Doğu Akdeniz yetki alanları için müzakere
Category
🗞
NewsTranscript
00:00Teşekkürler hocam, Mısır Cumhurbaşkanı sesi 4 Eylül'de Türkiye'ye geliyor.
00:05Bu ziyaret ne anlama geliyor hocam, neler söylemek istersiniz?
00:09Evet, Mısır'la 2013'te Arap Baharı döneminde ilk demokratik seçimler yapılmıştı.
00:18Hüsnü Mubarek'in devrilmesinden sonra Adalet ve Hürriyet Partisi AK Parti'den esinlenerek
00:26Müslüman kardeşlerin kurduğu partinin adayı Muhammed Mursi Cumhurbaşkanı seçilmişti.
00:311 yıla yakın görev yaptıktan sonra 3 Temmuz 2013'te dışarıdan da desteklenen askeri
00:39bir darbe ile devrildi ve Genelkurmay Başkanı Muhammed En Sayısı Evlet Başkanlığı görevine
00:47üstlendi.
00:48Bu darbeye en düzenli tepkiyi Türkiye gösterdi.
00:53Özellikle ABD ve demokrasinin sivil yönetiminin şampiyonluğunu yapan Avrupa Birliği ülkeleri
01:01bu Mısır'ın iş sorunudur, biz buna karışmayız dediler.
01:04Yani burada fırsatçı, opportunist bir yaklaşımı benimsediler.
01:09Türkiye çok sert tepki gösterdi.
01:12Halkın iradesine saygı gösterilmesi gerektiğini belirtti ve bu dönemde Türkiye'nin tepkisinden
01:21mütevellit.
01:22Diplomatik ilişkiler kesildi.
01:23Mazlahat Güzar 3.
01:24Katip seviyesinde 10 yıl kadar devam ettikten sonra 2023 yılında tekrar bir ülkeye çatlaması
01:32oldu.
01:33Bu arada Erdoğan ile Sisi'nin 2022 yılı Kasım ayında Doha'daki Dünya Kupası törenlerinde
01:44el sıkıştıklarını gördük.
01:45Sonradan ortaya çıktı sadece el sıkışma olmamış aynı zamanda yarım saate yakın
01:50bir görüşme olmuş.
01:52Uzun bir aradan sonra tekrar Mısır'la diyalog kuruldu.
01:58Birkaç ay önce Erdoğan Kahire'yi ziyaret etti ve şimdi bu ziyaretin iadesi olarak
02:05da Muhammed Mursi 4 Eylül'de Türkiye'ye geliyor.
02:10Tabi en önemli burada müzakere edilecek konu Gazze meselesi çünkü Mısır'ın doğrudan
02:18Gazze'yle sınırı var, revah kapısı, Fenerbahçe'ye koruluyor, sınır oluşturuyor Mısır'la
02:24Gazze arasında.
02:25Bu toprakları Gazze'nin olduğu bölgeyi İsrail ilk kurulduğu zaman buraları zaten
02:31Mısır yönetmişti.
02:321967 savaşında işgal edildi.
02:33Mısır toprağı olan Sina Yarımadası, Gazze, Batı Şeri'ye Kudüs'ün doğu bölümü,
02:42Güney Lübnan, Golan Tepeleri ve daha sonra Barış sürecinde buralarda Filistin'lere
02:53bırakıldı.
02:54Özel yönetim kuruldu.
02:55Yani Filistin meselesiyle en başından beri ilgili bir ülke.
03:00Yani görüşmelerde birinci mevzu Ateşkes nasıl sağlanacak, bu akan kan nasıl duracak,
03:07bu ele alınacak.
03:08İkinci başlık ikili ticari ilişkiler, yüksek düzeyli ekonomik işbirliği toplantısı
03:16yapılacak.
03:17Üçüncü olarak da Doğu Akdeniz'de denizliyet yalanları konusunda Mısır'la bizim çok
03:24önceden beri sürdürdüğümüz bir işbirliği çabası vardı.
03:29Bu diyaloğun kopması döneminde akabette uğradı.
