Category
🗞
HaberlerDöküm
00:00Merhaba değerli izleyiciler, Cumhuriyet TV'ye hoş geldiniz.
00:12Bugünkü konuğum ekonomist Atilla Özkan.
00:15Kendisine son günlerde büyük şirketlerin kurumlar vergisi vermediği ile alakalı
00:21olan iddiaları soracağız.
00:23Tabi burada aslında bakanlıktan da bir açıklama geldi ve araştırılacağı söylendi.
00:28Ama onlarca şirketin böyle alt alta koyduğumuzda son 3 yıldır en azından bildiğimiz kadarıyla
00:33son 3 yıldır vergi vermediği ortaya çıktı.
00:36Bu nedir ne değildir bunları konuşacağız.
00:38Yine Türkiye'deki vergi durumunu ve Türkiye'nin hala hazırdaki ekonomik durumunu konuşmaya çalışacağız.
00:44Atilla Bey hoş geldiniz.
00:46Hoş bulduk Ömer Bey merhabalar.
00:48Merhabalar tekrardan.
00:49Doğrudan ben soruyla girmek istiyorum.
00:51Şimdi son günlerde sizler de yakından takip ediyorsunuz.
00:54Koca koca şirketlerin böyle onlarca şirketin son 3 yıldır kurumlar vergisi vermediği
00:59yani sıfır vergi durumunda olduğu öyle yayınlandı.
01:03Birçok kişi tarafından birçok gazete tarafından yayınlandı.
01:06Konuşuldu tartışıldı.
01:08Öncelikle aynı zamanda sizin vergi uzmanı da olduğunuzu bildiğim için bu husus nedir
01:14nasıl anlamalıyız bu durumu.
01:15Çünkü bu şirketlerin Türkiye'nin en büyük şirketlerinden olmaları yurttaşlarda bir
01:21soru işareti oluşturdu.
01:22Bu ne manaya geliyor.
01:23Bununla ilgili en sağlıklı bilgiyi sizlerden değerlendirmenizi alalım.
01:27Tabii şimdi konunun birden fazla nedeni olabilir.
01:31Önce bunu anlamak gerekiyor.
01:32İlk başta konuya girerken şeyi bir vurgulayalım.
01:35Vergi normalde yasalar gereği mahremiyet altında tutulan bir şey.
01:38Yani şirketlerin vergi bilgileri kolay erişilebilir değil.
01:42Sadece elektronik vergi levhalarında veya matbu vergi levhalarında işte son birkaç yılın
01:47matrağı da ödenen vergisi şeklinde bir özet tablo görebiliyoruz.
01:51Bunun yarattığı bazı kafa karışıkları olabiliyor.
01:54Çünkü bizim mevzuatımız dünyadaki en komplike 3-4 mevzuattan bir tanesi.
01:59Uygulaması da çok zor.
02:00Kanunların tamamına hakim olmak da çok zor.
02:02Bunun getirdiği çok fazla karışıklık olabiliyor.
02:05Şimdi haberler kapsamında bence ben de inceledim.
02:08Şirketlerin büyüklüklerinin hepimiz farkındayız.
02:11Konu biraz tuhaf.
02:12Yani notlarımı aldım.
02:13Ben bununla alakalı birkaç sebebi olabilir.
02:15Onlardan bahsetmek istiyorum.
02:17Şimdi bizim çok yine girif bir teşvik mevzuatımız var.
02:21Teşvik mevzuatının da yatırımlar işte ihracat ve benzeri böyle istihdam gibi
02:26farklı ulaştıkları kapsayan teşviklerimiz var.
02:29Bu teşvikler finalde çok ciddi karlar etse bile firmalara vergi ödememe hakkı tanıyor.
02:35Biz burada yasal ve adili birbirinden ayırmamız gerekiyor.
02:38Ondan bahsedeyim.
02:39Ama bu bahsedilen şirketlerden bazıları için diyorum.
02:43Hepsi için diyemeyiz bunu.
02:45Kullandıkları faydalandıkları teşviklerden kaynaklı bir matraksızlık durumu.
02:49Daha doğrusu vergisizlik durumu çıkabilir.
02:51Bu olası olan değil bana sorarsanız.
02:53Ben kendi fikrimi de söyleyeyim.
02:55Çok akla yatkın bir şey değil.
02:56Çünkü çok farklı sektörlerde böyle yatırma veya işte bu teşvik kategorisine girmesi
03:01çok mümkün olmayan şirketleri de görüyoruz biz listede.
03:04Hatta borcu.
03:05Çok affedersiniz sözünüzü kesiyorum.
03:07Bir de şöyle bir durum da var sanki.
03:09Bu teşvik dediklerimiz kaç yıl sürüyor ki?
03:12Bu kadar büyük şirketler mesela son 3 yılda sıfır vergi vermiş.
03:17Orada işte bu mevzuatın komplike tarafı orada başlıyor.
03:20Aslında yapılan yatırım tutarı kadar vergiden yatırım tutarı kadar indirim hakkı tanıyanlar var.
03:26%80'e 90'a kadar indirim hakkı tanıyanlar var.
03:29Bazı şirketler bunu verimle kullanarak şöyle bir yola gidebiliyorlar.
03:33Aralıksız yatırımlarını devam ettiriyor.
03:35Örneğin şöyle bir benzetme yapalım.
03:37100 milyonluk bir yatırım yapıyor.
03:39Bunun 90 milyon TL'sinin yatırım tamamlanmadan vergiden düşebiliyor.
03:43Gibi gibi böyle aralıksız yatırımlarla bunu yapabiliyorlar.
03:46Ama şimdi bu işin en masum tarafı yani masum mevzuata uygun hiçbir sıkıntı yaratmayacak tarafı.
03:53Bana sorarsanız oradaki şirketlerin çoğunun da durumu bundan farklı bir durum aslında.
03:57Yani ben biraz daha işin bizi ilgilendiren tarafına geçmek istiyorum.
04:01O yüzden bu açıklamaları da sadece şu yüzden yazdım.
04:04Hani külliyen bir zan altında bırakmayalım.
