Osmanlı'nın merhamet simgeleri: İstanbul'un gizemli küçük sarayları
Osmanlı Devleti'nde 16. yüzyıldan itibaren cami, medrese ve türbelerin duvarlarına yapılan kuş evleri, hem mimari estetiği hem de canlılara merhameti simgeliyor.
Category
🏖
TravelTranscript
00:00Bu dünyada bizimle beraber yaşayan başka canlılar da var.
00:03Allah'ın dilsiz bazı canlıları var.
00:05Ve biz o canlılar için ne yapabiliriz?
00:10Ve ecdad şunu yapmış.
00:11Bu dünyada sadece ben yaşamıyorum.
00:13Bu dünyada benimle beraber hayvanlar da yaşıyor.
00:15Ve onların da barınma ihtiyacı var.
00:22Osmanlı'nın estetik sanatı aslında günümüze pek çok şey taşıdı.
00:26Hangi dönemde yapıldıysa o dönemin mimari unsurlarına uygun bir şekilde,
00:31olanca zarafet ve detayıyla yapmış.
00:36Bunun bir benzeri ya da buna benzer bir örnek ben şu ana kadar görmedim.
00:40Yani dünyada böyle bir şey yok.
00:56Osmanlı'da kuş sarayı geleneği aslında İslam'la bağlantılı bir hikaye.
01:06Aslında hikayenin temelinde amel defterinin kapanmama hikayesi var.
01:10Çok net bir hikaye aslında bu.
01:12İslam dininde Hazreti Peygamber'in meşhur bir hadisinde de belirttiği gibi,
01:15insanlar öldükten sonra arkalarından onları kurtarabilecek bazı şeyler,
01:19ilim, hayırlı bir evlat ve arkadan bıraktıkları ve güzel bir eser.
01:25Bu eser bu kişinin, vefat eden kişinin amel defterinin kapanmamasını
01:29ve o arkada bıraktığı eser sayesinde oluşan bütün sevapları
01:34kainata kadar yani kıyamet gününe kadar bunu almasını sağlıyor.
01:48Bu dünyada bizimle beraber yaşayan başka canlılar da var.
01:51Ve biz o canlılar için ne yapabiliriz?
01:53Şimdi Osmanlı bu konuda özellikle sokak hayvanlarının beslenmesi,
01:57bunlarla ilgili de mesela vakıflar var.
01:59Ama Allah'ın dilsiz bazı canlıları var.
02:02Bunların özellikle hepimizin ihtiyacı olan su ihtiyacı var.
02:05Sokak hayvanlarının ve aynı zamanda kuşlarının.
02:08Şimdi bunlar için özel çeşmeler de yapılmış.
02:11Ama bir de özellikle kış aylarında kuşların barınması için bazı yapılar düşünülmüş.
02:18İlk çıkışı yani ilk İstanbul'da kuş evinin ne zaman yapıldığı net olarak bilinmiyor.
02:23Bunda sebebi şu.
02:24Aslında kuş evlerinin ilk yapılma hikayesi ahşap.
02:27Yani günümüze sizin de bu program vasıtasıyla sergilediğiniz gibi
02:31mermerden ya da taştan kuş evlerinin önceki geleneği ahşap.
02:36Yani İstanbul'da ilk olarak hangi dönemde ahşap bir kuş evinin yapıldığını bilmiyoruz.
02:41Çünkü İstanbul'un makus talihi bunu herkes çok iyi biliyor.
02:44Bir deprem, iki yangın.
02:46Dolayısıyla ahşap kuş evlerinden günümüze maalesef ulaşan yok.
02:49Ama taş şeklinde ya da mermerden uyulmuş kuş evlerini görmemiz mümkün.
02:53Bu da artık Kanuni Sultan Süleyman döneminden itibaren
02:57şehrin farklı yerlerinde yapılmış kuş evlerine rastlamak mümkün.
03:00Şimdi Osmanlı'nın estetik sanatı aslında günümüze pek çok şeyi taşıdı.
03:05Ne yazık ki günümüzde pek çok detayını kaybettiğimiz bir estetik zevk bu.
03:10Yani sadece bu kuş içine girsin, kışın burada kalsın ya da yazın kalsın yuva yapsın.
03:16Yani yumurtasını bıraksın ya da kendisini soğuktan, kardan ya da yağmurdan korusun şeklindeki bir anlayışla
03:23eğer yapmayı planlasa ecdat sadece dört duvar yapardı.
03:28Ama ecdat estetik bir zevk sahibi olduğu için bu kuş evlerini hangi dönemde yapıldıysa
03:34o dönemin mimari unsurlarına uygun bir şekilde, olanca zarafet ve detayıyla yapmış.
03:39Dolayısıyla günümüze ulaşan kuş evleri şehrin birden fazla noktasında hatta pek çok noktasında görebileceğimiz kuş evleri
03:46aslında kendi yapıldığı dönemin net bir şekilde mimari ve estetik zevkini gösteriyor.
04:04Ecdat şunu yapmış, bu dünyada sadece ben yaşamıyorum.
04:06Bu dünyada benimle beraber hayvanlar da yaşıyor ve onların da barınma ihtiyacı var.
04:10Şimdi kuş evlerinin temel mantığını da çok kısaca söylemek lazım.
04:14Kuş evi sadece estetik bir keyif için yapılmıyor.
04:17Sadece kuşlar kalsın diye de yapmıyor.
04:19Günümüzde ne yazık ki böyle bir iklim yok ama bundan 100 yıl önce, 200 yıl önce İstanbul'da çok yoğun ve çok soğuk kışlar vardı.
04:27Ve bu soğuk ve yoğun kışlarda yani iki ay boyunca kar örtüsünün kalkmadığı iklimlerde
04:32bu kuşların girip sığınabileceği, içinde hayatlarını devam ettirebileceği tek ortam bu ve buna benzer kuş evleriydi.
04:49Vakıf kültürü aslında tam olarak bizden çıkmış bir şey.
04:52Yani Antik Roma'da bir vakıf kültürü yok.
04:54Bizden sonra da aslında çok fazla yok.
04:56Günümüzde artık mesela modern devletler vakıfın mantığını Osmanlı'dan çok net bir şekilde söylüyorum.
05:01Osmanlı'dan vakıfın mantığını aldıktan sonra kendi işlerinde vakıflar kurarak bu şekilde hayır işleri için bazı çalışmalar başlattılar.
05:09Ama hiçbir zaman dünyanın pek çok yerine ki ben dünyanın pek çok ülkesini gezmiş birisi olarak söylüyorum.
05:15Bizim kadar detaycı bir vakıf anlayışı yok.
05:17Bir vakıf kuruluyor yurt dışında.
05:19İşte eğitim, burs veriyor.
05:21Ama biz sokak hayvanlarını, serçeleri beslemek için vakıf yapıyoruz.
05:25Leyleklerin kırık kanadını tedavi etmek için vakıf kuruyoruz.
05:29Bursa'da leylek için hastane yapıyoruz.
05:31Yani bunun bir benzeri ya da buna benzer bir örnek ben şu ana kadar görmedim.
05:37Yani dünyada böyle bir şey yok.
05:38Zaten böyle bir şey olsa bunu allayıp pullayıp bütün dünyada anlatırlardı medya vasıtasıyla.
05:42Bizim kadar detaycısı yok.
05:43Çünkü biz materyalist değiliz.
05:46Biz felsefi olarak ahiret tabanlı bir inancımız olduğu için bütün gayemiz sevap kazanmak.
05:55İZLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER!