Türkiye erken seçime mi gidiyor? Özgür Özel'in 'Getirin sandığı' çıkışını, Siyaset Bilimci Tanju Tosun yorumladı.
Category
🗞
NewsTranscript
00:00Cumhuriyet TV ekranlarına hoş geldiniz sevgili seyirciler.
00:17Cumhuriyet Halk Partisi Genel Başkanı Özgür Özel, Balıkesir, Edremit'te iktidara seslendi ve getirin sandığı dedi.
00:25Peki ilerleyen dönemlerde Türkiye bir erken seçim görebilir mi ve ne gibi gelişmeler olur bunları konuşacağız.
00:33Konuğumuz siyaset bilimci Tanju Tosun, hoş geldiniz.
00:36Merhabalar, hoş bulduk, iyi yayınlar.
00:39Teşekkür ediyorum, nasılsınız Tanju Bey?
00:42Teşekkür ederim, siz nasılsınız?
00:45Teşekkürler, ben de gayet iyiyim.
00:47İlk olarak bu çıkışın ardından yani Özgür Özel'in iktidara seslenmesinin ardından hem muhalefetin baskısıyla hem halkın ısrarıyla ilerleyen dönemlerde Türkiye'de bir erken seçim görülür mü sizce?
01:02Şimdi tabii yani bu tür siyasi rejimlerde, yani başkanlık rejimi ya da Türkiye'de ki ifadesiyle cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminde parlamento içinde erken seçim kararı almak iktidar ve muhalefetin uzlaşısıyla mümkün.
01:23Yani rejimin karakteristik özelliklerinden bir tanesi bu.
01:28Bir diğer husus, parlamentoda yasama çoğunluğuna özellikle iktidar bile o, Cumhur İttifakı sahip, dolayısıyla Cumhur İttifakı'nın da yasama boyutu açısından bakıldığında böyle bir erken seçimi istemesi gerekiyor.
01:45Ama bir diğer husus da bu erken seçime gitme süreciyle ilgili olarak toplumsal talepler, seçmenin erken seçim isteyip istememesi, yapılan kamu araştırmalar dikkate alındığında mesela altı ay öncesiyle karşılaştırıldığında erken seçim taraftarı olan seçmen oransız olarak artmış durumda.
02:12Fakat iktidarın elindeki parlamento çoğunluğu dolayısıyla ekonominin bu koşulları altında bir erken seçim kararına en azından yasama organı örneğinde yöneleneceğini öngörmek kolay değil.
02:29Bu biraz aşağıdan yukarıya bu talebin artmasıyla ilgili olan bir şey ki Özgür Bey'in de ifade ettiği gibi yani toplumdan böyle bir talep gelmesi gerekir.
02:43Bu toplumdan gelen talep şu aşamada bir erken seçim için en azından iktidara yönelik bir mesaj anlamında kalımca yeterli değil ama böyle devam edecek diye bir öngörde bulunmak da mümkün değil.
03:01Yani bu krizin koşulları arttığı takdirde bu toplumsal talep artar ve iktidar da ekonomik krizi eğer belirli bir noktada düzeltme yoluna giderse bir erken seçim olumlu yaklaşabilir.
03:17Peki Tanju Bey bu kadar büyük bir ekonomik krizde bu kadar büyük bir yoksullukta ve sosyal adaletsizlikte hukuksal adaletsizlikte yurttaşların boğulduğu bir ortamda iktidar yani AK Parti ve MHP bir seçime erken seçime giderse kazanma şansları nedir sizce bir profesyonel göz olarak siz nasıl bakıyorsunuz duruma?
03:42Şimdi tabii 1950'den 2023'e yapılan genel seçimler örneğinde düşündüğümüzde enflasyon işsizlik birlikte arttığında siyasal iktidarların ömürleri kısalıyor.
04:01Siyasal iktidarın ömrünü kısalması demek bir erken seçime gidiliyor ama özellikle parlamenter sistemde söz konusu bu.
