T24 yazarı Prof. Dr. Ayşe Naz Bulamur ile T24 editörü Hazal Sipahi’nin dizi, film ve belgesel gibi yapımları tartıştığı Ekran Aşkına’nın yeni bölümünde Netflix’in Zeytin Ağacı dizisi mercek altında.
“Geçmişimiz biz hatırlasak da hatırlamasak da bir yerlerde kayıtlı olabilir mi? Tatlar kokular anlar bir gün tekrar hatırlanmak üzere en doğru zamanı bekler. Ve geçmiş biz unutsak bile bizi etkilemeye devam eder mi?” cümleleriyle başlayan Zeytin Ağacı’nda geçmişin ateşi hâlâ yanıyor. Peki küllerimizden yeniden doğmak mümkün mü?
Kanseri yeniden nükseden Sevgi ve arkadaşları, aile açılımı ile sorunların ruhsal kökenlerini gösterme iddiasındaki Zaman Bey’in kapısını çalar. Türkiye’de aile dizimini popülerleştiren dizi olarak da bilinen Zeytin Ağacı’nda inancın bilime zeytin dalı uzatışını izliyoruz.
“Geçmişimiz biz hatırlasak da hatırlamasak da bir yerlerde kayıtlı olabilir mi? Tatlar kokular anlar bir gün tekrar hatırlanmak üzere en doğru zamanı bekler. Ve geçmiş biz unutsak bile bizi etkilemeye devam eder mi?” cümleleriyle başlayan Zeytin Ağacı’nda geçmişin ateşi hâlâ yanıyor. Peki küllerimizden yeniden doğmak mümkün mü?
Kanseri yeniden nükseden Sevgi ve arkadaşları, aile açılımı ile sorunların ruhsal kökenlerini gösterme iddiasındaki Zaman Bey’in kapısını çalar. Türkiye’de aile dizimini popülerleştiren dizi olarak da bilinen Zeytin Ağacı’nda inancın bilime zeytin dalı uzatışını izliyoruz.
Category
🎥
Kısa filmDöküm
00:00T24 ekranından herkese merhaba. Ben Ayşe Naz Bulamur.
00:13Ben Azal Sipahi.
00:14Ekran aşkına da bizleri ekrana bağlayan dizi, film ve belgesel gibi yapımları tartışıyoruz.
00:19Naz Hocam bugün hangi yapımı tartışıyoruz?
00:22Bu hafta Netflix dizisi Zeytin Ağacı'nda geçmiş günümüzde nasıl buluşuyor onu tartışalım.
00:28Ayvalık'ta geçen dizide Zaman Bey'in aile dizimine katılıyoruz.
00:33Ve başroldeki üç yakın arkadaş geçmişiyle hesaplaşırken biz de Türkiye tarihine doğru bir yolculuğa çıkıyoruz.
00:40O zaman ilk olarak dizinin adıyla başlayalım.
00:43Yunan mitolojisinde Zeytin Ağacı, Bilgelik tarihçası Atena tarafından yaratılmıştır.
00:48Ve Bilgelik ve Zafer'in sembolü olarak kabul ediliyor.
00:51Peki dizide Zeytin Ağacı'nın önemi nedir?
00:54Biz de bir sahnede Zaman Bey bize babaannesinin bir hikayesini anlatıyor aslında.
01:001900'larda İran'dan bir göç dalgası var.
01:04Ve savaşta kocasını kaybetmiş, göç sırasında da çocuklarını kaybetmiş.
01:10Elinde sadece bir zeytin çekirdeği var.
01:13Zaman geçiyor ve sonra tekrar evlendiğinde de o zeytinliği yeni kocasıyla ekip biçiyor.
01:20Ve bu hikayeyi Zaman adaya anlattığında doktor ve adaya soruyor.
01:26Diyor ki senin avucunda ne var ada?
01:28Sen geçmişin yükünü taşımaya devam mı edeceksin?
01:31Yoksa yeni bir yolda mı ilerleyeceksin diye.
01:34Hani belki burada da yeni bir yolda ilerlemek için geçmişin karanlığına bir zeytin dalı uzatmak gerekli.
01:41Evet tam da bu işte Barış, Zafer belki de işte oradaki Bilgelik sembolünün devam ettiğini görüyoruz.
01:48Bir de hani dizde toplumsal bir tarih de var.
