Elazığ'da 1944'te kurulan ve 2004'te AKP tarafından özelleştirilen 80 yıllık fabrika kapanmak üzere. 2020 ve 2023 depremlerinin ardından bazı binaları hasar gördüğü için kapatılmak istenen şarap fabrikası, onlarca işçi ve yüzlerce üzüm üreticisi için önemli bir geçim kaynağı.
Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Elazığ'ımızda geçmiş yıllarda 80 bin ton, 70 bin ton civarında
00:08üzüm rekolitesi ortaya çıkıyordu. Bu yılda tahminimiz
00:14altmış bin civarında altmış bin ton civarında bir üzüm
00:18bekliyoruz. Ilimizde bu üzüm sofralık ve şıra sanayinde,
00:25şarap sanayinde değerlendiriliyordu. Iıı üç dört
00:29tane büyük firma Elazığ'da üzüm alıyor. Bu firmalardan bunun
00:34dışında da yeni ııı firmalar butik yapan firmalar da son
00:37yıllarda Elazığ'a geldi. On on beş tane firma Elazığ'da ııı
00:42üzüm almaya devam ediyor. Ama düzenli olarak üç büyük firma
00:45Elazığ'dan üzüm alıyor. Şarap sanayinde. Iıı yalnız ııı son
00:51yıllarda giderek ııı sıkıntılar ııı baş gösterme
00:55başladı. Bir ııı işte birkaç yıldır ııı son dört yıldır ııı
01:00sorunsuz üzümlerimizi ııı satıyoruz. Satabiliyorduk. Iıı
01:05şeyi hızla gelişiyor. Hatta yeni umut olup yeni bağ
01:08ekimleri de Elazığ'da yapılmaya başlandı. Ancak ııı bu yıl ııı
01:15bazı firmalar ııı avans dağıtıp avanslarının ııı karşılığı kadar
01:20üzüm alacağını geri kalan üzümü alamayacağını üretçilere
01:24bildirmekte. Iıı bu da üreticiyi tedirgin etmekte.
01:28Bunun yanında ilimizde ııı bin dokuz yüz kırk altı yılında
01:33kurulmuş bir ııı şarap fabrikası vardı. Cumhuriyet'in
01:37ilk yıllarında Ulunda Mustafa Kemal'in emriyle bölgenin
01:40coğrafi işaretli öküz gözü üzümünü özellikle işlemek üzere
01:45kurulu olan bir ııı şarap fabrikamız vardı. Tek elden
01:49daha sonra özel ııı bir şirkete oradan başka bir
01:53şirkete satıldı. Şu anda da bu mevcut şirket ııı Elazığ'da
01:58ııı gerçekten piyasayı düzenliyordu. Büyük oranda
02:01üzümü Elazığ'dan ııı alıp işleyebiliyordu. Zaten
02:05fabrikanın ııı zaman zaman yedi bin tona kadar işleme
02:09kapasitesi vardı. Ama geçmiş yıllarda üç bine kadar üç bin
02:13dört bin tona kadar işleyebildi bu son yıllarda. Iıı son yirmi
02:19Şubat ve ııı sekiz ııı yirmi Ocak ve sekiz Şubat depreminde
02:25ardı arda Elazığ'ımızda ne yazık ki ııı depremler meydana
02:29geldi. Deprem bölgesi burası. Burada ııı bu fabrikamızda ııı
02:34bir kişi ııı tarafsız bilim adamları çağrılmış ve tespit
02:39yapılmış. Iıı hasar aldığı ııı ve güçlendirme ve yıkılıp
02:45yeniden yapılması hususunda ııı raporlar geldi. Bunun da üst
02:49yöneticiler tarafından değerlendirildiğinde Elazığ'da
02:53yeniden bir yatırımdansa yeni bir ııı yani yeniden burayı
02:57yapıp yapmaktansa inşaat alanı içerisinde çünkü ııı aynı ııı
03:02zamanda ııı orada üzüm işlemenin imkansız olduğu
03:06belirtilmiş. Dolayısıyla ııı bu aynı firmanın ııı diğer
03:12fabrikalarına ııı üzümün taşınması ve fabrikanın oraya
03:17taşınması kararı alınıyor. Iki yıl içerisinde de mevcutta
03:21sabit çalışan ııı yaklaşık ııı otuz beş kişiden bahsediliyor.