04:12Şimdi böyle bir olasılığın ortaya çıkması halinde yine yapılan araştırmalar ve 1950'den bugüne seçim sonuçlarıyla ekonomik göstergeler ilişkisine bakıldığında işbaşındaki iktidarın ekonomik performansı düştüğü takdirde bu iktidarın seçim performansına da yansıyor.
04:3914 Mayıs seçimlerinde tam olarak yansımamasının nedeni özellikle ittifak sisteminin yani seçim yönteminin ittifak partilerinden güçlü olanlarını bir şekilde parlamentoda çoğunluk haline tutabiliyor.
04:59Ama dediğim gibi yani ekonomik performanstaki kötüleşmeye bağlı olarak iktidar performansının düşmesi ve ilk seçimde yasama organındaki çoğunluğun değişme olasılığı da göz ardı edilmemeli.
05:14En azından yaklaşık olarak 3 asırlık çok partili siyasal hayatımızdaki dinamikler buna işaret ediyor.
05:23Şimdi tabi işin bir de muhalefet kısmı var çünkü 2028'de iktidar olmak istediğini dile getiren bir muhalefet var ama tabi kendi içinde çalkantıya da düşmüş durumda gibi görünüyor medyaya yansıdığı kadarıyla.
05:37Peki bu durumda olası bir erken seçim ya da 2000 normal şartlarda Türkiye seçime giderse 2028'de yapılacak seçimde muhalefetin cumhurbaşkanı adayı sizce kim olacak?
05:49Hangi isim daha güçlü, daha iddialı?
05:53Şimdi bu konuda bir politik kehanette bulunmak akademik yaklaşım açısından doğru değil yani spekülatif değerlendirmeler yapılıyor ama buradaki temel kriter veriye dayalı olması gerekir.
06:11Veriye dayalı kriterden de kast edilen seçim süreci yaklaştığında bu da çok yaklaştığı zaman değil yani 2-3 ay kala değil ama 6 ay kala böyle bir zaman dilimi öngördüğümüz takdirde muhalefetin cumhurbaşkanı adayının belli olması gerekiyor.
06:32Kamuoyunda öne çıkan, tartışılan bir iki isim var Ekrem Bey var, Mansur Bey var. Onun dışında özellikle muhalefetin adayı olarak öne çıkan bir isim şu an itibariyle görülmüyor.
06:49Ben önümüzdeki süreçte özellikle seçim dönemine doğru bu iki aktörden birinin özellikle muhalefetin adayı seçilebilecek aday olarak bir şekilde kabul görme olasılığını yüksek görüyorum.
07:05Şimdi az önceki sorumu sorma amacım zaten birazcık da bu konuya değinebilmekti. İki aday var gibi duruyor muhalefette İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu ve Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Mansur Yavaş ve iki taraf da tartışmaların odağına geldi açıkçası.
07:28Yani parti içinde de bir cumhurbaşkanlığı aday yarışı mı var diye düşündürüyor insana. Bunu soracaktım yani iki aday adayı gibi görünen isim arasındaki tartışmalar nedir sizce? Neler oluyor şu anda Cumhuriyet Halk Partisi'nde sizce?
07:46Şimdi tabii yani kamu araştırma sonuçlarına bakıldığında iki adayın da oy güçleri cumhurbaşkanı adayı olduğu takdirde gelecek destek açısından birbirine çok yakın. Yani bazı araştırmalarda Mansur Bey'e yönelim bazı araştırmalarda Ekrem Bey'e yönelim fazla.
08:08Şimdi Ekrem Bey'in de Mansur Bey'in de aday olma isteklerini biliyoruz ama istek başka bir de real politik başka. Şimdi önümüzdeki süreçte Sayın İmamoğlu'nun bu kendisine ilişkin bir yargı kararının sonucu ne olacak çünkü siyasal geleceği açısından kısa dönemde o da önemli.
