:02belli gelinimlerden sonra.
01:30:04Neredeyse 1 milyar doların altına gelmişti.
01:30:07Orayı da yeni canlandırdık.
01:30:09Tekrar ilişkiler düzelince
01:30:11orayı da yeni canlandırdık.
01:30:13Yani o rakamlar çok büyük rakamlar.
01:30:15Türkiye orada ciddi anlamda bir tavır gösteriyor.
01:30:20Kendi ölçeğinde bunu anlamak lazım.
01:30:23Ama bölgemizden,
01:30:25Irak'ın yeniden ilk 5'e gelmesi
01:30:28benim için çok sevindirici.
01:30:30Çünkü en çok zorlandığımız,
01:30:32bu kur daha doğrusu
01:30:34asgari ücret ilişkileri nedeniyle
01:30:37en çok zorlandığımız sektörlerde
01:30:39Irak bizden ithalat yapıyor.
01:30:41Mesela tekstil gibi.
01:30:43O da benim için çok pozitif.
01:30:45İran, keza biliyorsunuz İran
01:30:47çok büyük bir ekonomi.
01:30:49Yani milyarlarca dolarlık ticaret yapabiliriz.
01:30:52Belki birinci sıradaki ticaret partnerimiz olur.
01:30:56Ama ambargolar nedeniyle...
01:30:58Amerikalılar çok kızar hocam.
01:31:00İşte ambargolar nedeniyle
01:31:02bizim ticaretimiz var İran'da
01:31:04ama belli kısıtlanmamış başlıklarda.
01:31:06Tam performans üretemiyoruz.
01:31:09Dediğim gibi son iki ayda
01:31:11Rusya'da da bir kayıp olabilir.
01:31:13Çünkü bizim Rusya'yla yaptığımız
01:31:15güzel bir iş vardı, bilmiyorum
01:31:17çok detaylarına belki kamuoya hakim değildin ama
01:31:20gaz promo yapacağımız ödemeleri mahsup edip
01:31:23ihracat yapabildiğimiz bir ortam oluşturmuştuk.
01:31:26Zaten onlar da, Amerikalılar da
01:31:28onu bozmak istiyor gibidir.
01:31:30Hayata geçirilemedi.
01:31:32Geçirilmişti, çalışıyordu ama
01:31:34onu bozdular bir miktar.
01:31:36Tüm bu kayıplara rağmen
01:31:38ithalatta bir artış, ithalatta bir azalış var.
01:31:40Cari açıkta bir azalış var.
01:31:42Ancak bu durumun
01:31:44vatandaşın refahına yansıması için
01:31:46enflasyonun düşmesi gerekiyor.
01:31:48Şöyle, enflasyonun
01:31:50tekhaneli rakamları
01:31:52biraz zaman alacak yani.
01:31:54Bunu anlamamız lazım ama
01:31:56bu açıklamayı, bu ifadeyi
01:31:58sadece Türkiye'nin parametrelerini
01:32:00okuyarak değil,
01:32:02küresel parametreleri okuyarak
01:32:04söylüyorum. Hele Kasım'daki
01:32:06Amerikan seçimlerinde Trump gelirse
01:32:08orada bütün ekopolitik
01:32:10değişecek. Yani yeniden tartışacağız
01:32:12her şeyi ama ben bir süre
01:32:14enflasyonla mücadeleyi zamana
01:32:16yaymanın daha iyi bir strateji
01:32:18olabileceğinin tartışılması
01:32:20gerektiğini de düşünüyorum.
01:32:22Eğer Trump gelirse o yöntemi
01:32:24izleyebilir, onu deneyebilir.
01:32:26Fakat bunu başarmak
01:32:28zordur. Yani kolay değildir.
01:32:30İddialı bir söylem bu.
01:32:32Enflasyonla mücadeleyi zamana
01:32:34yaymak. Çünkü herhangi bir
01:32:36seviyeden tekrar ucu kaçabilir
01:32:38vesaire. Bu
01:32:40çok o yönleriyle iddialı bir söylem
01:32:42olur ama işte FED faiz
01:32:44indirirken, küresel emtia
01:32:46fiyatları yukarı giderken falan
01:32:48hele de politik riskleri
01:32:50sürekli birileri kaşırken
01:32:52enerji fiyatının işte ne olacağını
01:32:54öngörmemiz mümkün değil.
01:32:56Yani biri bana dese ki
01:32:58enerji, petrol 50 dolar
01:33:00olacak, inandırabilir.
01:33:02150 dolar olacak diyen biri de
01:33:04inandırabilir. Yani bu
01:33:06normal değil. Bu söylediğim şey
01:33:08doğru değil. Mesela altın
01:33:10ben TL altını değerlendirmem
01:33:12ama 10 su 1500
01:33:14dolar olacak deseler, olabilir
01:33:16bir şey diyemiyorum. Ama 3000
01:33:18dolar olacak denmesi
01:33:20bana daha makul geliyor. 5000
01:33:22dolar olacak deseler bu da bana açıklanabilir.
01:33:24Yani bu kadar
01:33:26öngörülerimizi kaybettiğimiz
01:33:28bir ortağım var jeopolitik
01:33:30riskler nedeniydi. Amerikan
01:33:32dolarının küresel
01:33:34rezerve özelliği bitmek üzere
01:33:36neyi kastediyorum?
01:33:38Son
01:33:40birkaç yılda
01:33:42%71'den küresel
01:33:44rezervdeki doların payı
01:33:4651'e düşmüş.