04:06Kimseyi konuya ele alırken biraz da bu işin mümkün olduğunu da hatırlatmaya çalışalım.
04:11Ama şöyle bir durum var.
04:14Mesela üst üste zarar açıklama gibi bir olasılık.
04:17Yine senaryolardan biri.
04:18Bunun en önemli sebeplerinden biri matri arttırımı dediğimiz uygulamadır Ömer Bey.
04:22Bu 2010'lu yıllarda hayatımıza girdi.
04:24Bilmeyenler için ben şöyle anlatmaya çalışayım.
04:26Matri arttırımı ne demektir?
04:28Özünde devlet diyor ki sen ödediğin verginin yüzde şu kadarı kadar daha bana vergi ödersen ben senin ilgili yılını denetimden muaf tutacağım.
04:37Bu ne demek oluyor?
04:39Siz yüz lira vergi ödediğinizde atıyorum bir beş lira on lira daha vergi ödediğiniz zaman örneğin 2021 yılını vergi incelemelerinden muaf tutuyorsunuz.
04:47Bu uygulamanın vergi adaletine ya da mükellefler tarafından vergiye uyumu azaltacak bir uygulama olduğu defalarca kamuoyunda gündeme getirildi.
04:56Çünkü devamlılık arz eden bir halde aldıktan sonra çoğu vergi mükellefi şöyle bir yola gitmeye başladılar.
05:02İlgili yıl yine matri arttırımının kanunlaşacağını tahmin ettikleri için ve hatta bazıları bana sorarsanız bunu kendi network'ünü kullanarak bilgi aldığı için
05:12ilgili yılda zarar beyan ederek çok çok cüzi rakamlarla o yılı matri arttırımı yapıp o yılı incelemeden muaf tutuyorlar.
05:20Şimdi bu şirketlerin içinde bazıları bu yola gitmiş olabilir.
05:23Aslında kar edecekken zarar gösterip bu zararı da matri arttırımıyla incelemeden muaf tutarak kendilerince bir korunma yöntemine gidip
05:32vergiden kaçınmış değil vergiden kaçmış olabilirler.
05:35Dediğim gibi tek tek şirketleri incelememiz mümkün değil.
05:38Finansalları açık değil hiçbir şirketin.
05:40Yorum yapmak çok kolay değil ama bu matri arttırma uygulaması son derece problemli uygulamalardan biriydi.
05:46Bunun bir sonucu olarak da biz bu tabloyu görüyor olabiliriz.
05:49Yine bizim bir mevzuatımız gereği böyle mesleğin içindekilerin de çoğunun vakıf olduğu bir durum var.
05:55Üst üste artışık birkaç yıl zarar eden firmalar aslında incelemeye tabi olur genelde.
06:00Çünkü hayatın olağan akışına aykırıdır ki bizim ele aldığımız senelere baktığımız zaman bu enflasyonun pik yaptığı
06:07hayatında kar görmemiş şirketlerin bile bu enflasyon dalgasıyla kar ettiği yıllardan bahsediyoruz.
06:12Yani 2021'de başlayan o muazzam parasal genişleme süreciyle birlikte birçok şirket sadece aldığı malı tutarak bile çok ciddi karlar elde ettiler.
06:20Bu zaten üst üste zarar açıklama durumu bu senelere tekabül ettiği için çok hayatın olağan akışına da uygun bir durum değil bana sorarsanız.
06:28Yani burada ben maliyenin biraz daha böyle yetersiz kaldığını düşünüyorum.
06:35Çünkü bu senelerde üst üste zarar beyan eden firma varsa o listede olan firmalar içerisinde bu zaten olağan bir durum değil.
06:43Hani hukuk doktorunun da yaklaşımı şudur.
06:46Yani sen yıllarca üst üste zarar ediyorsan kapat bu işletmeyi bu fizibil bir işletme değildir.
06:51Bir basiretli tüccar olarak teknik olarak senin bu işten vazgeçiyor olman lazım yaklaşımı söz konusudur orada.
06:57Böyle bir yaklaşımda da şirketin kapanmadığını görürse vergi otoritesi doğrudan incelemelere başlıyor.
07:03Yani bunu mesleğe yakından uzaktan alakası olan birçok insan bilir zaten.
07:07Ya da en kötü ihtimalle izaha davetler oluyor.
07:10Siz neden bu vergiyi neden zarar ettiğiniz halde devam ediyorsunuz gibi gibi.
07:14Kaldı ki düzenli zarar etmek demek öz kaynakları da düzenli azalma demek.
07:18Şirketin net işletme sermayesinin azalması ki maaş ödeyemeyecek duruma gelmesi demek.
07:23Bu da zaten tabi bir şey değil yani hayatın akışına aykırı bir durum.
07:27Bu tarz şirketlerin de maliye tarafından düzenli olarak inceleniyor olması beklenirdi bizim tarafımızdan.
07:33Gördüğümüz kadarıyla yapılan açıklamalar da bende o izlenimi uyandırdı.
07:37Böyle bir çalışma yapılmamış geçmiş yıllarda.
07:39Bu da kritik sorunlardan bir tanesi.
07:42Bunun yanında şey tarafı da vardır.
07:44Yine vergiden kaçmak isteyenlerin kullandığı anormal bir yöntem ki bu biraz daha böyle bürokratik bağlantılar olmadan çok kolay yapılabilecek bir şey değil.
07:52Bizim vergi mevzuatımızda bağış ve yardımların indirim konusu yapılabilenleri.
07:57Şimdi burada önemli bir konu bana sorarsanız.
08:00Biz bunu Kızılay'da vesaire de çok duyduk zaten ülkede yaşanan olaylarla alakalı olarak.
08:05Şimdi iki türk bağışı var bizim vergi mevzuatında.
08:08Çok teknikte boğmadan şey anlatmak istiyorum.
08:10Bir hani kâra bakılmaksızın indirilebilecekler.
08:14Bir tanesi de kârın belli bir oranına kadar bağışı gider olarak kabul eden kategoriye giren bağışlar var değil.