08:36Ben orta dönemde Türkiye siyasetinde Ekrem Bey'in her koşulda çok önemli bir aktör yani cumhurbaşkanlığına yükselecek bir aktör olduğu kanaatindeyim ama önümüzde yaklaşık olarak işte dört yıllık bir süreç var.
08:52Bu süreç içinde şimdi Ekrem Bey ve Mansur Bey arasında ben açık bir mücadele yaşanacağı tahminde bulunmak istemiyorum. Bu kolay bir şey değil ama Ekrem Bey'in ve Mansur Bey'in etrafındaki yapılara bakıldığında her ikisine ait yapılar da ikisinden birinin yani kendi adaylarını cumhurbaşkanı adayı olmadığını istiyorduk.
09:22Dolayısıyla Entepe'de bu tür bir yarış yok ama Entepe'nin altındaki en azından taraflar arasında kendi adaylarının cumhurbaşkanı adayı olması için bir yarış var ve bu yarış adeta Ekrem Bey'de Mansur Bey'de zaman zaman yıpratacak düzeye geliyor.
09:45Dolayısıyla bence stratejik olarak bu aşamada böyle bir tartışmanın böyle bir yarışın yapılması doğru değil. Kaldık ki Cumhuriyet Halk Partisi'nin takip ettiğimiz gibi bir ajandası var.
09:59Şimdi 6 Eylül'de bir kurultay toplanacak düzük kurultayı ardından 7-8'inde bir program çalışması var. Önümüzdeki aylarda bir programla ilgili bir kurultay olabilir. Bunlara yoğunlaşması gerekiyor.
10:17Yani partinin kendisini topluma nasıl bir parti olarak takdim edeceğini çok daha net bir şekilde ortaya koyması gerekiyor. Çünkü 31 Mart'ta CHP'ye oy veren ama CHP'li olmayan seçmen Cumhuriyet Halk Partisi'ni bir politik teste tabi tutmuş durumda.
10:39Bu politik testten başarılı çıkabilmesi için CHP içinde böyle bir cumhurbaşkanı adaylığına ilişkin bir yarışın kamuoyuna yansımaması gerekiyor, yapılmaması gerekiyor. Böyle bir yarış ne gibi bir sonuca yol açabilir?
10:57Bu testten en azından başarılı kılamama gibi bir sonuca, başarılı çıkamama gibi bir sonuca yol açabilir. Çünkü seçmenin gündemi Türkiye'nin sorunları ve yaşamış olduğu kendi sorunlarını çözmeye aday partiyi bulabilme sorunudur.
11:1431 Mart'ta yerel de bu partiyi önemli ölçüde bulmuştur ama genel seçim ve yerel seçimin dinamikleri genel seçim ve genel seçim için partiyi konumlandırdığı yerde farklı olduğu için seçmenin bu süreçte böyle bir yarışa girme lüksü olmadığı kanaatindeyim. Dediğim gibi bu politik testten başarılı geçebilmeleri için.
11:40Tanju Bey çok teşekkürler. Oldukça açıklayıcı bilgiler ifade ettiniz. Bizler de bakalım ilerleyen dönemlerde görecek miyiz gerçekten bir erken seçim ve tartışmalı konular nereye varacak? Takipçisi olacağız. Sizin de eklemek istediğiniz bir şey yoksa dilerseniz noktalayalım burada programı.
11:59Tabii ki yeterlidir kanımca. Teşekkür ediyorum ben de. İyi günler.
12:05Sevgili Cumhuriyet TV izleyicileri Prof. Dr. Tanju Tosun konuğumuzdu. Türkiye'de ilerleyen dönemlerde bir erken seçim olma ihtimalini konuştuk ve merakta beklenen muhalefet adayı acaba kim olabilir, neler olur bunları konuştuk. Bugünlük burada noktalayalım. Başka bir programda görüşmek üzere.
12:35Erişim www.seslibetimlemedernegi.com