Prof. Dr. Serap Şimşek Yavuz'dan maymun çiçeği ile ilgili önemli uyarılar
Transcript
00:00Öncelikle hastalığın adı artık maymun çiçeği değil Mpox hastalığı diye geçiyor.
00:05Çünkü hastalık isimlerinde hayvan ve bölge adı kullanmak bir takım ayrımcılıklara neden olabiliyor.
00:11Dolayısıyla Mpox hastalığı dediğimiz şu anda yeni adıyla bu hastalık.
00:15Aslında dünyanın gündemine 2022 yılında girmişti hatırlarsanız.
00:192022 yılına kadar aslında 1950'den beri bilinen bir virüs bunun etkeni Mpox hastalığının etkeni.
00:27Eskiden çiçek hastalığı diye bilinen hastalığın etkenine benzer bir virüs tarafından hayvanlardan insana geçen maymun veya kemirgenlerden bulaşabiliyordu.
00:37Ve Afrika'da 2022 yılına kadar yılda yaklaşık 100 vaka gibi bildirim yapılıyordu.
00:42Fakat 2022 yılında Afrika ile teması olmayan insanlar da bütün dünyada Amerika'da, İngiltere'de, Türkiye'de bütün dünyada Güney Amerika'da her yerde Mpox olguları görülmeye başlandı.
00:58Bu salgında gene hatırlarsanız acil durum ilan edildi.
01:04Çünkü birden fazla ülkede çok yaygın bir şekilde ilk defa Afrika'nın dışına çıkmış oldu bu virüs.
01:09O dönemde belli risk gruplarını özellikle erkeklerle seks yapan erkekler olmak üzere belli risk gruplarında bayağı yayıldı.
01:19Ve yaklaşık salgının en hızlı olduğu dönemlerde oldukça fazla vaka sayılarıyla bütün dünyayı etkiledi.
01:27Türkiye'de de o sırada vakalar görüldü.
01:29Fakat riskli grupların takibi ondan sonra bunların aşılanması gibi yöntemlerle bu salgın kontrol altında alındı.
01:382022'de Afrika dışına çıktıktan sonra ortaya çıkan bu salgın kontrol altında alındı.
01:43O dönemde dolaşan suç hafif hastalıkla seyrediyordu dünyada.
01:52Genellikle deride döküntüler ya da girdiği bölgede döküntülerle hafif bir ateş hastalık şeklinde seyrediyordu.
01:58Ve çok da insan kaybı olmadığı ölüm oranı %1'in altında kaldı 2022'deki salgında.
02:04Ardından kontrol altında alınca Dünya Sağlık Örgütü acil durumu ilan etmişti.
02:08Bunun içinde halk sağlığı acil durumu.
02:10Bunu sonlandırdı.
02:11Fakat Afrika'da, Kongo'da, Orta Afrika'da, Kongo'da 2023'ün ortalarından beri yeniden ve başka bir suçla,
02:20yani biraz daha ölüm oranı daha yüksek olan bir suçla yeni bir salgın başladı.
02:25Bu Mepox salgını tekrar.
02:292022'deki salgından farklı olarak bu biraz daha hızlı yayıldı Afrika bölgesine.
02:34Burada kaç vakalar söz ediliyor?
02:36Afrika bölgesinde özellikle Kongo'da çok hızlı yayılarak çevre ülkelere de yayıldı.
02:42Yani sadece 2024 yılı içinde 15.000 vaka Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde var ve 500 kadar da ölüm var.
02:492022 salgında dünyaya ilk yayılan salgında ölüm oranı %1'in altındaydı.
02:54Burada bir %5'lik ölüm oranından söz ediliyor.
02:56Bir diğer özelliği bu salgının da, yani 2023'te Kongo'da başlayan ve şu an acil durum ilan edilen bu salgının,
03:03bir diğer özelliği de mesela heteroseksüel cinse ilişkile de bulaşabildiği görüldü.
03:10Afrika dışındaki ülkelerde şu anda bu suça bağlı, yani soy 1B dediğimiz suça bağlı bir vaka tanımlanmış değil.
03:18Ama Kongo'nun komşu ülkelere yayılabilmesi, diğer ülkelere de yayılabilme potansiyeli taşıdığı için
03:25ülkelerin gerekli önlemleri alması, hazırlıklarını yapması açısından uyarılması amacıyla da bu acil durum ilanı yapılmış oldu.
03:33Yani şu anda da Türkiye'deki 2022 salgınında Sağlık Bakanlığı'nın elindeki verileri var.
03:40Biz kesin rakamı bilmiyoruz, açıklanmadı ama şeyden, uluslararası camiadan öğrendiğimiz kadarıyla
03:46Türkiye'den bildirilen 12 vaka olduğu söyleniyor 2022 salgınında.
03:52Ama şu ana kadar, sabah Sağlık Bakanı'yla da görüşmemiz oldu.