08:21Bunlar üzerinden de o kamuya yararlı dernek ve vakıflar listesi denilen bir liste var.
08:26Bu meclisin onayıyla buraya girebiliyorsunuz.
08:28Öyle hani ben her dernek vakıf kurdum diyen bu listeye girip vergiden muafiyet sağlayamıyor.
08:33Bu listedeki vakıflar üzerinden nasıl diyeyim bir böyle vergiden arındırarak bir para transferi de yapılmış olabilir.
08:41Bunlar bizim mevzuatımızdaki açıklar hani tekrardan belirtmek isterim.
08:45Şu şirket bunu yapmıştır ya da o listedekilerin hepsi bunları yapmıştır demiyorum.
08:49Ama bu açıklar olduğu sürece buradaki şüpheler azalmayacak anlatmak istediğim.
08:54O zaman benim anladığım kadarıyla şöyle bir şey siz 3 tane yöntem kullanılmış olabilir diyorsunuz.
09:00Birincisi teşvikler vasıtasıyla ki bu kadar uzun süreli teşviklerde bir acayip bir duruma tekabül ediyor o zaman.
09:08İkincisi zarar gösterme yöntemi kullanılmış olabilir.
09:12Üçüncüsü bağış yöntemi kullanılmış olabilir diyorsunuz.
09:15Ama anladığım kadarıyla yine bu kadar büyük şirketlerin 3 yıl üst üste zarar göstermesi hayatın olağan akışına ters.
09:23Burada maliyenin inceleme bakımından bir eksiği var diyorsunuz.
09:27Buraya kadar sanıyorum doğru anladım.
09:29Aynen öyle zarar gösterme yöntemini de bir yöntemden ziyade bir aslında illegal bir uygulama olduğunu hatırlatmak isterim.
09:36Yani bu matri arttırımından faydalanarak o yılı denetimden muaf tutup öyle bir beklentiye girip önden zarar beyan edip sonrasında çok cüzi rakamlarda
09:46böyle nisbi değil oransal değil de maddu tutarlar ödeyerek o yılın üstünü kapatma yoluna gitmiş olabilirler.
09:53Bu zaten kendi başına usulsüz bir şey.
09:55Onu bir yöntemden ziyade başvurdukları bir usulsüzlük yöntemi olduğunu hatırlatmak isterim sadece.
10:01Burada tabii şey de var.
10:03Şimdi yurttaşların ufacık bir para transferinde bile neredeyse devreye giren vergi daireleri,
10:10işte izaha davet eden gel bakalım ne oluyor diyen vergi dairelerinin bu kadar büyük şirketlere seneler boyunca hiçbir inceleme başlatmamış olması,
10:21en azından izaha bile davet etmemiş olması burası da böyle akılda bir soru işareti oluşturuyor açıkçası.
10:28Tabii o işin biraz daha spekülatif boyutu onu şey yapmak istemiyorum ama buradan şu soruyu soracağım sizlere.
10:34Şimdi normalde yurttaşlar, sabit gelirli yurttaşlar ve büyümek isteyen kobilerin böyle 3 kuruşluk vergisine kadar her şeyi incik boncuk şekilde alan devlet neden böyle bir şey yapmıyor?
10:51Ve sizce bu durum sabit gelirli yurttaşta ve ufak kobilerde şöyle bir düşünceye sevk etmez mi?
10:59Yani koca koca şirketler, Türkiye'nin en büyük şirketleri bile vergi vermemişler, vergiden kaçmanın her türlü yolunu bulmuşlar.
11:06Ben neden vergi vereyim, şu 3 kuruş para kazanıyorum onun neden vergisini vereyim deyip o tarafta da bu sefer bir probleme sebebiyet olmaz mı?
11:14Yani o tarafı da illegal yöntemlerle vergi kaçırmaya itmez mi sizce?
11:19Mutlaka iter, zaten bizim vergi sistemimizdeki en büyük problemlerden bir tanesi de vergiye uyum dediğimiz konu.
11:27Şimdi vergiye uyumdan da kastımız şu, tüm mükelleflerin aslında maksimum vergiye uyum demek tüm mükelleflerin hesap hataları dışında vergilerini doğru beyan ediyor olmaları demek.
11:37Şimdi bahsettiğiniz tarafta sadece demin bir şey söylediniz ona bir değinmek isterim.
11:42Bu şirketler incelemeye girmiş olabilirler, müfettişler tarafından yaptılarsa bir hata bunlar tespit edilmiş olabilir.
11:48Ama bir diğer problemli uygulama bizde uzlaşma komisyonu denen bir şey var.
11:53Yani bu müfettişin yazdığı raporda atıyorum 1 milyon TL bir vergi ziyağı tespit edildi ve bunun üzerinden bir ceza kesiliyor şirkete.
12:01Şirket bunu biraz daha üst bir merci gibi algılanan ya da süreçin farklı bir süreci konu edilen uzlaşma komisyonunda sıfıra kadar bile indirebiliyor.
12:11Yani burada iş artık şeyler çıkıyor.
12:13Yani görevini yapan bir vergi müfettişinin üzerindeki ya da yetki olarak üzerindeki farklı bir komisyon tarafından tespit edilen vergi ziyaları da silinebiliyor.
12:23Bu nasıl söyleyeyim hiç incelemeye girmedikleri anlamına gelmez ama incelemenin sonuçlarına maruz kalmadıkları anlamına gelir.
12:31Burada yine de bir kamu zararı oluşuyor ama.
12:35Tabii ki tabii ki yani neden siliniyor zararlar.
12:37Şimdi bu vergi uzlaşma komisyonunun aslında asli fonksiyonu şudur Ömer Bey.
12:42Yani bir şirketi devlet batırmak istemez.
12:45Hani şirket bu hataları fark etmeden yapıyor olabilir, no-have eksikliğinden kaynaklıdır, operasyonel eksikliktir vs.
12:52Şirket biraz da hem buradaki uzlaşma komisyonu hem şirketi çok mahvetmeden hem devletin de vergi ziyanı kaldırmadan
13:00yani o bir adı üstünde uzlaşmayla bu işi çözme taraftarı olur.
