Video Haber | Küresel şirketler ulus devletlere karşı! Egemenlik hakları tehlikede mi?
Küresel şirketler ulus devletlere karşı... X'in sahibi Elon Musk neden Venezuela ve İngiltere ile kavga ediyor? Küresel şirketlerin ekonomik gücünün artması, ulus devletlerin egemenlik haklarını nasıl etkiler? Bu anlaşmazlığı nasıl yorumlamak lazım? Gazeteci Türker Akıncı CNN TÜRK'te değerlendirdi.
Transcript
00:00Sosyal medyaya bağımlılık arttıkça, orada koronavirüs dedin Kaan, sosyal medyaya bağımlılığın arttığı noktalardan biri yaşadığımız o Covid süreciydi.
00:09O Covid süreciyle birlikte sosyal medya artık herkes için bir kaçınılmaz bir nokta oldu ve sosyal medya şirketleri de bunu çok iyi değerlendiriyorlar.
00:18Aslında o Meta'yla, Facebook'la, İngiltere arasında hatırlayın Brexit sürecinde Facebook'un kişisel hakları elde ederek
00:28bir takım seçimlere müdahil olduğu, müdahale ettiği yönündeki iddialar, arkasından Zuckerberg'in yargılanması gibi durumların neticesinde
00:37bugün geldiğimiz yerde artık oklar Elon Musk'ı gösteriyor.
00:41Çünkü Elon Musk, küresel şirketler artık kendilerini hükümetin üstünde görür noktaya geldiler.
00:48Yani kendilerini devletler üstü bir noktada belirtiyorlar.
00:51Küresel cibir yapıya sahipler, sınırların olmadığı tıpkı sosyal medyada, tıpkı internette olduğu gibi sınırların olmadığı bir dünya olduğunu ifade ediyorlar.
01:00Ama bu da devletlerin egemenliğini sorgulayan bir noktaya getirdi.
01:05Öyle ki seçimlere artık direkt doğrudan müdahale eder hale geldiler.
01:11Elon Musk mesela Venezuela'da, Madura diyor ki seçimlerde direkt sanal bir darbe yapıldı.
01:19Yani siber bir darbe yapıldığını ifade ediyor.
01:22Özellikle şu söz konusu diyor ki burada sosyal medya eliyle faşizm körüklendi, halk kışkırtıldı ve ben de bu yüzden X'i 10 günlüğüne yasaklıyorum dedi Madura.
01:37Yani Elon Musk'ın Madura'ya verdiği cevaplarsa hakaret hamis.
01:42Benim burada kullanamayacağım sözler söyledi.
01:46Kullanabileceğimiz bölümüne bir bakalım mı? Son grafimiz vardı biraz önce görmüştük.
01:51Onu ekranlara getirelim. Madura'yla Elon Musk arasındaki o nasıl derler, atışma.
01:56Bu Keir Starmer'la olan, Madura'yla olan da gelecek şimdi. Sen devam et Türkan geldiğinde konuşalım.
02:01Tabii tabii yani Venezuela'da geldikleri noktada diyor ki...
02:05Hah geldi, özür dilerim. Musk, senin için geliyorum Madura. Kavga mı istiyorsun? Nerede istersen orada savaşalım.
02:12Biri sosyal medya platformunun başında, Elon Musk tabii ki sadece sosyal medya platformunun başında değil ama...
02:18Farklı farklı icatlarla da birlikte gündeme fazlasıyla geliyor. Ama biri de devlet başkanı.
02:24Tabii.
02:25Çok garip değil mi?
02:26Çok. Yani orada tamamen muhalefete destek veren bir Elon Musk var. Direkt seçimlere müdahale eden biri var.
02:33Madura'dan da bu cevabın gelmesi çok normal.
02:37Yani Elon Musk şu duruma geliyor. Neden buraya bu kadar karışıyorsun kardeşim?
02:43Venezuela'dan sana ne deniliyor. Ama Elon Musk öyle bakmıyor olaya.
02:48İngiltere'de de aynı şeyi yaptı. İngiltere'de de olaylar biliyorsunuz çıktı.
02:53Bir takım mevzular yaşandı ve bunun sonucunda Elon Musk iç savaş kaçınılmaz şeklinde bir tweet attı.
03:01Asıl İngiltere hükümetini kızdıran nokta da bu oldu.
03:04Yeni başbakanı kızdıran nokta bu oldu. İşçi partisini kızdıran nokta bu oldu.
03:08Elon Musk direkt iç savaş kaçınılmaz şeklinde tweet atınca İngiltere'den şöyle bir açıklama geldi.