03:56Şu ana kadar bu yeni suçla ya da 2024 yıl içinde Türkiye'de herhangi bir enfoks olgusu olmadığını bildirdi.
04:04Dolayısıyla şu anda Türkiye'de vaka yok ama zaten küresel acil durum, halk sağlığı acil durumu ilan edilmesinin nedeni
04:12bulaşma şansı var, önlemlerinizi alın anlamında oluyor.
04:16Şu an böyle bir durum var.
04:18Bir pandemi durumu söz konusu değil, bir kapanma durumu söz konusu değil ve söz konusu olacağını düşünmüyoruz.
04:24Çünkü bu virüsün bulaşması yakın temasla oluyor.
04:28Yani Covid'de olduğu gibi böyle solunum yoluyla çok fazla bulaşma olmuyor.
04:33Nadiren solunum yolundan bulaşması çok nadir oluyor.
04:36Dolayısıyla yakın temasla bulaşma olduğu için o kadar büyük vakalara ulaşılacağı düşünmüyor.
04:42Ama sonuçta belli gruplarda biraz da ölüm oranında burada yüksek olduğu için vakayı bulup bunu yayılmasını engelleyecek şekilde sistem kurulması gerekiyor.
04:53Şimdi bulaşma yolu yakın temas.
04:56Yani hasta kişinin mukozasıyla veya lezyonlarıyla yakın temas olduğu zaman bulaşıyor.
05:02Yani aslında çok kolay bulaşan bir virüs değil.
05:04Biz taşımada gidiyoruz.
05:06Esas bulaşma yolunu hedeflemek lazım.
05:09Nadiren olabilir öyle şeyler.
05:10Dolayısıyla buradan çok kaygı duymamıza gerek yok.
05:13Yakın temasla bulaşan bir virüs bu.
05:15Hasta kişiyle mukozasıyla işte ağız içi mukozası olabilir, genital mukozası olabilir ya da derisindeki lezyonlarıyla.
05:24Çünkü bu da su çiçeğinde olduğu gibi döküntülü bir lezyon yapıyor deride ya da o lezyonlarla yakın temas olursa bulaşabiliyor.
05:31Yine bu hasta kişilerin bu lezyonlarının bulaştığı bir takım eşyalarla da bulaşma olabiliyor.
05:39Yani yataktır, yatak çarşafıdır.
05:43Aynı evde yaşayan, korunma önlemi almadan, hasta kişiyle aynı evde yaşayan kişilere de bulaşma olabileceği söyleniyor.
05:502022'deki suça göre bulaşma özelliğinin biraz daha fazla olduğu söyleniyor bu suçun.
05:55Yapılan çalışmalarda da o şekilde görülmüş durumda.
05:58Ama gene yakın temas.
06:00Yani bir Covid'de olduğu gibi solunum yoluyla çok etkili bir bulaşma gösteren bir virüs değil, onu söyleyebiliriz.
06:07O nedenle toplu taşımadan çok korkmaya gerek yok.
06:11Afrika'dan gelen kişilere karşı bir izolasyon süreci gerekir mi seyahatlerinden sonra?
06:16Yok, hayır. Şu anda şey olmadan, semptomu olmayan kişilerden bulaşma riski çok çok düşük.
06:24Öyle bir şey yok.
06:25Covid'de mesela hastalığı olmasa bile, semptomu olmasa bile bazen virüsü alıp semptom göstermeden bulaşmada olabiliyor.
06:31Burada bu hastalıkta böyle bir şey çok düşük.
06:34Dolayısıyla biz kişiler olarak değil de hastalık sürveyansı yapmak lazım.
06:38Yani hasta olan bir kişi varsa, bu hasta kişinin de riskli bölgeyle teması varsa, kim olursa olsun.
06:45Yani herhangi bir şey, Afrika'da bütün bir kıta olarak değil, şu an Kongo'da esas olarak bu hastalık fazlaca görülüyor.
06:55O bölgeyle teması olan kim olursa olsun, uygun semptomlarla gelmişse o hastada düşünmek lazım.
07:01Öncelikle hekimler açısından bunu söyleyebiliriz.
07:03Hasta olabileceğin, hastalığı yakalamak önemli burada.
07:06Çünkü hasta olduktan sonra korunma önlemi olarak şu öneriliyor.
07:09Bir, hastayı izole etmek.
07:11İkincisi, hasta kişiyle teması olacak kişilerin kişisel koruyucu malzemeleri kullanması.
07:18Gene hastanın maske takması öneriliyor.
07:21Hastayı evde bakım verenlerin de mesela hasta tek odada kalacak, uygun koruyucu önlemler alınması.
07:28Bir de hasta ile teması, korunmasız teması olan kişilerin de saptanarak aşı olması öneriliyor şu anda.
07:36Dolayısıyla bizim yani her şeyden gelen, Afrika'dan gelen, şuradan buradan gelen herkes için değil, hastalığın olduğu bölgelerden gelenler de.