03:32Denizliyet yalanlarının sınırlandırılması anlaşması onu günün koşullarına uyarlayarak
03:38yeniden imzalama mümkün olabilir mi?
03:41Bu konuda çalışmalar yapılacak.
03:43Mısır'ın imzalanır mı hocam sizce deniz yetki alanı anlaşması o biraz zaman alacak.
03:50Mısır'ın ayrıca bu Akdeniz'de keşfedilen 3.45 trilyon metreküp doğal gaz rezervi içerisinde
03:59en büyük pay Mısır'ın özellikle oradaki nur havzasında keşfedilen doğal gazın
04:07İsrail ve Güney Kıbrıs Sumeriyeti'nin de katılımıyla Avrupa'ya EASMED projesiyle
04:15bir boru adlı inşa edilmek suretiyle Avrupa'ya intikali gündemdeydi.
04:19Bunun finansmanını Avrupa Birliği karşılamayı taahhüt etmişti ama daha sonra bu proje çöktü.
04:25ABD desteğini çekti.
04:27Şimdi bir taraftan da 2021 yılın içerisinde Doğu Akdeniz Gaz Forumu diye o pek benzeri
04:35bir yapılanmaya gittiler.
04:36Tabi Türkiye o tarihte Mısır'la Birleşik Arap Emirlikleri ile Suudi Arabistan'la
04:41ihtilaflı olduğu için bu faaliyetin içerisinde yer almadı.
04:44Belki yeni dönemde buradaki bu gaz tekerinin içerisinde Türkiye'de yer alabilecek.
04:54Şimdi tabi ki bizim Sisi yönetimiyle irtibatımızın olmadığı dönemde bir başka anlaşma yapıldı.
05:022003'te Mısır Kıbrıs Cumhuriyeti adıyla Güney Kıbrıs Rum yönetimiyle bir deniz
05:08yetkili alanlarına sınırlandırılması anlaşması yapmıştı.
05:11Ondan mütevellit bir kayba uğradı 2003'te yapılan anlaşma.
05:16Fakat o 2003'teki anlaşmayı etkisiz hale kıracak görüşmeler devam ediyordu Türkiye'yle
05:21ve Türkiye'nin resmi görüşü burada yani adaların münasır ekonomik bölge kıta
05:30olacağı şekilde bunu Mısır'da kabul ediyor fakat Mısır'la irtibatımızın kesildiği
05:37dönemde Yunanistan'la bir anlaşma yaptılar 2020 yılı Eylül'ünde tam olarak Ağustos'ta
05:476 Ağustos 2020'de Girit ile Rodos arasına bir çizgi çekildi orası esas Yunanistan'la
05:58Mısır arasında deniz yetkili alanlardan sınırlandırılması bakımından başlangıç
06:02noktası kabul edildi ve bundan mütevellit Yunanistan büyük kazanç sağladı ve Mısır'da
06:12büyük kayba uğradı deniz yetkili alanlara bakımından çünkü o deniz yetkili alanlarında
06:17muhtemeldir ki doğalgaz rezervleri güçlü biçimde var.
06:23Türkiye bunu protesto etti bunun beynimle hukuka aykırı olduğunu beyan etti.
06:30Şimdi Mısır oradan uğradığı kaybı telafi etmek amacıyla Türkiye ile müzakerelere
06:36devam ediyor ve Türkiye ile bir anlaşma yapılabilirse Yunanistan'la yapılan anlaşma
06:42kadük hale gelecek yani etkisini kaybedecek.
06:45Mısır'ı iptal etmek isterse edebilir mi anlaşmayı Yunanistan'da yapmış olduğu
06:49anlaşmayı hocam işte burada tabii ki taraflardan her ikisi de burada anlaşmanın ne şekilde
06:55sona ereceğine ilişkin koşulları belirlemişlerdir.
06:59Şimdi burada Türkiye'nin resmi görüşü adaların kıta sahanlığı olmaz şeklinde
07:07yani adalar tek başına bir devletse kıta sahanlığı var veya takım ada devleti ise
07:13fakat bir ada bir sahilde devletin kıta devletinin kendisine aitse o adanın ayrıca
07:22kıta sahanlığı olmaz.
