Türkiye'nin olimpiyat tarihi ve hedefleri, Türkiye'nin gelecekteki uzay projeleri ve Meteoroloji'nin yüksek sıcaklık alarmı 5N1K'da konuşuldu
Paris 2024 Yaz Olimpiyatları'nda Türkiye'nin hedefleri neler? Türkiye'nin olimpiyat tarihi nasıl başladı? Olimpiyat sporcusu nasıl olunur? Türkiye'nin gelecekteki uzay projeleri neler? Neden herkes Ay'a gitmek istiyor? Meteoroloji'den yüksek sıcaklık alarmı... Türkiye'yi nasıl bir yaz bekliyor? Afrika sıcakları iklimi nasıl etkiler? İklim yasası nedir? Bu yasa neleri kapsayacak? Cüneyt Özdemir 5N1K'da sordu; Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi (TMOK) Genel Sekreteri Neşe Gündoğan, Özyeğin Üniversitesi Öğretim Üyesi Burçin Ünlü ve Bahçeşehir Üniversitesi Meteoroloji Laboratuvarı Adil Tek yanıtladı.
Category
🗞
NewsTranscript
00:00Sevgili seyirciler, yeni bir Beşiktaş'a hoş geldiniz.
00:08Umarım güzel bir bayram geçirmişsinizdir.
00:11Uzun bir tatilin sonuna geldik, yavaş yavaş iş günlerine hazırlanıyoruz, ısınıyoruz.
00:17Bugün karşınıza olimpiyatları konuşacağımız bir programla gelelim istedim.
00:21Biliyorsunuz önümüzdeki günlerde olimpiyat oyunları başlayacak
00:25Ve de hep beraber Türkiye dahil 200'den fazla ülke olimpiyatlara hazırlanıyor.
00:30Hep beraber biz de katılacağız farklı dağlarda, farklı sporcularımızla.
00:36Olimpiyatlar bu yıl Paris'te düzenleniyor ve 26 Temmuz'da 11 Ağustos arasında
00:4210.500 atletin katılımıyla 329 farklı müsabakada gerçekleşecek.
00:48Olimpiyat oyunlarını en son Beşiktaş için Atina'da takip etmiştik.
00:52Bu yıl gitmiyoruz olimpiyatlara ama sporcularımız gidiyor ve çok çok da umutluyuz.
00:57Özellikle Okçulu, Koreybol gibi dağlarda iddialıyız da diyebiliriz.
01:02Fransa, geçtiğimiz günlerde Fransa'ya gittim.
01:04Paris, inanın hani o kadar çok iş makinesi vardı ki gözlerime inanamadım.
01:09Bu böylesine bir inşaatı en son Hatay'da görmüştüm deprem sonrasında.
01:14Yer gök inşaat halindeydi, her yer kazınmıştı, çok fazla trafik vardı.
01:19Ve önümüzdeki günlerde de muhtemelen daha da artacak.
01:2313 Dağ'da 55 sporculuk bir kafileyle Paris'e gidiyoruz.
01:28En çok umutlandığımız da flenin sultanları tabii ki.
01:32Aminliği kadın voleybol takımı Tokyo 2020'de ilk kez çeyrek finale yükselmeyi başarmıştı.
01:39Artık bu yıl hani değil çeyrek final, eğer finalde başarıyla gelmezlerse herkes şaşıracak gibi geliyor bana.
01:48İnşallah, umut edelim.
01:50Neşe Gündoğan, Türkiye Milli Olimpiyat Komitesi Genel Sekreteri.
01:54Şu anda yayınımızda.
01:56Sayın Gündoğan, neredesiniz şu anda?
01:58Çok arkanızda bir şey, olaylar oluyor gördüğüm kadarıyla.
02:01Bir etkinlikte misiniz?
02:03Onu merak ettim.
02:05Merhaba Cüneyt Bey.
02:07Aslında şu anda nerede olduğumla başlamak istiyorum.
02:09Tesadüf bu röportajın yapıldığı günde şu anda Antalya'dayım.
02:13Yüzüncü yıl okçuluk tesislerinde Paris 2024 olimpiyat oyunları için Dünya Okçuluk Federasyonu'nun son olimpiyat kota yarışması var.
02:21En önemlisi aslında.
02:23Şu anda geçmek için son dönemeceye geldiler.