01:33:48Yani 50'nin altına düştüğünde
01:33:50artık neden bahsedeceğiz bilmiyorum.
01:33:52Merkez bankalarındaki
01:33:54rezerv mi hocam yoksa? Evet onu kastediyor.
01:33:56Bu 50'nin
01:33:58altına düştüğünde dünyada
01:34:00iklim değişmiş olur.
01:34:02Faiz kararı?
01:34:04Merkez bankalarının
01:34:06döviz rezervi. Toplam
01:34:08rezervlerin %50'sinin altına düşerse
01:34:10denklem değişecek.
01:34:12Tabi Yusuf hocamızın
01:34:14değindiği o noktayı belki biraz açabiliriz.
01:34:16Buyurun kısaca açalım.
01:34:18Küresel merkez bankalarında
01:34:20yani dünya merkez bankalarının
01:34:22totalinde yaklaşık 12,5
01:34:24trilyon dolar rezerv var.
01:34:26Dünya rezervinin 3,5 trilyon doları
01:34:28Çin'de diğerleri diğer merkez bankalarında
01:34:30dağılır. İşte 150-160 milyar
01:34:32doları da bizde.
01:34:34Bu daha çok ABD doları cinsinden
01:34:36tutulur. İşte hocamızın
01:34:38dediği o %70,
01:34:40%60 ABD doları cinsindendir.
01:34:42%20-25 avro cinsinden
01:34:44tutulur. Diğer para birimleri
01:34:46%1-2 tutulur. Yani
01:34:48ana gövdeyi ABD
01:34:50doları oluşturur. Doların
01:34:52küresel rezervi olma durumu da budur.
01:34:54Ve şu demek,
01:34:56İngiltere merkez bankası da
01:34:58rezerv tutar her zaman dolar tutar.
01:35:00Brezilya merkez bankası da dolar tutar.
01:35:02İşte ne bileyim, Çat merkez
01:35:04bankası da, Çin merkez
01:35:06bankası da, Japonya merkez bankası da gider ne tutar?
01:35:08Dolar tutar. Dolar tuttuğu için
01:35:10dolara talep olur ve Amerikan
01:35:12merkez bankası dominat
01:35:14gücünü ne yapar? Hissettirir. Bu
01:35:16aynı zamanda uluslararası
01:35:18ödeme sistemlerinde de böyledir. Yani siz
01:35:20ticaret yaptınız, ihracattan bahsediyor hocalarımız
01:35:22mesela. Diyelim ki Irak'a bir
01:35:24ödeme göndereceksiniz. Türk lirası gönderemezsiniz.
01:35:26Irak liraları gönderemezsiniz. Ne göndereceksiniz?
01:35:28ABD doları göndereceksiniz.
01:35:30Ve SWIFT sisteminden
01:35:32göndereceksiniz. SWIFT sistemi nereye
01:35:34bağlı? Amerika'ya bağlı. Yani isterse
01:35:36onu blokajla koyabilir. Yani hocalarımızın
01:35:38değindiği en büyük
01:35:40angajman, ekonomide, iktisatta
01:35:42bu ABD dolarının
01:35:44dominant etkisidir.
01:35:46Bunun düşmesi demek,
01:35:48yerel para birimlerine ve Türkiye gibi ekonomilere
01:35:50yarar getirir.
01:35:52Bu trendi de biz altın operasyonumuzu
01:35:54da başlattık ama bunu
01:35:56hatırlatmak lazım.
01:35:58Çok ince bir operasyondur.
01:36:00Çok iyi bir iştir. Kaliteli bir iştir.
01:36:02Çok da bilinmez.
01:36:04Biz rezervlerimizi satıp
01:36:06yeniden aldık.
01:36:08Böylece geldi altınlar
01:36:10Türkiye'ye. Yoksa hadi bana altınlarımı
01:36:12gönder. Öyle bir şey yok Deniz Hanım.
01:36:14Onu kotarabilen bir tek
01:36:16Charles de Gaulle oldu.
01:36:18Fransa altınlarını alabildi.
01:36:20Almanya altınlarını istediğinde
01:36:22kusura bakma kardeşim de der.
01:36:24Fransa'dan başka alabilen olmadı.
01:36:26Bir alan biz varız işte ama
01:36:28biz de belli bir operasyonla
01:36:30onu öyle uçağa bindireceksin tonlarca
01:36:32altın gelecek. Öyle bir şey yok.
01:36:34Zaten altını
01:36:36kayyumda tutan yani
01:36:38kendi
01:36:40denetimi altında
01:36:42tutan da onu sana bırakmaz yani.
01:36:44Biz bir taraftan satıp bir taraftan
01:36:46alarak o altını Türkiye'ye getirdik.
01:36:48Belgeseli falan çekilse
01:36:50bayağı
01:36:52küreselde çok izlenen belgeseller
01:36:54arasına girer ama
01:36:56çok detaylarını
01:36:58en fazla detayı şu benim anlattığımdır.
01:37:00Belki televizyonlarda bu kadar
01:37:02detay hiç konuşulmamıştır.
01:37:04Onu söyleyeyim. Keşke
01:37:06operasyonun içinde olanlar
01:37:08bunu daha biraz bize
01:37:10izah etseler de o belgeseller
01:37:12falan çekilse. Belki ilerleyen
01:37:14belgeseller. Teşekkür ederiz. Şu an
01:37:16süremiz de dolmuş beni uyarıyor yönetmenim.
01:37:18Kısa bir araya gideceğiz efendim.
01:37:20Saat başında yeniden karşınızda olacağız.