07:23Türkiye bunu Ege'de de ileri sürüyor Ege'deki adaların kıta sahanlığını biz kabul etmiyoruz.
07:29Uluslararası Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi de bu şekilde bir yaklaşımı
07:36benimsüyor fakat adaların kıta sahanlığını kabul ettiği örnekler takım ada devleti örnekleri.
07:43Şimdi burada yani Mısır neyi kabul etmiş oldu?
07:46Girit'in ve Rodos'un esas alınmasını kabul etti.
07:52Oysa ki ana kıta'nın yani işte Yunanistan'ın veya Türkiye'nin esas alınması gerekiyordu.
07:58Önümüzdeki birkaç yıl içinde bunun imzalanabileceğini düşünüyorum.
08:03Esasen böyle bir imzanın atılması Mısır'a da büyük avantaj sağlayacak.
08:09Çünkü Akdeniz'de iki Kıbrıs adası büyüklüğünde bir bölgeyi Yunanistan'la yaptıkları anlaşma
08:16nedeniyle kaybetmiş durumdalar.
08:17Kıta'ları esas alarak yeni anlaşma yapıldığı takdirde önceki kadük hale gelecek.
08:24Ve böylece Mısır'da büyük avantaj sağlamış olacak.
08:28Öte taraftan Türkiye 27 Kasım 2019'da Libya'daki ulusal mutabakat hükümetiyle
08:37zaten deniz yetkilenleri sınırlandırma anlaşması yapmıştı.
08:40Onun devamı olacak Mısır'la yapılan anlaşma.
08:43Yani ölçümü nereden yapacaksanız ana kıta'dan yapacaksınız.
08:48Yani Anadolu coğrafyasından ve Akdeniz'in Mısır-Libya coğrafyasından.
08:57Arada kalan denizi eşit uzaklık ülkesine göre ikiye paylaşmış olacaksınız.
09:03Ben önümüzdeki dönemde bu kapının aralandığını düşünüyorum.
09:07Birkaç yıl içerisinde Mısır'la deniz yetkilenleri imzalandığı takdirde Yunanistan
09:13ve Avrupa Birliği neredeyse desin çünkü onlar mavi vatan kavramıyla örtüşen Türkiye'nin
09:19egemenlik haklarına karşı çıkıyorlar.
09:22Tam da uluslararası hukuka uygun bir adım atılmış olur.
09:26O kapı aralanması muhtemel.
09:29Bir başka husus Mısır Akdeniz'de Afrika'ya açılan kapı ticaret hacmi bakımında Türkiye'nin
09:42Afrika'ya açılan kapısı Mısır'la diyaloğun yeniden güçlü biçimde tesis edilmesi Türkiye'nin
09:49zaten gittikçe artan Afrika kıtasındaki nüfusunu daha da güçlendirecektir.
09:54Şu an itibariyle 100 yılın başında 12 ülkeyle diplomatik temasımız vardı.
10:00Bugün itibariyle bu 44'e çıkmış durumda.
10:02Mısır'la diyaloğun güçlenmesi Türkiye'nin Afrika'daki ağırlığını arttıracaktır.
10:08Mısır Arap Birliği'nin önünde gelen bir ülkesi.
10:1122 devletten oluşan Arap Ligi, Arap Birliği Teşkilatı var.
10:141945 yılında kuruldu.
10:17Tüm Arapları tek çatı altında toplamayı hedefleyen siyasi bir amacı vardı fakat daha
10:22da parçalandılar kendi işlerinde ama böyle bir uluslararası örgüt var.
10:28İslam İşbirliği Teşkilatı'nın önemli bir üyesi fakat şu gerçeği de kabul etmemiz
10:32lazım.
10:331 milyon kilometrekare coğrafi genişliği var ve Nil, Nil'in sağında solunda nüfus
10:41yerleşimi genelde yani tam Sudan'dan başlayarak Nil, Sudan'ın altında Victoria
10:49ve nüfusun büyükçe bir kısmı Nil'in sağında solunda ve Kuzey Afrika mıntıkasında yoğunlaşmış
10:57durumda.