02:27Yaklaşık 85 ülke katılıyor dünyanın dört bir yanından Paris 2024 olimpiyat oyunlarına kota almak için.
02:34Bugün mücadeleye başlıyorlar.
02:36Bizim olimpiyat geçmişimizi nasıl değerlendiriyorsunuz ve bu olimpiyatlarda umutlu musunuz?
02:41Öncelikle şunu söylemek istiyorum.
02:432024 Paris olimpiyat oyunları Türkiye'nin, yani Team Türkiye'nin olimpiyat oyunlarına katılımının yüzüncü yıl dönümü.
02:52O yüzden Türkiye açısından, bizler açısından çok büyük bir önem taşıyor.
02:56Cumhuriyetimiz 1923'te kurulmasının hemen ardından bir yıl sonra kurucumuz Mustafa Kemal Atatürk'ün önderliğinde bakanlar kurulu bir araya geliyor.
03:07Ve bütün o zorluklara rağmen 1924 Paris olimpiyat oyunlarına takımımızı gönderme kararı alıyorlar.
03:14Ve böylece Türkiye'nin aslında Türkiye Cumhuriyeti'nin olimpiyat yolculuğu 1924 Paris olimpiyat oyunlarıyla başlıyor.
03:22Ve bu yılda yüzüncü yılda biz bu takımla olimpiyat oyunlarına, Paris olimpiyat oyunlarına katılıyor olacağız.
03:30Tabii ki önemli bir heyecan, hepimize ayrı bir sorumluluk getiriyor onu da söylemek gerekir.
03:351924 aslında ilk katıldığımız olimpiyat ama şöyle bir baktığımız zaman tabii ki ilklerimiz var.
03:42İşte 1900 bunun yanı sıra geldiğimiz zaman 1936 aslında Türkiye'nin olimpiyatlarda ilk madalyalarını kazandığı.
03:511936 aslında diğer taraftan kadınlarımızın, Türk kadının ilk kez olimpiyatlara katıldığı bir oyun.
04:01İlk defa Eskindal'ında Halet Çambel ve Suat Fetkeri Aşen'in 1936 o nazi döneminde yapılan olimpiyatlarda katılmışlar.
04:12Sonra geliyoruz 1948 en fazla madalya kazandığımız olimpiyatlardan bir tanesiydi geçtiğimiz yıla kadar.
04:21Olimpiyat tarihinde şöyle bir baktığımızda tabii ki daha çok Türklerin güreş gibi, halter gibi işte efendim bir miktarda boks gibi öncelikli spor dallarımız o dönemde daha fazla madalya kazanılmış.
04:35Hele güreş domine etmiş durumda bizim olimpiyat tarihimizi ve olimpiyat madalya tablomuzu.
04:42Bu şeye kadar şöyle söyleyeyim Tokya'ya kadar devam etti.
04:47Tokya ile beraber aslında bir değişime uğradı.
04:49Tokya'da biz bugüne kadar olimpiyat tarihimizin en fazla madalyasını kazandığımız olimpiyat oldu.
04:54Tokya olimpiyat oyunları Covid'in şartlarında gerçekleşti.
04:5913 madalya kazandık.
05:00Hem 13 madalya kazandık en fazla madalya kazandık.
05:03Diğer taraftan da farklı spor dallarında madalya kazandığımız bir olimpiyat oldu.
05:09İşte okçulukta ilk defa madalya kazandık ve 6 madalya kazandık.
05:13Kadınlar boksta erkeklerin domine olduğu kadınlar boksta ilk defa madalyalar kazandık.
05:18Bundan bir tanesi altındı.
05:20Cimnastik biliyorsunuz olimpiyatların temel sporlarından bir tanesi.
05:25Cimnastik'te ilk defa olimpiyat madalyası kazandık.
05:29Ondan sonra tekvando'da, karete'de madalyalar geldi.
05:35O nedenle bence bir aslında evrilme belli branşlardan çeşitlilik arttı.
05:40Kadın sporcularımızın, kadın erkek eşliğine baktığında kadın sporcularımızın sayısı arttı.
05:46Türk sporcuları artık daha fazla bilimsel çalışmaya, teknolojiyi kullanmaya, daha iyi hazırlıklara başladılar diye söyleyebilirim.
05:58Bizim açımızdan bakıldığında şimdi Paris 2024 olimpiyat oyunlarına şu ana kadar 16 spor dalında 82 sporcumuz katılımı hakkı elde etti.