13:04Ama bu tabiri caizse böyle küçük bir çocuğun şımartırcasına her hatasını affetmek üzere bir noktaya geldiğinde artık şey de kalmıyor.
13:13Bu konuyla alakalı böyle gündemi baktığınız zaman tabirimi maruz görün insanların kendini enayi gibi hissetmesine sebep olan bir sistem çıkıyor ortaya.
13:22Şimdi baktığımız zaman bizim verginin özellikle doğrudan vergilerde ki bunlar gelir ve kurumlar vergileridir ekseriyetli.
13:28Doğrudan vergilerin çok çok önemli bir kısmı zaten ülkedeki en büyük bin şirketten alınıyor.
13:34Hani holding bazında da baktığımızda.
13:36Şimdi dediğiniz gibi kobi boyutundaki işletmeler ya da biraz da serbest meslek erbaabı buradaki bu zaafları gördükçe kendisinde de bir kandırılmışlık
13:46ya da yine affedin tabirimi bir enayi gibi hissetme durumu söz konusu oluyor.
13:51Bu durum sonrasında bu vergiye uyum tamamen ortadan kalkmaya başlıyor.
13:55Zaten vergisini ödemeye meyilli bir mükellef var ortada ama tabloya bakıyor diyor ki bu denklemdeki bütün yükü niye ben üstleniyorum.
14:02Kendisi de işte aldığı danışmanlıklarla şunlarla bunlarla vergi kaçırma yollarına başvurabiliyor.
14:08Bu son derece problemli bir uygulama ki yine bir af uygulaması var.
14:12Bizde ortalamada SGK tarafında işte bir buçuk yıl vergide iki üç yıl gibi bir ortalamada sürekli cezalara bir af gelme durumu var.
14:19Hani şey gibi düşünün sosyolojik perspektiften baktığınız zaman toplumlar biraz daha böyle çocuk zekasına yakın bir davranış modeli sergiler.
14:27Bireylere indirdiğiniz zaman bu çok farklı erginlik seviyelerine ulaşabilir ama toplumsal reflekslere baktığınız zaman daha duygusal daha böyle primitif refleksler görürsünüz.
14:39Buradan da şu benzetmeyi yapalım sürekli affedilen bir çocuk davranışı düzeltme yoluna gider mi?
14:44Gitmez.
14:45Vergiye af konusu da bu tarz bir davranışa sebep oluyor ve vergiye uyumu iyice azaltan bir uygulama olarak karşımıza çıkıyor.
14:52Bu da problemlerden bir tanesi aslında.
14:54Tabi bu süreçte tartışılan diğer bir konu da şuydu.
14:58Bazı ekonomist olduğunu iddia edenler çıktı ve dediler ki ya bu şirketler vergi ödemedi diyorsunuz ama işte bakın şu şirket bir buçuk milyar lira vergi ödemiş.
15:08Bu işte bilmem kaç yüz milyon lira vergi ödemiş vesaire.
15:12Tabi ödediği vergileri KDV'yi söylüyor aslında.
15:15Yani yurttaş gidiyor bir yerden bir hizmet alıyor.
15:19O hizmete alırken devlete vermesi için o şirkete bir para veriyor yani bir emanet para veriyor.
15:25Dolayısıyla şirketin emanet parayı devlete vermesini bir şey gibi gösteriyorlar.
15:31Vay işte bak bu kadar vergi vermiş.
15:34Halbuki zaten onu yurttaş sana devlete verdiği emaneten vermiş.
15:38Yani bununla tabiri caizse hava atılan bir şeye sürüklediler olayı.
15:43Bazı tırnak içerisinde ekonomist dediğimiz insanlar.
15:47Buna nasıl bakıyorsunuz?
15:49Sağlıklı bir durum mu bu?
15:51Ömer Bey ben burada durumu şuna bağlamak istiyorum.
15:54Şimdi her teknik konuda olduğu gibi bir konuda çok az fikri olanlar hiç fikri olmayanların manipüle etme becerisine sahiptir.
16:01Yine demin de söylediğim gibi hatırlatmak isterim.
16:04Bizim vergi mevzuatımız dünyadaki en karmaşık ve girift yapıya sahip mevzuatlardan bir tanesi.
16:09Ama KDV kanununda çok açık yazar ki KDV'nin mükellefi son tüketicidir.
16:14Yani son tüketici şu demek siz bir restoranda bir yemek yediğiniz zaman o yemeğin KDV'sini siz ödersiniz.
16:21Bizim yine vergi müessesemizde mükellef ve vergi sorumlusu farklı şeylerdir.
16:27Orada sizin verginizi ödediğiniz yani mükellef olarak ödediğiniz KDV'yi devlete iletme mesuliyeti vergi sorumlusu olan o restoran işletmesindedir.
16:36Şimdi bu farkı anlayamayanlar aracılık faaliyetini cebinden çıkarıp bir vergi ödemiş gibi lanse ediyor olabilirler.
16:42Bunu da hiçbir konuya dair doğru detaylı bilgisi olmadan konuşma özgüvenine bağlayabiliriz.
16:49İkincisi kötü niyetle konuyu bilmeyenleri manipüle etme çabasına bağlayabiliriz.
16:53Artık bu şekilde KDV'yi böyle kendi ödediği şeymiş gibi gösterecek düzeyde bir bilinçsiz açıklamayı yapan kişinin de ekonomist titrini çok kullanmamasını tavsiye ederim kendi adıma.
17:04Evet biraz önce şeyden bahsettiniz çok kısaca oraya da değinmek istiyorum.
17:08Türkiye'deki vergi mevzuatının dünyadaki en kompleks vergi mevzuatlarından biri olduğunu söylediniz.
17:16Gelişmiş ülkelerin vergi sisteminin daha iyi olduğu ülkelerle Türkiye'deki vergi sistemini karşılaştırdığınızda siz aradaki farkları nasıl görüyorsunuz?
17:28Hangi başlıklarda farklar var sizinle?
17:30Teknik tarafta çok fazla farklılık var ama bana sorarsanız açık ara en büyük fark şudur.