03:15Hatta Adalet Bakanı Alexander diyor ki Elon Musk'ın yaptığı içler acısı bir durum.
03:20Ve Elon Musk bu tweetle de yetinmedi. Burası bir görüntü paylaşıldı.
03:27X'de polislerin müdahalesiyle sonuçlanan bir görüntü.
03:30Burası İngiltere mi? Sovyetler Birliği mi?
03:34Şeyle ilişkin bir grafikimiz de var. Onu da getirsinler arkadaşlarımız ekrana. Sen devam et.
03:38Yani Elon Musk'ın da İngiltere'deki olaylara artık nasıl karıştığını görüyorsunuz.
03:42Ve bunun üzerine bakın işte yani aşırı sağcı şiddet olaylarını körüklediği belirtiliyor Elon Musk'ın.
03:49İşte o iç savaş kaçınılmaz ifadesi çok çok ilginç.
03:53Yani Elon Musk kendinde bu hakkı görüyor artık.
03:56Yani ben gerekirse orada kimi hükümetin yanında olurum, kimi zaman kendince halkın yanında olurum
04:03ve kimi zaman muhalefetin yanında olurum ve bu noktayı kışkırtırım.
04:07Evet bakın ABD'de temsilciler meclisinde İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu biliyorsunuz
04:1470'in üzerinde kez alkışlandı. 50'si 56'sı ayaktaydı bunların.
04:20O ayakta alkışlananlardan biri de Elon Musk'tı.
04:23Elon Musk orada da vardı. Yani siyasetin her noktasında var Elon Musk.
04:28Ve bugün mesela bugün Elon Musk ve Donald Trump, Amerikan Başkanı Donald Trump
04:33birlikte bir canlı yayın yapacaklar X'de.
04:35Biliyorsunuz Elon Musk Amerika'da da Trump'ı destekleyen bir nokta.
04:39Bir sosyal medya platformu X eski ismiyle Twitter'dan Donald Trump bir dönem hesabını kapatmıştı.
04:44Evet.
04:45Elon Musk'ın satın almasıyla birlikte Donald Trump da X'e geri döndü bu arada.
04:49Elon Musk hatta diyor ki ben X'i satın aldım çünkü özgürlüklerimizi geri kazanmanın bedeliydi bu diyor.
04:54Siz parasına bakmayın bu özgürlükleri geri kazanmanın bedeliydi diyor.
04:57Ve şimdi baktığınızda Trump ve Elon Musk birlikte.
05:00Elon Musk Trump'ı destekliyor. Elon Musk Venezuela'ya karışabiliyor.
05:04Elon Musk İsrail-Filistin olayında önce hatırlayın yaklaşık bir sene önce.
05:11Bir sene diyorum 10 ay önce 9 ay önce Filistin yanlısıymış gibi tweetler attı.
05:18Ama hemen nereden uyarı geldiyse birdenbire yeniden İsrail yanlısı oldu.
05:24Hatta Netanyahu'yu alkışladı.
05:26Farkındaysan Elon Musk'ın attığı bir tweet vardı paylaşım vardı.
05:29Bakar mısınız İran ülkesini Amerika Birleşik Devletleri'nin üstlerinin etrafına kurmuş diye.
05:35Orada biraz da hicivi kullanarak Amerika Birleşik Devletleri'ni eleştiriyor.
05:39Rusya-Ukrayna savaşında da Elon Musk sahne aldı.
05:42Starlink uydularıyla Ukrayna'ya yardım etti mesela Elon Musk.
05:46Şimdi o da mesela sorgulanıyor ya bu kadar etrafımızda gökyüzünde Starlink uyduları neden var?
05:52Hani diyor ki Elon Musk bedava internet sağlayacağım ben diyor.
05:55Baktığınız zaman kağıt üzerinde bu.
05:57Acaba istihbari amaçlı kullanılıyor mu diye soru işaretleri çok var.
06:01Ve Elon Musk doğrudan bir savaşa müdahil olabiliyor.
06:05Rusya-Ukrayna savaşında bir taraf olabiliyor.
06:08Dikkat edin bakın kaç tane ülke saydık.
06:10İngiltere, Venezuela, Amerika, Rusya, Ukrayna, İsrail.
06:14Her tarafta bir taraf.
06:16Bir ek de yapayım.
06:17Türkiye Instagram arasındaki tartışma da aslında buna yakın bir konu.
06:21Yani bunun eseri.
06:22Böyle diyebiliriz böyle adlandırabiliriz.