06:09Paris olimpiyat oyunları hem Avrupa'da olacak bizim açımızdan önemli.
06:13Hem de ilk defa olimpiyat oyunlarında cinsiyet eşitliğinin kadın erkek sporcu sayısının eşitlendiği bir olimpiyat olacak.
06:20Aslında Türkiye açısından bakıldığında biz de oraya gidiyoruz.
06:23Biz ilk defa 2012 Londra olimpiyat oyunlarında o zaman iki tane kadın takımız katılımı hakkı elde etmiştik.
06:31Kadın voleybol ve kadın basketbol ve kadın sporcu sayımız erkekten fazla olmuştu.
06:38Paris'te yine bu cinsiyet eşitliğinin Türkiye açısından bakıldığında da minimum %50 Türk kadın sporculardan oluşacak ki biz daha fazla olmasını bekliyoruz.
06:47Yani %50'nin üzerine çıkmasını bekliyoruz kadınlarımız açısından.
06:51Sporcularımıza baktığımız zaman artık yani Paris 2024 olimpiyat oyunlarına özgüveni yüksek, dünyada teknolojileri takip eden,
07:01olan biteni takip eden, daha iyi şartlarda antrenman yapmak için büyük bir mücadele veren aslında bir milli takımımız var.
07:09Farkındalıkları yüksek yani çok büyük bir şey gösterdiler, gelişim gösterdiler onu da söyleyebilirim.
07:17Bir yandan olimpiyat barajına geçen sporcularımız oyunlara hazırlanmak için hem yurt dışında hem yurt dışında kamplarda şu anda son antrenmanlarını yapıyorlar artık onu söyleyebilirim.
07:30Diğer taraftan da aslında Paris 2024 olimpiyat oyunlarına kota süresinin biteceği zaman 30 Haziran 2024.
07:38O zamana kadar da bazı branşlardaki sporcularımız da olimpiyat kotası alabilmek için mücadele ediyorlar.
07:44Bazı spordalları açısından bakıldığında da dünya sıralamasından açıklanacağı için o sıralamadan girecekleri için o şeye kadar Haziran sonuna kadar bekleyecekler.
07:57Olimpiyat oyunlarına baktığımız zaman dünyadan Paris olimpiyatlarına 206 ülkeden yaklaşık 10 bin 500 civarında spordu katılacak.
08:07Dünyanın en büyük spor organizasyonu çoklu yarışmalar açısından bakıldığında o nedenle büyük bir önem taşıyor.
08:15Aslında sporcular açısından bakıldığında tüm sporcuların dünyadan bütün sporcuların bir araya geldiği, aynı köyde kaldığı, kaynaştığı
08:23bence yani birbirine yarışırken saygının, sevginin, o mükemmellik duygusunun, mücadelenin beraber yaşadıkları,
08:31içselleştirdikleri, olimpik değerleri biraz da öğrendikleri, geleceğe taşıyacakları bir şey oluyor, organizasyon oluyor.
08:39O nedenle herkesin aslında tüm sporcuları olimpiyatlara katılmak hayali bütün dünyada 206 ülkenin bütün herkes olimpiyatlara katılmak istiyor.
08:48Herkes katılabiliyor mu? Katılamıyor tabii ki. Şu anda olimpiyatlara katılım hakkı elde eden bütün sporcularımız aslında her birini ben birer kahraman olarak görüyorum.
08:58Çünkü oyunlara katılabilmek için hem baraj yarışmaları var bazen de o baraj yarışmalarına katılabilmek için işte Avrupa Şampiyonları,
09:05Dünya Şampiyonları ve Dünya Kupaları'na yarışabilmek için ön elemeleri de geçmek zorundalar.
09:12Yani o nedenle şimdi artık her şey eskisinden daha zor, daha mücadele, daha detaylı çalışmaları gerektiriyor olimpiyat oyunları hazırlıkları.
09:21Bugün artık baktığınızda bugün artık bir sporcu sadece antrenörle değil işte beslenme uzmanı, psikolog, fizyoterapisti,
09:32yanlarında eğer teknolojiyle ilgilenen kişiler varsa, teknolojik şeyler varsa onları takip eyle.