17:37Bir narkoz etkisi dediğimiz bir kavram var bizim vergi mevzuatımızın sonucu olarak ortaya çıkan bir etkidir bu.
17:44İkincisi de verginin dağılımı tarafında çok kritik farklar var.
17:49Şimdi ilk önce bu narkoz etkisinden bahsetmek istiyorum ki bu noktada da başı çeken ülkelerden biri Amerikan modeli dediğimiz modeldir.
17:56Orada maaşlar dahi bürüt ücreti olarak şahıslara ödedir.
17:59Yani gerçek kişiler ya da gerçek kişi demeyeyim yani işte maaşlı çalışan insanlarda farklı böyle nasıl diyeyim serbest meslek erbabı da koca şirketlerde orada gross üzerinden bürüt üzerinden konuşulur bütün hesaplamalar.
18:12Siz maaşınızı alırsınız maaşınız üzerinden işte kiranızı sağlık harcamalarınızı gider olarak gösterirsiniz.
18:19Filan da devlete beyan edersiniz ve dersiniz ki ben şu kadar gelir vergisi ödedim.
18:23Bir markete bir teknoloji dükkanında gittiğiniz zaman bir tarafta böyle ana tutar yazar bir tarafta onun kdv'si satır satır aşağı inmeye başlar.
18:32Şuraya bağlayacağım konuyu Amerika'daki bir vergi mükellefi ki hemen hemen bütün Amerikan vatandaşlarından bahsediyoruz.
18:38Vergi ödediğinin hayatın her anında hissederek yaşar.
18:42Bizim tarafa geldiğimizde şöyle bir durum çıkıyor.
18:45Biz kasaya gittiğimiz zaman işte ürünün fiyatı şu kadar vergisi kdv'si bu kadar diye hiçbir şekilde bir söyleme tabi olmayız.
18:54Bizim sağlık harcamalarımızı kiralarımızı vesairelerimizi ödeyeceğimiz gelir vergisinden indirme gibi bir şansımız yok.
19:01Şirketlerin var ama bu tarz şansları hatta böyle belli manipülasyonlarla beraber indiremeyiz derlerinde indirim konusu yapabiliyorlar.
19:09Bu tarafa geldiğinizde yine ücretli kesimin maaşından vergisi kesilerek hesabına yatırılan bir uygulama görüyorsunuz.
19:17Bu bizde vergi ödediğimiz hissiyatını bizden alan bir unsur olarak karşımıza çıkıyor.
19:22Şimdi insanlar vergi ödediğini hissetmediği zaman işte narkoz etkisi de buradan geliyor.
19:27Aslında sistemin stopaj, tevkifat veya gömülü giderleştirme gibi yöntemlerle insanlara vergi ödediğini hissettirmediği zaman insanlar bu konunun peşine yeterince düşmüyorlar.
19:38Düşmedikleri zaman da yani ben her elime geçen fırsatta söylüyorum vergi adaletinin olmadığı bir ülkede işte demokrasidir, insan haklarıdır, hukuktur, şeffaflıktır, denetimdir bunları konuşamazsınız çünkü kimse konuya sahip çıkmaz.
19:53Hani bunu şey gibi düşünün biz 5 ise bir apartmanın burada ortağıyız apartmanın bahçesine biri girdiğinde bile böyle kimsin diye sorgulayacak bir hassasiyete sahip olabiliriz.
20:03Ama 5 blok ötede 10 blok ötede hiç umurumuzda olmayan bir hiçbir maddi ortaklığımız olmayan bir yerde bu kadar hassas davranmayabiliriz.
20:11İşin temelinde bu var bu narkoz etkisi bizim mevzuatımızı dünyadaki birçok böyle gelişmiş ekonomiden ayıran temel unsurlardan bir tanesi.
20:19Bana sorarsanız bu. İkincisi de bizim vergi dağılım yüküdür.
20:23Şimdi hazinenin topladığı toplam vergi gelirlerinin yıllara göre değişiyor ama %60 ila %70 arasındaki bir oran dolaylı vergilerden geliyor.
20:32Dolaylı vergi dediğimizde şu gelirden bağımsız harcamadan alınan vergi demektir.
20:37Bunun içine ne girer KDV girer ÖTV girer işte bunun gibi böyle çok daha tüketim odaklı vergiler giriyor.
20:44Gelir vergisi ve kurumlar vergi istediğimizde doğrudan geliri oranlı vergilerdir.
20:49Şimdi bu oran gelişmiş ülkelerde %50'ye 50 ya da işte 60'ya 40 şeklinde doğrudan vergilerin aleyhinedir.
20:56Bizde dolaylı vergilerin aleyhine bir sistem var. Bu da şu demek oluyor.
21:00Yani koca bir holding sahibiyle küçük bir işletmesi olanın ya da maaşlı çalışan askeri ücretlinin tüketimleri üzerinden yaptıkları ödedikleri vergiler aynı olduğu için tutarsal olarak da aynı olduğu için
21:13ve toplam vergi geliri dolaylı vergiler üzerinden toplandığı için ülkedeki vergi yükü bakın matrahtan bahsetmiyorum matrah farklı bir şey.
21:22Ödenen vergi yükü ülkenin en düşük gelirli grubunun üzerine bindiriliyor.
21:27Ki buradan zaten farklı teşvik ve istisnalarla beraber doğru olmayan uygulamalarla beraber de hiç zenginleşmemesi gereken gruplar da çok ciddi fayda elde edebiliyor bu durumlardan.
21:37Şimdi dünyayla karşılaştırdığımızda bu iki problem bana sorarsanız yeter aslında.
21:42Bunun dışında da daha onlarca teknik konu var.
21:45Ama biraz daha böyle mesleki teknik konular olduğu için çok izleyenleri sıkmak istemem bununla alakalı.
21:51Tabii çok önemli iki başlıktan bahsettiniz burada problem olarak.
21:55Bir narkoz etkisi dediniz.
21:57Yurttaşlar verdikleri verginin bilincinde değil ve bu bir uyuşukluk daha doğrusu uyuşturucu etkisi gibi bir şey yapıyor anladığımız kadarıyla.