01:51Yani namus, cinayetleri, sürgün, mübadele, katliam, soykırın gibi toplumsal meselelerin bireyler üzerindeki yükü.
01:58Onların nasıl travmaya dönüştüklerini, günümüzde yaşadıkları problemlerin kökeninde yer aldığına dair bir anlatı var.
02:05Bu birazcık bana hani böyle daha toplumsal büyük bir sisteme dair bir meselenin faturasının bireylere kesilmesiymiş gibi de geldi.
02:14Yani işte iklim krizinden böyle ne bileyim büyük şirketleri sorumlu tutmaktan ziyade işte hani insanlara o zaman plastik pipet kullanma demek gibi hissettirdi biraz.
02:25Mesela bu toplumsal olarak yüzleşilmesi gereken meselelere bireysel olarak bakmak ya da bireylere bırakmak bunu ne kadar doğru dersiniz?
02:34Dizide buna dair neler söyleniyor?
02:36Dizide gördüğümüz bu yüzleşmeler sizce bir anlam ifade ediyor mu?
02:41Bence dizide her bireyin kendi geçmişiyle hesaplaşması aslında bizim toplumsal tarihimizle olan bir hesaplaşma.
02:50Ve zaten dizide 1980'lerde Bursa'da açılıyor ve anlatıcı Dr. Ada diyor ki biz geçmişi unutsak da bizi etkilemeye devam eder mi?
03:01Geçmişin tatları, kokuları bir gün karşımıza çıksa bize tanıdık gelir mi diye soruyor.
03:07Aslında bu temalar tabi ki çok bilinen temalar.
03:11Yazar Walter Benjamin der ki geçmişin rüzgarı bize bugün bile okşar der.
03:16İşte bu aslında o rüzgar hem kendi aile geçmişimiz hem de toplumsal tarihimiz burada bence bir noktada birleşiyor.
03:25Ve zeytin ağacına dönersek oradaki zaman diyor ki diyelim ki ağaç hasta, kökleri hasta ve biz bunu kökünden önce iyileştirmemiz lazım.
03:35Yoksa ölür diyor.
03:37Bizim de belki bugünkü toplumsal sorunları onarabilmek için önce bir geçmişe dönüp geçmişi düşünmek lazım.
03:46Sanki yani geçmişin ateşi hala günümüzde ama onunkilerinden tekrar doğabilir mi bilmiyorum.
03:52Peki aile dizimi ile toplumsal tarih arasındaki ilişki nedir?
03:56Bence dizideki aile dizimi tamamen bir toplumsal tarih dizimi diye düşünüyorum.
04:02Burada zaten her karakterin farklı bir etnik kökenden gelmiş olması tesadüf olmamalı.
04:09Burada Leyla'nın ailesi Rum, kocasının ailesi Kürt, Ada'nın sevgililerinden biri Toprak, onun ailesi Roman.
04:20Hani bunlar tesadüf değil ve bizim burada aslında çok kültürlü ve biraz da hazin bir geçmişe doğru bakıyoruz.
04:30Yani buradaki mesele sevgi, Ada, Leyla değil.
04:33Yani bizim toplumsal tarihimi düşünmemiz ve bugünü onarabilmek için önce bir geçmişimizi bilmemiz gerekti sanki.
04:42Dizinin başında işte kanser olan Sevgi'nin kanserini yeniden yükselttiğini ve bu sebeple de bir çare olarak
04:50Zamanbey'e doğru, Ayvalık'a doğru bir yolculuğa çıktığını bu yolculukta da işte vlogger arkadaşları Leyla
04:57ve doktor arkadaşları Ada'nın da ona katıldığını görüyoruz.
05:02Apollo Tapınağı'nda dilek tutuyorlar hep beraber ve işte Sevgi iyileşmeyi ve aşık olmayı diliyor.
05:09Leyla, Sevgi'nin iyileşmesini ve kocasının beğeneceği güzel memeleri olmasını diliyor.
05:15Ada da ilk başta iş yemeği, ondan sonra işte yemek yemeği, daha sonrasında Brüksel'deki işte işe kabul edilmeyi
05:23ve ardından Sevgi'nin iyileşmesini diliyor.
05:26Yani işte Ada'nın böyle dilemeyi bile saçma bulduğu bir halden yani çok daha böyle iş yemek, yemek yemeği çok daha rasyonel bir halden
05:35falan inanma, falsızda kalma haline geçişini birazcık görüyoruz.