09:37Baktığınız zaman aslında böyle bir on kişilik bir sporcu için şöyle söyleyeyim bir on kişilik ekibi gerektiren çalışmalar ve büyük bir şey gerekiyor,
09:46yatırım gerekiyor her bir sporcunun bugün bir olimpiyat madalyasına giden yolda.
09:52Bizim açımızdan bakıldığında Türkiye'de de biz Türkiye Birliği Olimpiyat Komitesi olarak,
09:56Uluslararası Olimpiyat Komitesi olarak Türk sporcuların hazırlıklarına tabii ki büyük bir destek veriyoruz, bir paydaş olarak.
10:03Bir yandan da biz de olimpiyat komitesi olarak olimpiyat oyunları yolunda 100 sporcumuz ve kadın voleybol takımımızı destekliyoruz,
10:09onların hazırlıklarına destek olmak amacıyla.
10:12Ama onun dışında Türk sporunun paydaşları ve bu ekosistemin işte Gençlik ve Spor Bakanlığı,
10:17Olimpik Federasyonlarımız, kulüplerimiz, teknik ekipler, anneler, babalar, onların sponsorları, destekçileri
10:26aslında hepimiz böyle bir Türk spor ekosisteminin bir parçası olarak paydaşlar,
10:31sporcularımızın en iyi şekilde hazırlanması ve en üst düzey performanslarına ulaşmaları için el birliğiyle çalışıyoruz.
10:39Ama odak noktamız sporcularımız tabii ki.
10:42Bir olimpiyat sporcusu nasıl olur?
10:44Yani nasıl olunur?
10:45Özellikle ben gençlerimize hani biraz böyle ilham vermesi açısından merak ediyorum bunu.
10:50Genç sporculara ne tavsiye edersiniz?
10:52Sporun özelliklerine baktığımız zaman bugün işte dostluk, arkadaşlık, mükemmellik, saygı, yoğun çalışma,
11:01bütün bu şeyleri, kavramları bir arada bulunduran bir olgu.
11:05O nedenle küçük yaştan itibaren çocuklarımızın, gençlerimizin spor yapıyor olmaları,
11:10onların gelecekte olimpiyat hedefini koymaları bizim ülkemiz açısından, geleceğimiz açısından,
11:17sağlıklı nesillerin yetişmesi açısından aslında çok önemli ve değerli.
11:21Özellikle 100 kişiyle katıldığımız kaynak arttıkça bizim olimpiyatlara katılacak olan üst düzey sporcu sayımızın da artışı şey yapacaktır.
11:30Ben bütün genç, şu anda spor yapan abilerini, ablalarını, Paris'e gidecek olan abilerini, ablalarını örnek alan sporculara şunu söylemek istiyorum.
11:39Bu zorlu bir mücadele ama sonunda inanılmaz bir şey var, bir başarı var olimpiyat yolunda.
11:46Elle edecekleri bütün bu değerlerle beraber ülkemizi milli takımda temsil etmek çok büyük bir gurur.
11:54Ben herkese bu rüyayı tavsiye ediyorum, olimpiyat rüyasını.
11:59Sayın Gülduhan çok çok teşekkür ederim.
12:01Sevgili seyirciler, Türkiye'nin bir uzay yolculuğu defteri açıldı.
12:05Bunu ilk Gezer Avcı yapmıştı ve son olarak da Türkiye'nin ikinci uzay misyonunu Tuva Cihangir tamamladı.
12:13Burçin Ünlü, Özdeğir Üniversitesi Havacık Bilimleri Fakültesi dekanı şu anda konuğum.
12:18Sayın Ünlü, Türkiye'nin uzay programı hakkında ne düşünüyorsunuz merak ediyorum.
12:22Kimileri çünkü çok dalga geçiyorlar, ciddiye almıyorlar, uzay turizmi olarak görüyorlar.
12:26Siz nasıl değerlendiriyorsunuz?
12:28Türkiye'nin uzay programı, uzay yatırımları aslında 1993 yılında başladı.
12:342018'den beri de Türkiye Uzay Ajansı altında gerçekleştiriliyor.
12:41Benim burada söylemek istediğim şey, birkaç tane ilginç konu var.
12:45Bir tanesi, bizim programımızda Türkiye Uzay programında neler var onları söyleyeyim.
12:51Bir tanesi aya gitmek.
12:53Aya sert ve yumuşak iniş gerçekleştirmek.
12:57Uydu geliştirme programımız var.