07:45Özellikle 2022 salgınında belli riskli gruplardan söz etmiştim.
07:50O grupların içinde yaralan, o gruplarda teması olan kişiler de gene.
07:54Çünkü sadece Afrika değil, bu hastalık şu anda yeni suçlu olmasa da eski suçlu, az sayıda da olsa Amerika'da, Güney Amerika'da, Avrupa'da halen görülmeye devam ediyor.
08:04Yani 2022'deki suç da halen görülmeye devam ediyor.
08:08Bu yeni acil durumun ilan edilme sebebi olan suç sadece Kongo'da ama bunun da yayılma potansiyelinin yüksek olduğu düşünüyor.
08:16Zaten Dünya Sağlık Örgütü bütün dünya için bir tehdit gördüğü zaman bu durumu, küresel halk sağlığı acil durumunu ilan ediyor.
08:24Şu an panik olacak, Türkiye açısından panik olacak bir durum olmadığını söyleyebiliriz.
08:28Zaten hiçbir salgında panik olmanın bir faydası olmuyor.
08:31Akılcı olarak ne yapmamız gerekiyorsa bunları yapmalıyız, hazırlanmalıyız.
08:35Ve aslında toplumu da düzenli bir şekilde durum hakkında bilgilendirmek de paniği engelliyor gerçekten.
08:41Şu an Türkiye'de bir vaka yok.
08:43Bizler görmedik, Sağlık Bakanlığı da olmadığını söylüyor şu anda.
08:47Dolayısıyla ama potansiyel var, bu hastalığın yayılma potansiyeli olduğu için önlemlerimizi almak zorundayız.
08:55Tanı yöntemlerini geliştirmek zorundayız.
08:57Bir önceki salgında yani 2022'de Türkiye'de tanı olanakları sağlanmıştı.
09:02O tanı olanakların devam etmesi gerekiyor.
09:06Şüpheli yani bu demin saydığım riskli gruplarda uygun klinik tablo varsa mutlaka aklımıza gelerek örnek göndermemiz gerekiyor.
09:13Bunların temaslı takiplerin yapılması gerekiyor.
09:15Risk grupların aşılanması gerekiyor.
09:17Yani Türkiye'de şu an aşı olmadığı için bu aşı, bir tane aşısı var önceden çiçek için kullandığımız aşı buna karşı da etkili.
09:24Bu aşının sağlanması gerekiyor.
09:27Olur da bir fazla hasta görmeye başlarsak ilgili ilaçlar vs. bunların hazırlıklarının yapılması gerekiyor Sağlık Bakanlığı tarafından.
09:35Yani aşısı var hocam.
09:37Evet aşısı var.
09:38Yani bu bir çiçek aşısı aslında.
09:41Çiçek hasta olabiliyorsunuz 1980'de eredik edilmişti.
09:44Ve çiçek aşısı olanlar da bu Mpox hastalığına karşı bir miktar korunuyorlar.
09:51Onu da söyleyebiliriz.
09:53Yani 80'den önce doğmuş olanlar da aşı.
09:55Ama bu risk altındaki grup biraz daha gençler mi hocam?
09:58Biraz öyle oluyor evet.
09:59Yani sonuçta küçüklerde de aşısız olan aşı bir miktar koruyor.
10:04%100 değil.
10:05Yani çiçek aşısı eskiden yapılan biraz zaman da geçtiği için üzerinden.
10:08Onlar da biraz daha hafif değil.
10:10Yani hastalansalar bile hafif seyredebildiği söyleniyor.
10:13Şu an Mpox için kullandığımız aşı da yani dünyanın kullandığı aşı da yine çiçek aşısı aslında.
10:19Ama koruyuculuk sağladığı için riskli gruplar.
10:22Mesela Afrika'da seks işçileri, kadın seks işçileri de riskli grup olarak tanımlandı şu anda.
10:28Ya da diğer öncesinde olduğu gibi tanımlandığı riskli grupların da aşılanması,
10:33gene hastalığın yayılması açısından da azaltıcı etkisi var.
10:37Dediğim gibi şeffaf bir şekilde her türlü verinin paylaşılması,
10:41ülkedeki eğer yakalanırsa vaka, bunların da paylaşılması paniği engeller.
10:46Şu anda da dediğim gibi panik yapacak bir şey yok ama olayı ciddiye alarak hazırlık yapmamız gerektiğini ifade ediyor.
10:53Covid'de de böyle olmuştu hatırlarsanız.
10:55Hazırlığımızı yaptık.
10:57Bu zaten Covid gibi olabilecek bir hastalık olmadığını da söyledik.
11:01Solunum yoluyla etkili bir bulaşma olmadığı için.
11:03Dolayısıyla şu an panik yapmadan hazırlanma dönemi diyebiliriz Türkiye için.