Yeni bir pandemi kapıda mı DSÖ'den acil durum uyarısı! TTB Başkanı Alpay Azap anlattı.
Transcript
00:00Cumhuriyet TV ekranlarına hoş geldiniz sevgili seyirciler.
00:17Dünya Sağlık Örgütü maymun çiçeği salgını yüzünden acil durum ilan etti.
00:23Tabi bu iki yıl önce de bir acil durum ilan edilmişti.
00:27Yine aynı sebepten yani iki yılda iki kere acil durum ilan edildiğini gördük.
00:32Dünya Sağlık Örgütü tarafından bizim de konuğumuz Türk Tabipleri Birliği Başkanı
00:37Alpay Azap konuğumuza soracağız.
00:40Hocam hoş geldiniz öncelikle.
00:42Hoş bulduk.
00:43Nasılsınız?
00:45Teşekkür ederim.
00:48Öncelikle bizim bu maymun çiçeği hastalığı ya da maymun çiçeği virüsü dediğimiz şey tam olarak nedir?
00:56Aslında bu çiçek virüsüne akraba bir virüsünün sebep olduğu genellikle yüksek ateş, kas eklem ağrıları,
01:03halsizlik, bitkinlik, lenf bezlerinde şişme ve çiçeğe benzer ciltte su toplama şeklinde
01:10görülen lezyonlarla karakterli bir hastalık yaklaşık bir haftayla iki hafta arasında
01:17değişen bir kuluçka süresinden sonra hastalık belirtileri başlıyor.
01:21Genellikle eğer altta yatan ciddi bir baskı yetmezliği yoksa iki dört hafta içerisinde
01:27kendiliğinden iyileşen bir hastalıktan bahsediyoruz.
01:32Ancak altta yatan baskılanması olanlarda küçük çocuklarda özellikle beş yaşın altındaki çocuklarda
01:40ve gebelerde biraz daha ağır seyredebiliyor.
01:43Hatta bunlar da ölümlere de sebep olabiliyor.
01:46Bu hastalık esas olarak adı maymun çiçeği olmakla beraber Afrika kıtasında yaşayan bazı kemirgenlerden
01:54insanlara bulaştığını bildiğimiz ve hala onlardan bulaşmanın devam ettiğini düşündüğümüz
02:01ama artık insandan insana da bulaşabilen bir virüsünün sebep olduğu hastalık.
02:06O yüzden maymun çiçeği de demiyoruz.
02:09Maymunları etiketlememek açısından Mpox diye kısaca dünyası.
02:16Evet Mpox diye isimlendirdi hastalığı.
02:20Ama her ne kadar böyle isimlendirse de İngilizce olduğu için biz yine maymun çiçeği diyoruz ister istemez.
02:27O zaman şu maymundan bulaş diye bir durum söz konusu diye bir kere onu söylemiş olalım.
02:32Nasıl bulaşıyor peki hocam bu hastalık?
02:35Evet bu hastalık COVID-19 gibi somun parçacıklarıyla bulaşmıyor.
02:40Direkt temas yoluyla bulaşıyor.
02:42Daha çok ciltteki sıyırıklardan, çiziklerden virüs taşıyan salgıların girmesiyle
02:52dolayısıyla virüslerin virüsün girmesiyle cidden bulaşıyor.
02:56Yani sıkı temas gerekiyor bunun için yakın cilt cilde temasla bulaşabilen bir hastalık.
03:04Peki bunun tedavi süreci nasıl işliyor?
03:08Daha doğrusu biz nasıl korunabiliriz bu hastalığa yakalanmaktan?
03:15Tabi korunma hasta olduğunu bildiğimiz kişilerle temasdan cilt temasından kaçınmak.
03:21Cilt teması gerekiyorsa örneğin bir küçük çocuk olabilir hasta ya da bakım vermek zorunda kaldığımız bir hasta olabilir.
03:28Örneğin biz sağlık çalışanlarını yapmak zorunda olduğumuz gibi.
03:31Aslında eldiven ve yine de maske kullanmak bukozalarımızı korumak açısından virüs taşıyan salgıların parçacıkların yüzümüze gözümüze sıçamasını engellemek için
03:41ama lezyondan bulaşmayı engellemek için esas olarak eldiven ve temasla ilgili önlemler bu bulaşmayı engelliyor.
03:50Bir aşısı var bu virüse karşı bir aşı var ama bu aşı çok sayıda üretilmiş bir aşı değil.
03:59O yüzden bir aşıya ulaşım problemi var Afrika kıtasında.