05:40Aslında bu dizinin geri kalanına da dair bize bir şeylerin habercisi.
05:44Dizi boyunca hem olaylar hem de karakterlerin temsil ettikleri üzerinden bu bilim ve inanç çatışmasını nasıl görüyoruz?
05:52Şimdi dizide geçmiş ve günümüz nasıl bir diyalogdaysa aslında burada inanç ve bilim de bir diyalogda.
05:59Bu gene sen de mitolojiden bahsettin ve Athena en büyük rakibi Poseidon'a bir zeytin dalı uzatır aslında.
06:07Ve burada da bana göre inanç ve bilim birbirlerine bir zeytin dalı uzatıyorlar.
06:13Aslında çatışmaktan çok bir iletişim var bana göre aralarında.
06:19Şimdi zaten dizide de hiçbir zaman bu aile diziminde bu zaman karakteri hani ben sevgiyi iyileştirdim,
06:27adanın ellerinin titremesini engelledim gibi bir şey asla söylemiyor.
06:33Hani sen ilacı bırak ben seni tedavi ederim gibi bir durum kesinlikle yok.
06:39Yani bence burada bu inanç belki de yaraları iyileştirmek değil de o yaralarla yani yüzleşmeyi bir öğreten bir şey olarak gördüm ben.
06:50Evet bir de bir yandan da aslında hani böyle Ada karakterimiz daha rasyonel ve bilimi temsil eden bir karakterken
06:57o çatışmanın olması için de belki daha fazla bir şey lazım ki Ada çok yalnız da kalıyor gibi geldi bana aslında.
07:04Evet bir çatışmadan ziyade bir zeytin dalı uzatışını görmek mümkün.
07:09Belki de bu Ada'nın yalnızlığından mıdır acaba diye de düşünmedim değil.
07:15Ve dizi aslında var olan bir pratik olan aile dizimini meşhur ediyor.
07:20Dizide bu köken aile açılımı olarak geçiyor.
07:23Ben dizinin iki sezonunu da yeni izledim.
07:26Bu programı yapacağız diye.
07:28Tehrim 4'ten Bernar Bek'in 2022 yılında da bu Zaman Bey karakterinin isimlenildiği aslında dizinin de danışmanlarından olan
07:39Sabri Salış'la yaptığı söyleşiyi de yeni okumuş bulundum.
07:42Sabri Salış işte bu köken aile dizilimini yapan kişi.
07:46Dizinin danışmanlarından.
07:48Ayrıca dizide de birçok kere Sabri Salış'ın kitabını görüyoruz.
07:52Köken aile açılımına dair yazdığı Ataların İzleri kitabı.
07:56Yani aslında Zaman Bey'i oynayan Fırat Tanış da bir yandan Sabri Salış'ı oynamış oluyor.
08:03Fiziksel benzerlikleri de dikkat çekici bu arada.
08:05Merak edenler bakabilir.
08:07Dizide yaptığı bu yönlendirme nedeniyle eleştiriliyor.
08:10Yani Sabri Salış'a doğru bir yönlendirme yaptığına dair.
08:14Ve aile diziminin Google Trends aramalarına baktığımızda da Zeytin Ağacı çıktığında bu aramalarda bir patlama yaşanıyor.
08:23Sizin bu yönlendirme konusundaki yorumunuzu merak ediyorum.
08:27Yani ben açıkçası herhangi bir yönlendirme hissetmedim.
08:31En azından ben izleyici olarak iki sezon sonunda ben de gidip aile dizimi yaptırayım gibi bir düşünce aklımın ucundan geçmedi.
08:39Hani bana göre bilinçli bir izleyici de herhalde kurgu ve gerçeklik arasındaki farkları sorgular bir araştırır diye düşünüyorum.
08:49Ve yönlendirme olmadığını düşünme sebebim de gene zaman asla ben sizi iyileştiririm.
08:55Sen kanser hastasısın ilaçlarını bırak ben sana iyi gelirim asla demiyor.
09:01Yani burada Ada karakteri baştan hep diyordu zihnim ve kalbim arasında kaldım.
09:07Hani belki de bu seanslar sayesinde belki kalp ve zihin arasında bir diyalog bir iletişim kuruluyor sadece.
09:17Yani yaraların nasıl sarıldığından çok nasıl ben bunlarla baş edebilirim mi görüyoruz.