06:24Bu anlaşmazlığı nasıl yorumlamak lazım?
06:26Dev şirketler ve ulus devletleri arasındaki.
06:28Evet bakın Instagram'daki konu da tıpkı Elon Musk'ın müdahalesine benziyor.
06:35Kendini sosyal medya şirketleri ulus devletlerinin üzerinde gördüğü ve onların egemenlik haklarına
06:40kimi zaman saygı duymadıkları için vergi vermekten kaçınıyorlar.
06:44Hatta buraya merkez bile açmıyorlar.
06:46Bu olayın bir tarafı.
06:47Olayın diğer tarafına geldiğinizde ise mesela FETÖ, terör örgütü FETÖ ve PKK yanlısı hesaplara
06:56müsaade edildi Instagram tarafından.
06:59Göz ardı edildi birçok paylaşım.
07:02Ama bunun tam tersi noktada da mesela hani suikastinden sonra paylaşımları Instagram sildi.
07:09Yani Instagram'ın kendince tırnak içinde söylüyorum.
07:13Hani derler ya burası Teksas.
07:15Kendince belirlediği ve hep nedense işte İsrail yanlısı olduğu ve işte hep nedense
07:23Türkiye'de FETÖ ve PKK yanlısı konularda FETÖ ve PKK'nın yanında durduğu durumlar vardı.
07:30Türk Devleti'ni de en çok rahatsız eden konu buydu zaten.
07:33Şimdi Instagram ve Türkiye arasındaki bu görüşme çok önemliydi.
07:39Hani söylendi ya neden kapalı kaldı?
07:42Bu konuşulmalıydı artık.
07:44Katalog suçlarla mücadelede bir kere mutabakata varıldı.
07:48Yani katalog suçlarla mücadele nedir?
07:50Cinsel saldırı gibi suçlarda özellikle Instagram yine kısıtlama yapmıyordu.
07:55Ama keyfine geldiğinde Türkiye aleyhine bir şeyi kısıtlayabiliyordu.
08:00Mesela Türk hukuk sistemine uyumu konusunda yine Instagram çok buna uymuyordu.
08:06Bu anlaşılan noktalardan biri.
08:08Kapatılan hesaplar tekrar açılacak deniliyor şu anda.
08:11O kadar çok kapatılan hesap var ki Instagram tarafından.
08:14Sadece mesela haniye paylaşımı yaptığı için ya da sadece Gazze'de masum bebeklerin şehit edildiğini paylaştığı için
08:23kapatılan hesaplar var.
08:25Kapatılan gönderiler, yayınlanmayan postlar ve storyler var.
08:29İşte bu yüzden de Türkiye ve Instagram buluşması önemliydi.
08:33Ve Instagram şunun sözünü verdiği söyleniyor.
08:37FETÖ ve PKK propagandasına kesinlikle karşı duracağız.
08:40Duracaklar mı göreceğiz.
08:42Son bir cümle artık yavaş yavaş sona geldik.
08:46Ulus devletlerin bu düzeltiyorum.
08:48Burada küresel şirketlerin amacı ulus devletleri yok etmek mi?
08:52Yoksa ABD'nin yakın küresel şirketler ya da ABD dış politikasında küresel şirketler üzerinden ulus devletleri mi yönetmeye çalışıyor?
09:02Küresel şirketler artık kendilerini ulus devletlerin üzerinde görüyor.
09:07Yani yok etmekten ziyade ulus devletleri kontrol edebileceği bir mekanizmaya sahip olmak istiyorlar.
09:12Gerekirse seçime müdahale edecek.
09:14Gerekirse oradaki İngiltere'de olduğu gibi sokak olaylarında bir taraf olacak.
09:18Ve devletlerin egemenliğini sarsabilecek şeyler yapacak.
09:21Çünkü kendilerinde artık o gücü buluyorlar.
09:24Şimdi özellikle yeni nesilin, genç nesilin bu konudaki bağımlılığı düşünülürse,
09:31bağımlılıktan da öte artık o bağımlılığa geldiği için bunu yapmaları da çok normal.
09:37Türkiye'de gezi olaylarını hatırlayalım.
09:39Daha sosyal medyanın yeni yeni Türkiye'de çok fazla yerleştiği dönemlerdi.
09:43Ya da Mısır'daki darbeyi düşünelim.
09:46Sosyal medyanın ne kadar da etkili olduğunu ve ne kadar da ulus devletler içinde bir fay hattı yaratmaya çalıştığını görmüştük.
09:55Amaçları biraz da bu, fay hattı yaratmak.