04:04Onun da şöyle ilginç bir hikayesi var aslında bu aşıda kullanılan çiçek virüsü Ankara'da Hırsız Ailesi'nde ilk izole edilmiş olan
04:15o yüzden de tıp literatüründe Ankara virüsü diye bilinen bir virüs.
04:19Daha sonra Almanya'ya götürülüyor.
04:21Almanya'daki tavuk fidroflas dediğimiz hücrelerinde çok seri pasajlardan sonra modifiye Ankara virüsü adına alıyor.
04:31Bundan geliştirilmiş bir aşısı var.
04:33Yüksek riskli gruplara bu aşı öneriliyor ve temas sonrasında yapıldığı zaman da hastalığın gelişmesini engelleyen bir aşı.
04:42Hastalığın kaynağı Afrika ve Afrika ülkelerinde özellikle Demokratik Kongo Cumhuriyeti'nde görülen bir hastalık.
04:49Olmakla birlikte komşu ülkelere de yayılmış olması nedeniyle bu ay içerisinde işte dün itibariyle
04:58Dünya Sağlık Örgütü bir acil durum uyarısı yapmak zorunda hissetti kendisini.
05:05Bundan önceki 2022 yılında yapmış olduğu acil durum uyarısında da yine Afrika'da artmış vakalar söz konusuydu.
05:13Ama Afrika dışındaki ülkelerde Amerika ve Avrupa'da da vakalar ve üstelik yerli vakalar görülmeye başladı.
05:20Yani Afrika ile doğrudan bağlantısı olmayan kişilerde de görülmeye başlaması üzere ilan edilmişti.
05:26O zamanki salgını yapan virüs şimdikinden biraz daha yapıca farklıydı.
05:32Yine maymun çiçeği virüsü olmakla beraber ikinci soy dediğimiz bir alt tipinin sebep olduğu bir salgındı o.
05:41Bu sefer Dünya Sağlık Örgütü'nü biraz daha erken acil durum uyarısı yapmaya giden şey alt tip 1B dediğimiz
05:50ve iki sene öncekine kıyasla daha bulaşıcı biraz daha bulaşıcı ve yine iki sene öncekine kıyasla biraz daha ağır seyirde enfeksiyon yapabilen bir tiple
06:01özellikle Afrika'da vakaların çok artması oldu.
06:06Henüz Afrika dışında bildirilmiş değil ama bununla ilgili şöyle bir sorun var.
06:12Ne yazık ki hastalıkla ilgili farkındalık çok yetersiz ve sağlık otoriteleri hem ulusal sağlık otoriteleri
06:19hem de aslına bakarsanız Dünya Sağlık Örgütü de maymun çiçeğini biraz ihmal etti.
06:242022'de acil durum ilan edip sonra 2023 Mayıs'ta onu kaldırdıktan sonra aslında bu hastalığa yönelik takip sistemleri çok iyi çalıştırılmadı.
06:36Biraz da tabii Afrika'nın içinde bulunduğu yoksulluğun da bunda çok etkisi var olanaksızlıkların da çok etkisi var.
06:42Dolayısıyla evet şu an için bu alt tip 1B dediğimiz ve acil durum ilanına sebep olan tipi Afrika dışında görülmedi diyoruz ama
06:53çıkmış olma olasılığı yüksek yani biz henüz tespit etmemiş olabiliriz.
06:58Dünya Sağlık Örgütü de zaten bu verilerin eksikliği takip sisteminin eksikliğinden yola çıkarak
07:05henüz başka ülkelerde başka kıtalarda görülmemekle birlikte bunun uluslararası bir acil durum sağlık sorunu olduğunu bu nedenle ilan etmiş durumda.
07:16Hocam tabii şimdi biz işte maymun çiçeği hastalığı salgın haberleri görünce hemen telefonlarımıza bilgisayarlarımıza sarıldık.
07:25İnternette araştırma yaptık ya orada belirtilen bilgilerde bu hastalığın temel olarak insana hedef almadığı söyleniyordu.
07:33Ancak işte mutasyona uğrama riski mutasyon geçirme riski olduğundan bahsediyorlardı.
07:39Peki bu mutasyonlarla birlikte daha hızlı bir yayılım yani örneğin sadece temas yoluyla değil de bir solunum yoluyla aynı ortamda bulunma yoluyla bulaşabileceği bir mutasyon görebilir miyiz?
07:55Açıkçası bunu çok beklemiyoruz. Bu bir DNA virüsü ve çok kolay mutasyona uğrayabilen bir virüs değil zaten.
08:04O yüzden böylesi bir ihtimali çok beklemiyoruz. Yani sizin çok güzel ifade ettiğiniz solunum parçacıklarıyla havada asılı kalarak sadece aynı ortamda bulunma yoluyla da insanlara bulaşmasını beklediğiniz bir enfeksiyon değil.