13:01Bu konuda çok başarılıyız.
13:03Ben öyle olduğumuzu düşünüyorum.
13:04Zaten veriler de onu gösteriyor.
13:06Uydu geliştirme konusunda oldukça iyiyiz.
13:09İnsanlı uçuşlar.
13:11İnsanlı uçuşlar çok pahalı olduğu için tabii ki şu anda sadece uzay istasyonuna Alper Bey gitti.
13:20Onun dışında Cihangir Bey de dediğim gibi uzay istasyonuna gitmeden bir uçuş gerçekleştirdi düşük irtifada.
13:29Bir de asıl önemli olan uzay üssü problemimiz var.
13:34Uzay üssü kurmak gerekiyor.
13:36Türkiye Uzay programının en önemli parçası uzay üssü kurulması.
13:40Çünkü uzay üssü olması şu anlama geliyor.
13:43Uzay üssünden roket gönderebileceğiz.
13:46Peki uzay üssünün yeri önemli mi sorusu.
13:51Yeri çok önemli.
13:52Bizim henüz bir uzay üssümüz yok.
13:54Bizim uzay programımızın en önemli parçalarından birisi bu.
13:58Uzay üssü kurmak için yer çok önemli.
14:02Olabildiğince ekvatora yakın olmamız gerekiyor.
14:05Bu konudaki çalışmalar devam ediyor bildiğim kadarıyla.
14:09Türkiye içinde uzay üssü kurmak çok verimli olmayabilir.
14:17O yüzden Türkiye dışı seçeneklere bakılıyor.
14:20Dediğim gibi uzaya roket göndermek istiyorsanız uzay üstüne ihtiyacımız var.
14:26Bu henüz yok.
14:27O zaman bir küçük bir şey yapayım.
14:31Özet geçeyim.
14:32Birinci önemli şey uzay üssü.
14:34Bunun üzerine çalışılıyor.
14:36Nerede olacak?
14:37Ne kadar yatırım yapılacak?
14:38Bunların planları yapıldığını tahmin ediyorum.
14:41İnsanlı uçuşlar.
14:43İki astronotumuzu gönderdik.
14:46Bunlar bir başlangıç.
14:49Daha küçük adımlar.
14:50Ama dediğim gibi düşük yerçekimli ortamlarda deneyler yapmak sonuçta önemli olduğunu düşünüyorum.
15:00Ay'a inmek çok önemli bir hedefi Türkiye'nin.
15:06Bunun ne zaman yapılacağı konusu tartışma konusu oluyor tabii ki.
15:12Ama ben Türkiye'nin aslında uzay programının başarılı olup olmayacağının en önemli ölçütünün Ay'a inmek olduğunu düşünüyorum kendimce.
15:23Biliyorsunuz yaklaşık olarak bir hafta önce, iki hafta önce Çin Ay'ın karanlık tarafına yumuşak iniş yaptı.
15:31Yine yaptı.
15:33Birçok Amerikalılar, daha önce Sovyetler yapmıştı bunu.
15:38Hindistan yaptı.
15:40Japonya henüz bir, yani Ay'a araç gönderse de landing yani iniş yapamıyor.
15:47Yapamadı ama onlar da yapacaklar yakında.
15:49Neden Ay'a gitmek istiyor herkes sorusunun cevabı da.
15:52Biraz sonra o cevabı vereceğim.
15:55Ama Türkiye'nin uzay programında dediğim gibi ben hani özellikle uydu kısmının çok başarılı olduğunu düşünüyorum.
16:01Uydular konusunda iyiyiz.
16:03Türkiye'de güzel şirketler var.
16:05Roketsan var.
16:06Aselsan var.
16:07Şimdi Deltaway var.
16:08Hibrit motor geliştiren.
16:10O yüzden Türkiye'de çok sayıda mühendis ve bilim insanı bu konuda çalışıyor.
16:20Şimdi herkesin hedefinde Ay var.
16:22Amerika'da öyle, Hindistan'da öyle, Türkiye'de öyle.
16:25Kimi sert iniş yapıyor, kimi yumuşak iniş yapmayı planlıyor.
16:28Neden Ay bu kadar önemli ve neden ulaşılamadı bugüne kadar sizce?
16:32Çin yaklaşık iki ay, iki hafta önce Ay'ın karanlık yüzeyine iniş yaptı.