10:58111 milyonda nüfusu var nüfusun %90'ı Müslüman işte 10 milyon civarı Hristiyan
11:04var Mısır'da bunlar Kıptiler genellikle daha önce Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri
11:13seçildi.
11:14Bunlar içerisinden yani Mısır'daki azınlıklardan Putros Gali, Putros Gali belki 90'lı yıllarda
11:21hatırlayabilirsiniz veya işte o dönemi hatırlayan izleyicilerimiz bu ismi anımsayacaklardır.
11:30Mısır bunun ötesinde pasifiz edilmiş bir ülke.
11:33Camp David Antlaşması ile eli kolu bağlı.
11:37Yani İsrail'e karşı çok fazla bir siyasi hareket yahut da böyle beklentileri karşılayacak
11:45bir hareket ortaya koyamıyor.
11:48Daha çok böyle telafi edici pasifist politika izliyor fakat insani hususlarda duyarlılık
11:54olduğunu biliyoruz.
11:55Bu ziyaret 2 ülkenin işbirliğinde yeni bir kapı açacak yeni bir dönemin başlangıcı
12:07olacak.
12:08Esasen Erdoğan'ın şöyle pragmatik bir tarafı var yani evet hatalar yapıyor içeride dışarıda
12:15fakat reel politiğe hızlı bir şekilde dönebiliyor.
12:20Yani en son işte 2016'daki bu darbe teşebbüsünden sonra bir taraftan içeride bu tehditi bertaraf
12:31ederken öte taraftan dış dünyada dostlarımızın sayısını arttıracağız, düşmanlarımızın
12:38sayısını azaltacağız.
12:39Kimseyle bir husumetimiz yok, ulusal çıkarlarımız çerçevesinde hareket edeceğiz dedi ve Birleşik
12:48Arap Emirlikleri ile işte bir gazetecinin ölümünden dolayı ihtilaflı olduğumuz
12:54Suri Arabistan'la ilişkilerimiz normalleşti, çok iyi diyalog halindeyiz bugün.
13:00Mısır bunun bir başka adım olacak.
13:03Çok yakın bir zamanda Suriye'nin de gelişmelere göre benzer bir yola girmesi bekleniyor.
13:10Evet böyle Arap dünyasıyla yakın işbirliği ve diyaloğun güçlenmesi takviye edilmesi
13:18anlamında Abdülfettah Esisi'nin ziyareti önemli.
13:24Evet Mısır sonuçta gaziye sınır hocam, refah kapısı orada şimdi bu görüşmede gazi
13:34konusu mutlaka gündeme gelecek.
13:37Bu noktada gaziye için Mısır Türkiye ne yapabilir neler söylemek istersiniz?
13:44Mısır ara bulucu yani Türkiye'yi dışladılar biliyorsunuz en başında Türkiye ılımlı
13:49bir dil kullanmıştı Aksa Tufan'ın patlak verdiği zaman ama Türkiye burada her iki
13:56tarafla da ilişkisi olan bir ülke olmasına rağmen dışlandı.
14:00Mısır'ın Hamas'la ilişkisi yok, FK üyü Mahmut Abbas ilerisini tanıyor ama Hamas'ı
14:07Mısır burada gerçeği konuşmamız lazım, terör örgütü olarak tanıyor, İsrail'de
14:12terör örgütü olarak tanıyor, Mısır'da terör örgütü olarak tanıyor.
14:15Neden böyle yapıyor?
14:16Çünkü kendi ülkesinde de yani Mısır'da da ihvan-ı Müslümin teşkilatını SİS'i
14:24idare etti, terör örgütü olarak ilan etti darbeden sonra, Hamas nedir?
14:29Hamas Filistin İslami Hareketi açılımı bu, ihvan-ı Müslümin'in Müslüman kardeşlerinin
14:35Filistin'deki kolu yani buna rağmen ara bulucu rolü üstlendi.
14:42Bakın çatışan taraflardan birisi olan Hamas'la Mısır'ın diyaloğu yok yani doğrudan
14:50diplomatik teması yok, Hamas'ı tanımıyor.