03:26Otuz üç kişi kadrolu işte güvenlik görevlilerle beraber
03:28yaklaşık otuz yedi otuz sekiz kişiye tebliğ ediliyor. Bunlara
03:32iki yıl içerisinde diğer fabrikalarında ııı ııı
03:36çalışabileceklerini veyahut da bütün haklarını alarak işten
03:41ayrılabileceği tebliğ ediliyor. Bundan sonra kamuoyunda bir
03:44köylülerimiz açısından bir tedirginlik çiftçilerimiz
03:47açısından bir tedirginlik meydana geldi. Işte hani çünkü
03:50neticede piyasayı düzenleyen ııı ama uğruna uğruna bir
03:55fabrika kurulmuş bir şey ııı üzüm üreticileri ııı tedirgin
04:02oldu. Acaba ne oluyor? Üzümümüz yerde mi kalacak? Üzüm ne
04:05olacak? Gibi ııı tedirginlikler oluyor neticede. Taşınıyor. Diğer
04:09firmalar da burada üzümü batıya taşıyıp orada iş yiyorlardı.
04:14O firmaların yetkilileriyle bu firmamızın yetkilileriyle
04:18görüştüğümüzde ııı üzüm üreticileriyle ilgili veya
04:21Elazığ'ın üzümüyle ilgili hiçbir sıkıntı olmayacağını biz
04:25zaten üzümü hani ııı Elazığ'dan evet ııı üzümü alıp işliyoruz
04:30ama ııı ürünü tekrar batıya taşıyoruz. Lojistik açısından
04:33bizim maliyetimizin çok büyük artmayacağını ııı ama biz
04:38çiftçilerimizin hiçbirini mağdur etmeyeceğimiz çünkü ııı
04:41coğrafi işaretli ııı örneğin Boğazkere, Kayra ııı ve ııı
04:47Elazığ'ın şey pardon ııı Buzbağı markası Elazığ'ın önemli bir
04:53markası. Bunun ve Elazığ'ın markalaşmış ürünlerinin öküz
04:57gözü üzümden elde edilen marka ııı değerlerinin çok daha değerli
05:01ürünlerin üretiminin devam edeceğini bunu diğer
05:05fabrikalarında yapacaklarını tonajla ilgili yüzüm alımıyla
05:09ilgili bir sorun olmayacağını bize bildirdiler. Bunu da
05:12çiftçilerimize iletmemizi öğrettiler. Kendileri zaten bu
05:16konuda açıklamalar peyderpey yapmaya devam edecekler. Şimdi
05:21tabii biz ııı bunu aldıktan sonra biraz ııı rahatladık ama
05:26ııı duygusal olarak gerçekten hepimizi üzen bir konu. Yani
05:30bir şehrin kültürü ııı sanayisi ııı şeyiyle ölçülür. Yani bir
05:37değerinin çok önemli bir değeri hem de gerçekten çok
05:40önemli bir değeri cumhuriyetin kazanımıyla elde edilmiş bir
05:44değerinin burada taşınıyor olması ııı elbette ki ııı
05:48Elazığ'ımızı ve üreticilerimizi ııı üzmek de
05:52gerçekten ııı katma değer elde eden bir ııı firmaydı. Çok
05:57değerli şeyler elde edip ülke ekonomisine de katkıda
06:01bulunuyordu. Buna yine devam edecektir ama buna ilimizle
06:03değil de ııı Türkiye'nin başka bir yerine devam edecektir. Bu
06:07sevinirici bir yerde üretimine devam ediyor olması. Ismim
06:11Zülfü Murat Doğan. Iıı ben üniversitede akademisyenim.