09:24Ayrıca zaten zaman da kendi problemlerini çözememiş.
09:28Kendi oğluyla sorunları var.
09:31Eğer dizi zaman karakterini idealleştirseydi o zaman derdim ki evet bir yönlendirme var.
09:37Ama yıllarca aile dizimi üzerine çalışmış bir insan zaten kendi geçmişiyle hesaplaşamamış.
09:45Bir de tabii zamanın da Şems'i okuduğunu biliyoruz.
09:50Ondan sonra masasında başka diğer kitaplar var.
09:53Yani bu düşünceler hep vardı aslında.
09:56Yani geçmişin günümüzün nasıl etkilediği fikri edebiyatta da var sinemada da var.
10:00Bunlar çok yaygın düşünceler yani şu anda aslında aile dizimi adı altında moda oldu.
10:06Ama geçmişin aslında günümüzde olduğunu zaten biliyoruz.
10:10Evet bir de zaten bildiğimiz şey zaman beyin yüzleşemediği geçmişinden bazı şeyler olduğuydu.
10:16İşte bazı mektuplar geri geliyor vesaire.
10:20Yani zaman beyin kendi derdine çare alamadığı bir noktayı biz dizinin neredeyse ilk sezonundan beri biliyoruz.
10:27Ama bu sorunun ne olduğu ortaya çıkınca dizide alaçok büyük hayal kırıklığına uğruyor.
10:33Bu da birazcık mantık hatası belki de diyebileceğimiz bir tarafıydı.
10:38Ayta 90 için Defne Altıok bir haber hazırladı aile dizimine dair.
10:43Burada özellikle psikolojiden sıklıkla terimler kullandığından aile dizimi yapan kişilerim bahsediyor.
10:49Ve yine bu Google Trends aramalarındaki patlamaya dair de beni uyandıran Defne oldu sağ olsun.
10:55Bu şeyi bir ilgimi, dikkatimi çekti.
10:59Yani dizide mesela zaman beyi aslında bir doktor olarak da görüyoruz.
11:05Yani geçmişinde bir doktor.
11:06Yani burada sizi yönlendirme olmadığını söylüyorsunuz ama bir yandan Sabri Salış diye biri var.
11:13Ve dizinin danışmanlarından olunca.
11:15Burada beni yine soru işaretlerine ekti.
11:19Çünkü bir yandan da doktor bir karakteri de aslında önümüze sunarak
11:25sanki böyle bir Sabri Salış'ı aklıyormuş gibi geldi bana oradan.
11:31Ve mesela işte hani bu patlamalar yaşanıyor, aile dizimciler ortaya çıkıyor vs.
11:37Defne de bu haber için yüz aile dizimi yapan kişiyi arıyor.
11:41Hani psikolojik meselelerle alakalı hep hani bu yöntemler daha önceki psikoterapide kullanılan,
11:48psikodramada kullanılan yöntemler var.
11:50Evet ama daha hani organik bir hastalığım olduğunda peki bu aile dizimciler ne yapıyor, ne diyor gibilerinden.
11:57Ve MS olduğunu söyleyerek beni tedavi edebilir misiniz diye soruyor.
12:01Ve konuştuğu yüz aile dizimi uygulayıcısından 34'ü MS'e tedavi edebileceğini söylüyor.
12:09Yani bu diziyle alakalı olan kısmı değil de daha böyle hani gerçekte bu rüzgardan fayda sağlayanların aslında ne yaptığına dair.
12:19Sizin de dediğiniz gibi yani o dizide hep biz bunların sorunun kökeninde neler yaptığına dair
12:25bir anlayışçı ortaya çıkarmaya çalışıyoruz diyor.
12:29Ama bir yandan da hani peki açığa çıkan travmayla kişi ne yapacak?
12:33Hani çıktı sonrasında peki bu ne olacak gibi bir durum ortaya çıkıyor.
12:39Bir diğer dikkatimi çeken şey Ada'nın dönüşümünden sonra Ada'da,
12:44hani o rasyoneliteyi bilim ve tıbbı temsil eden Ada'da buna dair bir makale yazıyor mesela.
12:51Ben makalede neyin bu kadar çığır açıcı olduğunu Ada'nın makalesinde anlayamadım.
12:56Siz anladınız mı?
12:58Bence belki akademi açısından çığır açan bir durum yok.