22:07İkincisi dediniz vergi adaletsizliği problemi var.
22:12Bu iki başlık gelişmiş ülkelerdeki vergi sistemleriyle bizdeki arasındaki en bariz örnek.
22:18Şimdi bir de şeyi sormak istiyorum ona da kısaca değinebilirseniz.
22:22Yeni vergi paketiyle ilgili düşüncelerinizi merak ediyorum.
22:25Çünkü oradaki tartışılan konulardan birisi de yine sabit gelirli yurttaşın ve küçük kobi dediğimiz işletmelerin sırtına daha fazla yük bindirdiği ve burada da yine bir vergi adaletsizliği gündemi oluşturduğuna dairdi.
22:42Bununla ilgili de düşüncelerinizi merak ediyorum.
22:44Kısaca rica edeyim.
22:46Şimdi orada paket aslında tam olarak böyle açıklanmadı.
22:50Hani bir iki taslak tebliği var yanlış bilmiyorsam ama kanunlaşınca daha net bir fikir sahibi olacağız.
22:56Ama konuşulan konular ne var?
22:58Mesela asgari kurumlar vergi istediğimiz bir uygulama var.
23:02Şimdi bunun çıkan yasalar noktasında ya da çıkması planlanan yasalara baktığımız zaman ben yine şunu görüyorum.
23:09Hepsinin başında Maliye Bakanlığı'nın iletişim stratejilerinin olması gerekenin çok altında bir kalitede olduğu kanaatindeyim.
23:16Çünkü şöyle bir tablo çıkıyor.
23:18Biz hala bu kadar spekülasyona rağmen doğru bilgiye ulaşamıyoruz.
23:22En önemli sebeplerinden bir tanesi bu.
23:24Biz vergi ve adaleti bu kadar konuşuyorken öne atılan uygulamaların ciddi anlamda vergiye uyumdan iyice insanları uzaklaştıracak uygulamalar olduğunu görüyoruz.
23:35Vergi paketi ile alakalı işte bu bahsettiğim asgari kurumlar vergisi şu demek oluyor.
23:41Kar üzerinden değil de toplam cira üzerinden vergilendirme sistemi yöntemi şeklinde bir yol izlenecek gibi farklı uygulamalar var.
23:50İşte bu yurt dışı çıkış harçları vesairelerde yapılan fahiş zamlar gibi bütün uygulamalara baktığımızda biz yine aslında vergi adaletine önemli katkı yapmaktan ziyade biraz daha toplanabilir vergi gelirini arttırmaya yönelik çabalar görüyoruz.
24:05Burada çok başarılı bulduğunu söyleyemem kendi adıma ama şunu da söyleyebilirim bu yayınlandıktan sonra artık bu uygulamalar yani sahada bunun karşılığının olmadığı anlaşıldığında tekrar bir geri dönüş yapılacaktır birçoğundan.
24:20Çünkü bazıları gerçekten çok riskli var.
24:22Bu asgari kurumlar vergi istediğimiz şöyle bir şey bir firma 100 milyon cira yaptı diyelim finalde işte çok ufak bir kar elde etti veya hiç kar elde edemedi.
24:31Onu ciros üzerinden bir hesaplam yapılarak vergi ödenecek.
24:35Ama bir diğer tarafta baktığımız zaman kar etmesine rağmen muhasebe hileleriyle yanlış yollara girerek zarar gösteren mükelleflerde bu sistem devam ederse denetlenme riskine çok da bir maruz kalmayacaklar gibi bir tablo çıkıyor.
24:48Şimdi asıl olan önce mevcut yapıdaki kanunları efektif uygulayabilmek ve bunun denetimini yapabilmektir.
24:54Bizim vergi mevzuatımız böyle herkes vergi kaçırsın üzerine kurulu bir mevzuat da değil orayı da abartmamak lazım.
25:00Çok ciddi uygulamalar var ama o kadar yoğun bir denetimsizlik veya işte bürokrasik bağlantıları kullanarak bu denetimlerin sonuçlarından kaçılma becerisi var ki bazı mükelleflerde artık böyle insanları isyan edecek noktaya getiriyor ki bu isyan da haklı bir isyan bana sorarsanız.
25:16Yeni vergi paketinden ziyade önce eldekilerin mevcut uygulamaların ne kadar sağlıklı yürütüldüğünü kontrol etmek bence daha faydalı bir uygulama olurdu.
25:25Dediğim gibi o paket açıklanmasıyla beraber yasalaşmasıyla beraber daha detaylı konular konuşuruz onunla ilgili ama problem bana sorarsanız yasanın ne kadar kaliteli olduğu değil de ne kadar uygulandığı yani şu an önümüzdeki en büyük problem o yoksa bahsettiğimiz kurumlar vergisi yok muydu da bu adamlar ödemedi bunu.
25:45Var oranı belli uygulaması belli kanunu belli neyi gider yazabileceği neyi yazamayacağı belli ödemiyor yani ödemiyor ve kimse de demetlemiyor.
25:54Çıkan tablo bu şimdi böyle bir tablo varken kanunun yapısını değiştirmek mi işleyişi düzeltmek mi denetimleri arttırmak mı çözüm buraya bir kafa yormak lazım.
26:02Bana çok anlamlı gelmiyor hani teşvik sisteminde bazı istisnaların kaldırılması söz konusu bu tarz şeyler gerekli evet yani çok ciddi anlamda bol keseden verilen bir teşvik ve bol keseden dağıtılan bir istisna vardı.
26:16Bunların kaldırılması bana sorarsanız gayet olumlu ama bir diğer yandan işte bu askeri kurumlar vergisi gibi uygulamalarda çok ciddi risk yaratıyor.
26:25Umarım orada bir yine iletişim zayıflığından kaynaklı biz yanlış anlıyoruz konuyu.
26:29Daha detaylı baktığımızda sanıldığından daha farklı bir şey çıkar diye ümit ediyorum ama şu an çok öyle gözükmüyor.