14:54Tabi de facto olarak ara bulucu görevi yapıyor, Katar'ın da İsrail'le bir ilişkisi yok,
15:01Katar İsrail'i tanımıyor, Mısır tanıyor Kempteviz anlaşmasından dolayı böyleyken
15:06işte Arap ülkelerinin de enistiyatik kullanmasıyla ve batının desteğiyle bu 2 ülke ara bulucu
15:12oldu.
15:13Mısır'da işte Kahire'de bir dönem Doha'da müzakereler, çatışmaların başından beri
15:20belli aralıklarla devam ediyor, sonra kesiliyor, şimdi önümüzdeki Perşembe-Cuma günü yeniden
15:27Doha'da bir uzlaşma sağlanamadığı için Kahire'de yeniden başlaması bekleniyor.
15:32Bu müzakerelere ABD'nin de büyük ehemmiyet verdiğini biliyoruz çünkü son 3 aydır tüm
15:39toplantılara ABD siyahi başkanı William Burns katılıyor ve Mossad başkanı da katılıyor
15:47David Barneağ fakat İsrail hükümeti içerisinde de müzakere pozisyonları bakımından konuşulan
15:54konular bakımından hükümet ile görüş ayrılıkları ortaya çıkıyor.
15:59Bizzat müzakere heyeti Netanyahu'yu eleştiriyor, sürekli yeni ve kabul edilmesi mümkün
16:06olmayan talepler ileri sürerek süreci baltaladığını bizzat kendilerine söylüyorlar yani mesela
16:14savunma bakanı Netanyahu'nun tavrı İsrail'e zarar veriyor diyor yani baktığımızda.
16:20Mısır evet burada bir uzlaşma olmasını istiyor fakat bir takım konularda da
16:26inisiyatif kullanamıyor mesela şunu gördük Muhammed Mursi döneminde refah kapısı ve Gazze'yle
16:38Mısır arasındaki ticari insani ilişkiler son derece serbestli darbeden sonra bu kısıtlandı
16:44yani olağanüstü ölçüde hatta bugün itibariyle tamamen bir tahakküm kurmayı amaçlıyor İsrail
16:52oradaki Salahattin koridoru yahut da Philadelphia koridoru denilen bölgenin tamamen İsrail'in
16:59kontrolünde olmasını istiyor. Bu konuda kendisine yapılan eleştiriler karşısında İsrail sanki
17:06gir adım atmış gibi bir alternatif öneri getirdi işte burada İsrail de olsun Birleşmiş Milletler
17:12de olsun böyle Avrupa Birliği'nin de barış gücü misyonu olsun burayı sadece Mısır'a bırakmayalım
17:18mesela bu tip konularda Mısır'ın çok daha sert açıklamalar yapması tavrını tutumunu ortaya
17:25koyması gerekirken bunların yapılamadığını görüyoruz. Refah'ta hocam sınır kapısı Muhammed
17:33Mursi zamanında açılmıştı dediğiniz gibi Gazze'liler rahat bir şekilde geçip gidebiliyorlar
17:39ayrıca ihtiyaçlarını giderebiliyorlardı hocam İsrail tabii bu durumu hoş görmedi ne yapılması
17:45lazımdı orada bir yönetim değişikliği olması lazımdı derken hocam Muhammed Mursi devrildi yerine
17:52Muhammed Sisi getirildi ve bu noktada biz gerçekten çok büyük tepki gösterdik darbeye
18:00karşı hocam insanlar da bunlar da unutmamak lazım Cumhurbaşkanı Sisi yönetime geldikten sonra
18:08orada ne yazık ki insanlar da katledildi biz bu duruma doğal olarak tepki gösterdik çünkü orada
18:14bir katliam yapılıyordu bunları da hatırlamak lazım tamam Mısır'la aramız düzeldi biz bozulmasını
18:20istemiyoruz tabii ki devletler devam etmeli görüşmelerine ama bunları da unutmamak lazım
18:28bu arada hocam harita hazır Mısır'la Türkiye arasında olası bir kıta sahanlığı anlaşması
18:35yapılması noktasında bir çalışma yapılırsa izleyicilerin de...