16:39Ay'da ne var dersek niye insanlar Ay'a gitmek istiyorlar?
16:43Ay'da en önemli şey su var.
16:46Ve de Ay'dan kaçış hızları da düşük olduğu için,
16:51yani Ay'dan roket göndermek,
16:53Dünya'dan roket göndermeye kıyasla çok daha ucuz ve kolay olacağı için birçok ülke Ay'a gitmek istiyor.
17:00Ay'da üst kurmak istiyor.
17:02Ay'da üst kurduğunuz zaman,
17:05dediğim gibi suyun olması, bunu roket sistemlerinde kullanacak olması,
17:09orada da su bedava olacak sonuçta,
17:12bunun güneş sistemindeki başka gezegenlere,
17:16özellikle Mars'a gitmek için çok önemli bir nokta olduğunu hepimiz biliyoruz.
17:23O yüzden de birçok ülkenin hedefi Ay'a üst kurmak.
17:29Uzay üstü kurmak.
17:30Sayın Ünlü çok çok teşekkür ederim.
17:32Sevgili seyirciler yanıyoruz.
17:34Kelimenin gerçek anlamıyla yanıyoruz.
17:36Ben böyle bir sıcağı uzun yıllardır görmedim ve sıcaklıklar da artıyor.
17:41Ardı ardına sıcak yaz uyarıları yapılıyor.
17:43Peki bunlar ne anlama geliyor?
17:45Adil Tek'e soralım isterseniz.
17:47Boğaziçi Üniversitesi Kandil Lirası Efendisi,
17:49Deprem Araştırma Endüstrisi Meteoroloji Laboratuvarı Başkanı.
17:53Bizi nasıl bir yaz bekliyor Sayın Tek?
17:55Ne düşünüyorsunuz?
17:57Afrika sıcaklarıdır konuşulup gidiyor.
17:59Nedir bu Afrika sıcakları?
18:01Afrika sıcakları aslında iklimin bir göstergesi.
18:04Değişen iklim koşulları ve iklim değişikliği
18:08üzerimize gelen sıcak hava dalgaları sayılarını gittikçe arttırıyor.
18:12Sıcak hava dalgaları daha önceki yıllarda da
18:15ülkemiz üzerine Kuzey Afrika kökenli olarak akışlarını sürdürmüştü.
18:19Ama son yıllarda artık sıcak hava dalgaları gittikçe sayılarını arttırmaya başladı.
18:25Örneğin geçtiğimiz yaz yaklaşık 4 tane sıcak hava dalgasının etkisinde kaldık ki
18:29bunlar çok kısa değildi, uzun solukluydu.
18:32Yaklaşık 4-5 gün süren sıcak hava dalgaları yurt genelinde etkili oldu.
18:37Bu senede yine bugünlerde Afrika üzerinden gelen sıcak hava dalgalarını konuşuyoruz.
18:43Sıcak hava dalgaları yine Afrika üzerinden geldi ve üzerimizi bizleri etkiledi ki
18:48Haziran ayı sıcaklıklarını ortalamaların üzerine çıkartıyor beraberinde.
18:53Sıcak hava dalgalarına bir sıcak hava dalgası daha gelmesi olası gözüküyor.
18:57Yine Kuzey Afrika kökenli.
18:59Tabi bunun atmosferik dinamik mekanizmaları var.
19:03En önemli mekanizma da küresel iklim değişikliğinden kaynaklı olarak
19:07kutuplara kadar olan genel atmosferik sirkülasyonu etkileyen 3 tane hücreden bahsederiz.
19:13Bu 3 hücreden birisi de Ekvatoryal bölgeye yakın olan Hadle hücresi.
19:18Daha sonra Ferre hücresi ve kutuplara yakın olan bölgede de Poler hücre var.
19:24Özellikle Hadle hücresinin genişlemesi Akdeniz'e doğru olan sıcaklık akışlarını biraz daha hızlandırıyor.
19:31Çünkü Hadle hücresi normalde 30 derece enlemleri diye adlandırdığımız
19:36özellikle Büyük Sahra çölünü oluşturan yine Amerika'da ve Asya'da diğer çöl bölgelerini oluşturan yapıyı meydana getiriyor.
19:45Çünkü buradaki Hadle sirkülasyonunun çökme bölgeleri var.