08:19O yüzden de hep izleyicilerimizin kafasında olduğunu düşündüğüm soruya da cevap verelim. COVID-19 pandemisindekine benzer kapanma önlemleri almayı gerektirecek bir salgınla karşılaşmayacağımızı düşünüyoruz.
08:34Afrika'daki şu anki salgında Kongo Cumhuriyeti'nde ve onun komşu ülkelerinde yaşanmakta olan salgında da yakın temasla bulaştığını biliyoruz. Genellikle aile içi veya kalabalık kreş, okul gibi ortamlarda çocuklar arasında bulaştığını görüyoruz.
09:00Evet sizde az önce de konuşurken yurttaşların en merak ettiği sorunun işte bir kapanma görür müyüz sorusu olduğunu ifade etmiştik birbirimize. Onun cevabını vermiş olduğunuz siz beklemiyoruz dediniz.
09:16Çünkü bu öyle aynı ortamda bulunarak işte havada asılı kalarak bulaşan bir virüs olmadığından dolayı COVID-19 kadar sanıyorum ki hızlı yayılmayacak. Peki aralarında şöyle bir fark var mı yani biz örneğin COVID-19 daha öldürücü ama maymun çiçeği daha az can kaybına sebep oluyor diyebilir miyiz yoksa tehlike seviyeleri eşit durumda mı bu iki hastalığında?
09:42Şöyle bu soruya iki türlü cevap vermek lazım. Bir birey açısından cevap vermek lazım. Yani bir bireyde sebep olduğu hastalık açısından COVID-19'un öldürücülüğü ile farklı mı sorusu.
09:58Aynı risk grupları söz konusu yani bağışıklık sistemi zayıflamış olan kişilerde daha ağır seyir yaptığı için maymun çiçeği virüsü. Benzer bir öldürücülüğe sahip bu grupta. Burada farklı olarak küçük çocuklarda da bu maymun çiçeği öldürücü olabiliyor. COVID'den bir farkı bu.
10:18Ama toplumsal açıdan düşündüğümüz zaman toplumda yaygın ölümlere sebep olacak mı? Hayır. Toplumda yaygın ölümlere sebep olmasını beklemiyoruz. Çünkü COVID kadar çok sayıda kişiyi etkilemesi mümkün değil. Risk grupları da COVID kadar çeşitli değil. Yani toplumda ağır seyirli maymun çiçeği geçirecek insan sayısı az.
10:41Yani çok küçük çocuklar ve bağışıklık sistemi baskılanmış olanlarla sınırlı sadece. O yüzden toplumsal ölüm oranı daha düşük COVID'den.
10:53Alpay Hocam çok teşekkürler vakit ayırdınız. Bizleri de bilgilendirdiniz. En azından bir nebze içimize su serpilmiş oldu. Şahsen benim korkum biraz azaldı. Umarım programımızı izleyen yurttaşların da korkusunda bir azalma onları bir doğru bilgilendirme yoluyla bir iç rahatlığını ulaştırabilmişizdir.
11:15Eklemek istediğiniz herhangi bir şey yoksa dilerseniz burada sonlandıralım programı.
11:22Şöyle bu dünya artık salgınlar çağında bunu hatırlatalım. Her salgında panik olmaktansa gerekli önlemleri almak, izleme sistemlerini, takip sistemlerini iyi kurmak ve vatandaşları doğru ve hızlı bir şekilde bilgilendirmek ulusal sağlık otoritelerine düşüyor. Dünya Sağlık Örgütü'ne düşüyor.
11:44Bunları mutlaka yapmak lazım. Yoksa gereksiz panik havasıyla insanlarımız boşu boşuna paniğe kapılıp farklı uygulamalarla da gidebilirler. Ve tıpkı Covid-19 pandemisi de gördüğümüz gibi hastalığın kendisinden çok yapılacak uygulamalardan kaynaklı problemlerle karşılaşabiliriz.
12:05O yüzden bilmek güvenmek lazım ve tabi ulusal otoritelerin de bunu yakın bir şekilde takip etmesi lazım.
12:13Çok teşekkürler tekrar değerli görüşleriniz için.
12:17Ben teşekkür ederim.
12:20Evet sevgili Cumhuriyet TV izleyicileri Sayın Alpay Azap konuğumuzdu. Hocamız bize bu maymun çiçeği virüsü hakkında bilgiler verdi ve en önemli konu başlamış sanırım Türkiye'de olası bir kapanma beklenmediği yönündeydi.
12:37Bugünlük burada noktalayalım aktarabileceklerimiz. Bu kadar başka bir programda görüşmek üzere diyelim.