06:15Aynı zamanda on yedi yıllık üzüm üreticisiyim. Siyah üzüm
06:18üreticisiyim. Iıı on yedi yıldır yılda yaklaşık olarak
06:22yüz ile yüz yirmi ton arası siyah üzüm. Iıı yine takriben
06:26yüz yüz yirmi ton arası beyaz üzüm üretiyorum. Iıı ilimizdeki
06:31fabrikanın kapanması ııı bizi belki hani alım yönünden çok
06:37etkilemeyecek ama psikolojik olarak tabii ki de üzdü. Iıı
06:41şöyle ifade edeyim. Iıı bizim için bir güvenceydi. Her yıl
06:46belli bir miktarını alacağını biliyorduk üzümü. O yüzden
06:49içimiz rahattı. Hani çiftçilerin diğer beyaz üzümü
06:52de ııı satabileceğinin garantisi gibiydi bir yerde.
06:55Kapanması bizi psikolojik olarak biraz tabii şey yaptı.
06:59Baskıladı. Üzdü. Iıı kapanmasının bizi alım ııı
07:05konusunda sıkıntıya sokacağını düşünmüyorum. Çok düşünmüyorum.
07:08Tabii taahhüt ettikleri ııı alım tonajını alırlarsa eğer
07:12ııı çok fazla ııı satış konusunda sıkıntıya
07:17gireceğimizi düşünemiyorum. Düşünmüyorum ama tabii özel
07:20sektör yine ııı kota düşürebilirler. Iıı o konuda
07:25tereddütlerimiz var. Çiftçilerin. Iıı sizi ne kadar
07:31üretim yapıyorsunuz hocam? Ben yıllık yüz yirmi ton ııı yüzle
07:34yüz yirmi ton arası siyah üzüm üretimi yapıyorum. Yüz yirmi
07:37bin kilogram. Iıı siyah üzüm üretimi yapıyorum ve her her
07:40sene bunun yaklaşık yüzde seksenini ııı fabrikalara işte
07:45bu tür fabrikalara veriyoruz. Iıı geri kalanı sofralık olarak
07:48değerlendiriyoruz. Beyaz üzümlerimizin tamamında
07:51sofralık olarak veriyoruz. Tabii siyah üzümün alınmaması ya
07:53da alım ııı oranının düşmesi beyaz üzümü de etkileyecek.
07:56Çünkü siyah üzüm de sofralığa girecek, piyasaya girecek.
07:58Iıı böylelikle beyaz üzümün satışı da azalacağını
08:02tahmin ediyoruz. Iıı bekleyeceğiz, göreceğiz bu
08:06sene için. Artık ne olacağına bakacağız. Peki ııı kentte daha
08:10önce devlet eliyle yapılmış birçok fabrika özelleştirildi.
08:16Sonrasından kapatıldı. Iıı bu fabrikada işte ııı depremde
08:23hasar aldığı gerekçesiyle ııı kapatılacak kararı alındı.
08:27Nasıl değerlendiriyorsunuz acaba? Devlet tarafından
08:30öncekinden kurulup sonrasında özelleştirilip ve kapatılmasını
08:34nasıl değerlendiriyorsunuz? Şimdi tabii ki de böyle bir
08:36şehirde böyle bir ürüne muamele tarımsal bir ürüne katme değer
08:40katan bir işletmenin kapatılması ııı iyi bir şey
08:44değil. Yani hiçbir zaman iyi olmadı. Özel sektöre
08:47devredikten sonra da tabii devletin bunu destekleyerek
08:50üretiminin devam ettirilmesi ııı beklenir. Iıı bizde de bu
08:56fabrikanın işlemesi devam etmesi çiftçinin, köylünün,
09:01orada çalışanın buralarda bu faaliyetlerin içinde bulunması
09:04isteniyordu. Iıı tabii kendi kararlar, şirketin kendi kararı
09:09alınan bu karar kapsamında fabrikayı başka bir ile
09:13birleştireceklerin işte depremde hasar gördüğü için ııı
09:16dile getirdiler. Dediğim gibi yani zamanla bakacağız, zamanla
09:22göreceğiz. Neler olacak, neler yaşanacak. Ama tabii ııı
09:25çiftçide bir şey var. Hani bir üzüntü var. Iıı şehrin dinamiği
09:29olan böyle bir fabrikanın ürüne katma değer katan böyle bir
09:32fabrikanın kapatılması çiftçide bir üzüntüyle karşılandı.