18:40Mısır bahsinde bu yarım kalan konuyu bir tamamlayalım yani tabii ki darbe yapılmasının
18:47tek sebebi bu gazze kapısının işte açık olması ticaretin açık olması değil daha başka Mısır'ın
18:53iç çapısından kaynaklanan sorunlar da var modern Mısır'ın siyasi tarihi ne baktığımızda 3-4
19:00kişi var mesela 1952'de Kral Faruk bir hür subayları hareketiyle devrildi Mısır'da ve
19:08Cemal Abdülnasır iktidara geldi şimdi Nasır döneminde Nasır Arap milliyetçisiydi 1950'li
19:19yıllarda işte böyle 60'larda falan doğan Arap çocuklarının büyükçe bir kısmının ismi Nasır'dır
19:25ve hatta Cemal'dir şimdi Nasır tüm Arapları tek çatı altında toplamayı hedefliyordu ve bu amaçla
19:34bir girişimde başlattı 1958 yılında Suriye ile Mısır birleştiğini açıkladı eski haritalarda
19:40görürsünüz 3 yıl Suriye ve Mısır yazmıyor haritalara Birleşik Arap Cumhuriyeti yazıyor
19:46iki parçadan oluşuyor bu iki parça sonra diğerlerine de katılımıyla böyle bir Arap
19:50Federasyonu şeklinde tüm Arapların tek çatı altında toplanması şeklinde olacak yani Mısır
19:56Arap dünyasında Arap Birliği projesini başlatan bir ülke kuvveden fiile çıkaran bir ülke ülke
20:05Türkiye'den biraz farklı Türkiye'de askerlerin sadece oyak adlı bir böyle yardımlaşma kuruluşları
20:12vardı o sonra banka oldu yabancılara satıldı falan fakat Mısır'da ordu tüm sanayi tesislerine
20:20tutak yani sistemin içerisinde ayrıcalıklı pozisyonda Nazır'dan sonra Emre Sedat ondan
20:26sonra Emre Sedat 1981'de öldürüldü 1970'de kanserden Nazır öldü 11 sene Emre Sedat ilerlesin
20:35sonra 30 sene Hüsnü Mübarek idaresi arada bir sene Muhammed Mursi tekrar askerler başına geldi
20:43bu ülkenin böyle askerlerin ayrıcalıklı konumda olduğu dünyadan kopuk tuhaf bir yapısı da var
20:51yani buradaki darbenin bir sebebi de o çünkü askerler ayrıcalıklarını kabul etmek istemediler
20:57yani Mısır'a tam anlamıyla Türkiye'deki gibi batıdaki gibi çok partili bir hayat gelmesini
21:04istemediler darbenin bir tarafında da bu var işte yabancılar bakımından da özellikle ABD ve batı
21:11tarafından da ihvan-ı Müslümin'den Müslüman kardeşler örgütünün burada hakim olmasından
21:16tehlike ve emrettiler bu coğrafyada ise Suud karşı çıktı birleşik devletleri karşı çıktı Bahreyn
21:24Kuveyt oradaki hanedan yöretimleri karşı çıktı ve onlar mesela bu darbe döneminde sizliği
21:32desteklediler mali bakımdan desteklediler böyle ülkenin kendine özgü koşullarından kaynaklanıyor
21:39sadece gazi'deki o bir yıl içerisinde serbest ticaret yahut da insanların ziyaretinin
21:46engellenmemesiyle sınırlı değil şimdi Akdeniz'deki şeye geçebiliriz belki zamanımız kalmadı zamanımız
21:54da kalmadı geçecektik hocam haritaya ama konuşabiliriz onun için evet önümüzdeki günlerde
22:01konuşabiliriz hocam çünkü 4 Eylül'e daha çok var ve o haritayı ekrana getiririz detaylı bir
22:07konu konuşuruz İrfan hocam çok teşekkürler yayınımıza sağladığınız katkı için çok sağ olun
22:12hocam evet iyi yayınlar diliyorum çok sağ olun hocam