26:37Evet buradan son olarak şeyi sormak istiyorum sizlere bir konuşmanızda maliye politikasıyla para politikaları üzerinde farklı yaklaşımlarınız olduğunu görmüştüm.
26:49Bununla bağlantılı Türkiye ekonomisinde böyle kısaca bir yorumlamanızı rica edeceğim.
26:54Şu anki durumda nereye doğru gidiyoruz buna dair fikirleri bekliyorum.
26:59Evet insanların çoğunun farkında olmadığı bir detaydır.
27:03Genel halktan bahsediyorum aslında yoksa mesleğin içindekiler veya konuyla biraz daha ilgisi olanlar maliye politikasıyla para politikasının çok farklı şeyler birbirinin tamamlayıcısı olduğunu bilirler.
27:16Şimdi sanılanın aksine maliye politikası biraz daha sessiz ve derinden hareket eder Ömer Bey.
27:20Yani bu işte bahsettiğimiz gibi bakın bu teşvik mevzuatı bu istisnalar bu matri arttırımları en kısası 10 senelik konular.
27:28Ama sonuçları bugün nasıl çıkıyor gelir adaletsizliği işte alım gücünde düşüklük vesaire vesaire gibi inanılmaz büyük sonuçlarını görüyoruz.
27:36Para politikası ise direkt Merkez Bankası tarafından koordine edilen ve fiyat istikrarını sağlama hedefiyle uygulanan politikalardır.
27:43Şimdi biz ülkenin son 1 yıldır bir hikaye yazmaya çalışıyoruz işte kredi notumuz artıyor CDS'ler düşüyor baktığımız zaman Merkez Bankası'nın rezervleri çok yoğun artıyor.
27:54Şimdi bu tabloya baktığımızda halkta da şöyle bir soru işareti oluşuyor.
27:57Madem bu kadar iyiye gidiyor biz niye bunun sonuçlarını görmüyoruz.
28:00Burada işte aradaki en temel farklardan bir tanesi bu iki politika farklılığının sonuçlarının farklı yansımasıdır.
28:07Bunu çok iyi anlamak gerekiyor.
28:09Yani insanlar bugün bu ödenmeyen vergilerin kendi omuzlarına yük olarak bindiklerinin farkında değiller.
28:15Bugün alkol sigara tüketen ortalama bir beyaz yaka maaşının %50'sinden fazlasını vergi olarak ödüyor bunun farkında değil.
28:22Alırken ödedikleri vergiye inanılmaz alım güçlerini düşüren bir unsur olduğunun farkında değiller.
28:28Ve bu problemlerin dönüp dolaşıp gelir adaletsizliği yarattığının bir fırsat eşitsizliği yarattığının farkında değiller.
28:36Dip toplamda iki politika nasıl yürüyor onu oradaki fikrimi soruyorsanız bana sorarsanız Fatih Karahan liderliğindeki para politikası gayet başarılı yürüyor şu anda.
28:45Kendisinin son dönemde verdiği mesajlara baktığımız zaman şeyi de çok rahat görebiliyoruz.
28:49Fiyat istikrarının korkması ve dezenflasyon sürecine girilebilmesi açısından kalıcı bir şekilde yani gerektiği süre boyunca faizleri yüksek tutacağını ve piyasayı soğutmaya çalışacağını açık açık beyan ediyor.
29:02Bu aslında şeyde baktığımızda hem iç basında hem dış yatırımcılarda çok takdirle karşılanan bir duruş.
29:09İletişiminde de çok iyi yürütüyorlar süreci ama maliye politikası tarafına baktığımız zaman çok aynı fikirde olamayacağım ben.
29:16Çünkü bu şeyi hatırlıyorsunuz kamu tasarruf paketini o paket açıklandıktan birkaç hafta sonra 500 kişi maça gidiyorlar bu ülkede.
29:24Yani devlet erkanında işte hiç kimsenin ben bir arabasının değiştiğine dair bir şey duymadım.
29:29Bakın yapılıyorsa da iletişimi çok kötü yapılıyor anlatmak istediğim.
29:33Ben bir örnek vereyim burada Atilla Bey bir örnek vereyim.
29:36Şimdi bize de bazen yurttaşlardan bazı iddialar geliyor.
29:40Tabi bunları teyit edebilmek önemli ama birçok farklı kişiden geldiği için biraz daha mantığa yatkın göründü gözüme.
29:49Hastanelerde şu an tasarruf tedbirleri uygulaması yolunda şöyle bir yönteme geçilmiş.
29:56Örnek veriyorum X ve Y adında iki hastane var iki devlet hastanesi.
30:01Ayın ilk 15 günü tüm hastalar X hastanesindeki doktor tarafından bakılıyor.
30:08Kalan 15 günü yani son 15 günü Y hastanesine bakılıyor.
30:13Böylelikle hastaları tek bir yere toplayıp böyle bir tasarruf yöntemine girişildiği söyleniyor.
30:19Böyle bir iddia var.
30:20Diğer bir iddia kamu hastanelerinde devlet hastanelerinde teknik teçhizatlarda ciddi problemler olduğu,
30:27tıbbi malzeme konusunda ciddi problemler olduğuna yönelik iddialar var.
30:32Bunlar da birçok farklı kişiden geldi bizlere.
30:35Tabi kamu da tasarruf deyince insanların anladığı normalde sağlıklı bir memlekette
30:41işte devlet erkanının gereksiz harcamalarını kısması yönünde olması gerekiyor ama
30:47kamu hizmetleri noktasında hatta sağlık gibi çok önemli bir noktada böyle bir yönteme girişmeleri
30:53ve dediğiniz gibi hiçbirinin arabasından bir eksilme olmadığı acayip bir tablo olarak karşımıza duruyor.
30:58O yüzden bu örneği de vermek istedim.
31:00Buyurun devam edersiniz.
31:04Dediğimiz gibi bahsettiğimiz örneğin detayını bilmiyorum ama şeyde %100 mütabıkız.
31:08Kamu harcamalarından değil, kamu hizmetlerinden bir tasarruf.
31:12Çok daha ilk uygulamaya alınan şeylerden biri oluyor.