19:49Ve buralarda yüksek basışlar oluyor ve yağışlar meydana gelmiyor.
19:52Buralarda çöl alanlarının oluşmalısının en önemli sebeplerinden bir tanesi.
19:56Küresel iklim değişikliğinden dolayı Hadle hücresinde meydana gelen genişleme Akdeniz'e doğru kaymaya başladı ve
20:03Akdeniz'e kayması demek zaten bizim bölgelerimiz üzerinde sıcak hava dalgalarının daha fazla gelmesi ve
20:09yağışların azalması anlamına geliyor.
20:11Bu önümüzdeki yıllarda daha uzun yıllarda onlu yıllarda da devam edecek gözüküyor.
20:17Bu çerçevede biz bu yaz nasıl bir hava geçireceğiz diye bakarsak da yine geçtiğimiz yaz olduğu gibi bu yazda sıcak hava dalgalarının etkisinde kalacağız.
20:26Hatta geçen seneye nazaran birkaç sıcak hava dalgası daha fazla olabilir ki.
20:31Haziran ayı içerisindeyiz şu anda.
20:33Haziran ayı içerisinde yaklaşık iki tane sıcak hava dalgasının etkisinde kalmış olacağız.
20:37Yine Temmuz Ağustos ayları içerisinde sıcak hava dalgaları ülkemiz üzerindeki etkisini göstermiş olacak.
20:44Bunun yanında küresel iklim değişimi tabii önemli göstergelerinden bir tanesi.
20:48Yine Lanina, El Nino diye adlandırılan Pasifik'te meydana gelen olaylar da küresel etki sistemini,
20:54küresel sistemdeki sıcaklık değişimlerinin en önemli göstergelerinden bir tanesi.
21:00El Nino dönemindeyiz şu anda. El Nino dönemi artık bitmiş vaziyette.
21:05Lanina'ya geçiş dönemi var.
21:07Lanina'da biraz daha sıcaklıklar etkisini daha az gösteriyor ama ülkemiz üzerindeki etkisi El Nino ve Lanina'nın etkisi
21:13aslında sekonder yani ikinci de etki olarak adlandırabiliriz bu etkiyi.
21:18Bu sene biraz El Nino'dan dolayı da ülkemiz sıcak hava dalgalarının etkisine biraz daha fazla maruz kaldı.
21:24Yine bunun yanında bu sene küresel bazda sıcaklıklar bu zamana kadarki 175 yıllık ölçümler içerisinde
21:33en yüksek ölçümler olarak adlandırabiliriz ki Mayıs ayına kadar küresel ölçükteki sıcaklıklar
21:39175 yıl içerisindeki en yüksek değerlerine ulaştı.
21:42Yani geçen sene o 175 yıl içerisindeki en sıcak yıl olurken
21:47bu sene o geçen sene yani 2023'ü geçmeye aday bir yıl olarak gözüküyor ki
21:53büyük olası %60 olasılıkla en sıcak yıl olma olasılığı bulunuyor.
21:59%100 olasılıkla da bu en sıcak 5 yıl içerisinde 2024'ün girme olasılığı mevcut durumda.
22:05Yani özetlersek olursak bu sene yaz ayları oldukça sıcak geçecek bölgemiz bazında yani ülkemizle birlikte.
22:13Ama tabii daha çok yurdun özellikle Ege'de iç kesimler, Akdeniz, Akdeniz'in doğusu, Güneydoğu Anadolu'da
22:20sıcaklık değerleri 40-45 derecelerinin üzerlerine çıkma olasılığı bulunuyor.
22:24Önümüzdeki gelecek sıcak hava dalgalarında da örneğin İstanbul örneğini ele alırsak da
22:2936-37 dereceleri görmek mümkün olacak.
22:32Hatta bu yaz için şunları da söyleyebiliriz.
22:34Gelecek olan sıcak hava dalgaları İstanbul'da yüksek rekor sıcaklıkların kırıldığı yılların ardından
22:40bu seneye o rekor sıcaklığı egal edilebilir veya geçirebilme olasılığı bulunuyor.
22:45Bunları nereden konuşuyoruz?
22:47Mevsimsel iklim tahminleriyle ilgili yapılan hesaplamalar var.
22:51O hesaplamalar şu an için bölgemiz için sıcaklıkların mevsim normalleri üzerinde geçeceğini gösteriyor.