13:02Ama belki kendi karakter gelişimi içerisinde bir çığır açmış olabilir.
13:06Çünkü kendisi hep diyordu işte kalbim ve zihnim arasında kaldım.
13:10Hani belki onların birbiriyle bir iletişimde olabileceğini,
13:14birbirlerine zeytin dalı uzatabileceklerini belki de farkına vardığı için
13:19kendi dönüşüm açısından çığır açıcı olduğunu söyleyebilirim belki.
13:24Peki dizideki kadın erkek temsilleri ve ilişkilere gelirsek onlara da aynı söylersiniz.
13:29Ben bu dizide bir beyaz atlı prens olmamasını çok sevdim açıkçası.
13:34Erkekler böyle çok güçlü, kurtarıcı rolde değiller.
13:38Herkes kırılgan dizide.
13:41Herkes yetim, annesiz babasız büyümüş karakterler.
13:45Ve bu erkek karakterlerden bir tanesi Fiko işte üvey annesi tarafından dövülmüş.
13:51Diğerini annesi babası terk etmiş.
13:53Çok kırılganlar ve çok da güzel ağlıyorlar açıkçası.
13:57Ve kadınların da bir prense ihtiyacı yok.
14:01Ve onlar için de dostluk her zaman daha önemli.
14:04İlk sezonda Toprak adaya diyor işte gel benimle Hollanda'ya.
14:09Hayır diyor ben hasta arkadaşımı bırakamam.
14:12Dostluk ön planda.
14:14Kendi akademik araştırmaları daha ön planda.
14:17O yüzden ben bu temsilleri sevdim açıkçası.
14:22Evet yani neden çığır açlığını bilmediğim akademik dünyada makalesini seçmesi adının bir erkekle olmaktansa.
14:30Benim de ilgimi çekti.
14:33Bir yandan da iş ilişkileri yani bir iş dünyası durumu da var.
14:37Yeni bir restoran yapıyorlar vesaire.
14:40Yani profesyonel anlamda da birbirlerini desteklemeye çalıştıkları.
14:43Ya da işte Leyla'nın kocası erden batıyor çıkıyor bir şeyler oluyor.
14:47Hani bunlar da söz konusu.
14:49Ve en sonunda yaptıkları Eleni'nin meyhanesinde meyhaneyi yapıyorlar sezon boyunca.
14:55Ve sonrasında kapatmaya karar veriyorlar.
14:583. açılıştan sonraki işte 3. 5. günde.
15:02Ve sonrasında da içeriden bir tarihe eser bir şey çıkıyor bulduklarında.
15:07Ve bunu da şey olarak yorumlamıyorlar mesela.
15:10Aa işte biz burayı müzeye çevirebiliriz bir şey olabilir.
15:13Ya da bu tarihi eseri satarız.
15:15Neyse yani bunu düşünmüyorlar da bu bir işaret.
15:18Evet.
15:19Restoranı açık tutmalıyız dedikleri bir nokta oluyor.
15:23Bu da ilgimi çekmişti dikkatimi çekmişti.
15:30Peki sizce Zeytin Ağacı neden izlenir?
15:33Neden izlenir?
15:34Çünkü hepimiz yaralıyız aslında.
15:36Belki de işte eşimize, dostumuza, çocuğumuza kızıyoruz.
15:40Ama o kızgınlıklar hep geçmişte bir yerlerde saklı.
15:44Ve o yüzden de kendimizden de bir şeyler bulabileceğimizi düşünüyorum bu dizide.
15:49Peki neden izlemesek de olur?
15:51Ben birazcık oyunculuklara takıldım.
15:54Özellikle Tuğba Büyüküstü'nün ve Murat Boz'un oyunculukları beni bozdu.
15:59Yani çok donuk buldum.
16:01İyi bulmadım.
16:02Fırat Tanış'ın bir ifşası var.
16:05O yüzden onu izlemek içimden gelmedi.
16:08Ama neden izleyelim sorusuna cevabım da Leyla'nın tabiriyle why not coconut?
16:16O zaman bir sonraki bölümde buluşmak üzere mi diyelim?
16:20Evet haftaya görüşmek üzere.
16:21Görüşürüz.
16:35Altyazı M.K.
17:05Altyazı M.K.
17:35Altyazı M.K.
18:05Altyazı M.K.
18:35Altyazı M.K.