31:15Yani bu kapsamda değerlendirdiğimiz zaman işte maliye politikasının ne kadar efektif yürüdüğü noktasında
31:21çok ciddi soru işaretleri var.
31:23Çünkü yani o denklen basit toplanan bir vergi var.
31:27Bunu da yöneten bir devlet erkanı var.
31:29Yani bu devletin bu vergiyi efektif kullanıyor olmasını bekleriz biz.
31:33Yani işte para basmak yerine vergi toplama yoluna gittiler.
31:36Bu zaten halkı zora sokacak bir şey.
31:39Yanlış da demiyorum yapılması gereken şey buydu.
31:42Ama bunu yaparken de işte haftalardır konuşulan konular ortada.
31:46Bir türlü sağlıklı bir iletişim kurulamıyor halkla.
31:49Yani bir türlü halkın adalet duygusu tatmin edilemiyor.
31:52Bu vergi üzerinden olduğu için yani maliye politikası daha çok vergi tarafını ilgilendirdiği için bunu anlatıyorum.
31:59Burada ben çok efektif bir ilerleme görmüyorum.
32:02Hatta şöyle bir örnek sorayım ben size.
32:04Bir gazeteci olarak hiç şey duydunuz mu?
32:08Mali müşavirler eylem yapıyor.
32:10Hayatınızda hiç böyle bir haber duymamışsınızdır.
32:12İşte yarın Ankara'da eylem yapıyorlar artık.
32:14Bu tabiri caizse verginin toplanmasına aracılık eden meslek grubu
32:1835 yıllık örgütlenmesinde hayatında ilk kez eylem yapacak ve bunu Ankara'da yapacak.
32:23İş yükünün arttığına dair yanlış hatırlamıyorsam doğru mudur?
32:27Tabii tabii ya o meslek bitti diyebiliriz Ömer Bey.
32:30Ben şahsi fikrimi söyleyeyim.
32:32Bitme noktasına geldi.
32:33İnanılmaz fazla sorumluluk yükleniyor üzerine.
32:35Çok fazla komplike bir mevzu var.
32:37Sürekli anlaşılması, işin içinden çıkılması zor bir hale geliyor.
32:41Karşılan ücretler boyutuna hiç girmiyorum.
32:43Ama şunu söyleyebiliyorum.
32:45İstanbul Taksiciler Odası çok daha güçlü kalıyor.
32:48Yüz küsür bin üyesi olan ve yüz küsür bin üniversite mezunu üyesi olan bir meslek örgütünün yanında.
32:53Bu meslek örgütü de Maliye Bakanlığına bağlı.
32:56Yani Maliye Bakanlığının koruması gereken bir meslek örgütünden
32:59ve asli fonksiyon vergiye aracılık etmek olan bir meslek örgütünden bahsediyoruz.
33:0435 yıllık tarihinde ilk kez yarın ulusal çapta bir eylem planı içerisindeler.
33:09Bu eylem, düşündüğünüz zaman için ne noktaya geldiğini anlayın diye söylüyorum.
33:14Gerçekten uygulaması çok zor.
33:17Adaleti sağlaması çok zor.
33:19İletişimi çok kötü bir politikalar silsilesiyle karşı karşıyayız.
33:23Bunun üzerine bir de halk böyle adaletsiz durumları gördükçe
33:27kendini tabiri caizse yine enayi gibi hissetmesi
33:30ve sistemden çıkmak için her yolu araması çok tabi bir sonuç olarak karşımıza çıkıyor maalesef.
33:35Evet çok haklısınız.
33:37Bunun esasen halka yansıması konusunda çok problemli bir durum var.
33:43Yani para politikası istediği kadar iyi uygulansın.
33:46Dediğiniz gibi maliye yönetim tabiri caizse berbat bir tablo sergiliyor.
33:51Nitekim halk şuna bakıyor.
33:54Geçenlerde gelen bir mesajı doğrudan şimdi söyleyeyim sizlere.
33:58Bir yurttaş yazmış ki bugün pazara gittim ve meyve sebze alamadım.
34:06Ve şu an evde oturduğum ağlayarak şunu söylüyorum size diyor.
34:11Artık et almayı falan geçtim sebze meyve bile alamıyorum.
34:15Bu noktaya geldim diyor.
34:17Ve devamında çok daha ağır şeyler yazmış.
34:20Bu sadece bir kişiden gelen değil.
34:22Yani yurttaşlarda sabit gelirli yurttaşla halkta hissedilen aşikar bir durum var.
34:27O da bu.
34:28Hakikaten insanlar zaten barınma krizinin de etkisiyle beraber ellerine geçen ücretlerin azlığıyla beraber artık sebze meyve alamaz duruma gelmişler.
34:38Bakalım bu iş daha nereye kadar gidecek?
34:41Ne kadar devam edecek?
34:42Ama şu anki gidişata göre benim şahsi görüşüm bir şeylerin bedeli sabit gelirli yurttaşın sırtına yüklenmeye devam edecek.
34:51Ve gelirler erimeye devam edecek gibi görünüyor bu yolda.
34:54Atilla Bey ağzınıza sağlık.
34:56Tekrardan çok teşekkür ediyorum evine katılmak için.
34:58Rica ederim ben teşekkür ederim.
35:00Önemli bilgiler aktardınız.
35:02Vergi konusuyla ilgili işinde bir uzmanı olarak bizleri sağlıklı bilgilendirdiniz.
35:07Çünkü çok fazla manipülasyon ve spekülasyon var bu hususta.
35:11O yüzden tekrardan ağzınıza sağlık diyelim.
35:13Teşekkürler.
35:15Değerli izleyiciler bugünkü programın sonuna geldik.
35:17Vergi durumunu konuştuk.
35:19Türkiye'deki vergi durumunu özetlemeye çalıştık.
35:21Vergi vermeyen onlarca koca koca şirketin nasıl bu yöntemi kullanabildiklerine dair bilgileri dinledik.
35:28Bir sonraki yayında yine görüşmek üzere diyelim.
35:30Hoşçakalın.