22:58Tabi tek başına sıcaklıklara bakmak bir anlam ifade etmiyor olabilir.
23:04Beraberinde yağışlara da yani sıcak hava dalgası evet etkili olan beraberinde yağışlar da önem kazanıyor.
23:09Yağışlarda özellikle kuzey kesimlerde yani Marmara, Karadeniz'in genelliği, Çanadolu'nun kuzey kesimlerinde
23:15yağışlar ortalamaların altında kalacak gözüküyor.
23:18Tabi bu da kuraklık riskini beraberinde getiriyor.
23:20Her ne kadar barajlardaki dolluk oranları yüksek olmuş olsa da.
23:25Tabi yağışlar derken yağışları konuştuğumuzda yağışlar bir anda çok homojen bir şekilde düşmüyor.
23:31Yağışların dağılım şeklinde değişmiş vaziyette ki geçtiğimiz haftalarda İç Anadolu'da ve başkent Ankara'da
23:37ki yağışların şekline baktığımızda yağışların bir anda kuvvetli seller şeklinde, çok kuvvetli yağışlar şeklinde oluştuğunu görebiliyoruz ki
23:44önümüzdeki günlerde özellikle İç Anadolu'da, Güney'inde ve doğusunda yine Doğu Anadolu'da, Güney Doğu Anadolu'da
23:51bu tür risklerin, kuvvetli yağış risklerinin olma olasılığı bulunuyor.
23:55Geçtiğimiz günlerde Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz iklim yasası konusunda hazırlıklarda son aşamaya gelindiğini söyledi.
24:02Nedir bu yasası? Siz hakim misiniz konuya acaba?
24:06İklim yasası genel olarak ülkemiz yani aslında Paris'in iklim anlaşmasına dayandırılıyor.
24:13İklim anlaşmasının temel tabanı.
24:17Paris iklim anlaşmasında sıcaklıkların küresel bazda 1,5 derecenin altında tutulması hedefleniyordu.
24:22Ama bu 1,5 derecelik sıcaklıktaki hedeflenen sıcaklık değerleri dünyanın birçok bölgesinde aşılmış vaziyette ki
24:30İstanbul'da yapılan ölçümlerde de 100 yıllık ölçümlere dayanarak yapılan değerlendirmede de sıcaklıkların yaklaşık 1.4 dereceye kadar arttığını gösteriyor.
24:39Yani Paris anlaşmasındaki 1,5 derecelik sıcaklık eşiğine gelinmiş vaziyette.
24:45İklim yasasında bu sıcaklık değerlerinde tutulması için sere gazlı emisyonların azaltılması, bunların kontrol altına alınması,
24:53sere gazı üreten işletmelerin biraz daha kontrol edilebilir hale getirilmesi düzenleniyor.
25:02İklim yasası evet önemli bir yasa.
25:04Birçok kıymetli bu başlıklar içerisinde yapılması gerekenler ele alınmış vaziyette.
25:10Ama bunun içerisinde en önemli gözüken handikap emisyon ticareti konusu.
25:14Yani insanları en çok rahatsız eden, toplumu en çok rahatsız eden emisyon ticareti konusu.
25:20Emisyon ticareti konusu aslında gelişmemiş.
25:24Yani zayıf, fakir ülkelerin haklarını parayla satın almak manasına geliyor.
25:30Temel mana bu.
25:31Üstüne bunun üstüne birçok şey sığdırılabilir.
25:34Ama emisyon ticaretinin bu yasa içerisinde etik olmadığını söyleyebilirim.
25:39Yani iklim konusunda karbonun alınıp satılması, birilerinin haklarını parayla satın alınması konusu gündemde.
25:46Bunun daha dikkatlice daha ne yapılabilir olduğunun gözden geçirilmesi ve göz önünde bulunulması gerekiyor.
25:53Adil Bey çok çok teşekkür ederim yayına katıldığınız için.
25:56Evet az gittik uz gittik bir Beşnebirkanı'nın daha sonuna geldik.
25:59Tam 24 yıldır CNN Türk ekranlarında karşınızdayız.
26:04Ve her zaman olduğu gibi dünyada Türkiye'de olan biteni hızla şöyle bir üzerinden geçtik.
26:09Önümüzdeki hafta yine Beşnebirkanı'da buluşuncaya kadar ben Cüneyt Özdemir hepinize iyi günler diliyorum.