Dzień Pamięci Żołnierzy Wyklętych w Szczecinku
Category
🗞
NewsTranscript
00:00 [MUZYKA]
00:01 Rzeczywiście to aż z jednej strony interesujące i zbadane chyba dosyć nieźle historycznie,
00:07 ale z drugiej strony zjawiskowe, że w tak niewielkim mieście, jakim jest Szczecinek,
00:12 to podziemie powojenne, podziemie najczęściej związane z Armią Krajową,
00:18 ale też z innymi siłami politycznymi w Szczecinku było nad wyraz aktywne.
00:23 I mieliśmy kilka grup działających właśnie w ramach tego podziemia,
00:27 o których dzisiaj mówimy "Żołnierze Wyklęci".
00:30 I to była różnego typu działalność, bo mieliśmy taką bardzo mocną grupę,
00:34 zwaną AKBO, czyli Bojowy Oddział Armii.
00:37 Oni początkowo, ich głównym miejscem działania i właściwie taką, można powiedzieć,
00:42 siedzibą były Bobolice, ale później też część tego Bojowego Oddziału Armii
00:46 to mieszkańcy Szczecinka.
00:48 No i to, można powiedzieć, byli młodzi chłopcy, którzy nie bawili się w jakąś dyplomację,
00:55 bo ich działalność często była wręcz na pograniczu prawa.
00:58 I dzisiaj może być w naszym rozumieniu kontrowersyjna, bo to były napady,
01:03 to były rabunki, ale to też były wykonywane wyroki śmierci.
01:07 I to jest, bym powiedział, to są historie, które sprawiają, że wyraźnie widać,
01:13 że tamten okres i w tamtym okresie, tuż po zakończeniu II wojny światowej,
01:17 czyli lata '45, '46, '47, to ta część Polski to był rzeczywiście dziki zachód.
01:24 I w tę właśnie narrację wpisuje się ten Bojowy Oddział Armii, czyli BOAK,
01:31 również, jak powiedziałam, ten szczecinecki.
01:32 Ale ta szczecinecka siatka wpadła i w '48 roku, podczas pokazowego procesu,
01:38 jaki odbył się w Szczecinie, zapadły wyroki śmierci.
01:41 I te wyroki śmierci zostały wykonane.
01:44 Potem w nieoznaczonym grobie na szczecińskim cmentarzu
01:48 spoczęły szczątki tych, którzy zostali rozstrzelani w ramach tego procesu,
01:54 jak powiedziałam, procesu pokazowego, pokazującego,
01:57 że władza komunistyczna walczy z tym podziemiem.
02:00 Ale były też inne grupy, grupy, które nie działały tak ostro,
02:03 jak chociażby Europejska Armia Podziemna.
02:06 I one niestety też wpadły i tam życie tych ludzi zostało, powiedzmy szczerze, przetrącone.
02:12 Ich kręgosłupy były przetrącone.
02:14 I mieli duży problem, żeby już po odbyciu wyroków więzienia
02:19 wrócić do normalnego funkcjonowania.
02:21 Tych ludzi już nie ma wśród nas.
02:23 W ostatnich latach zmarli ostatni konspiratorzy z tamtych czasów,
02:28 ale być może mało kto pamięta, że Adam Giedrys,
02:32 szczecinecki astronom, krawiec, był właśnie członkiem BOA.
02:36 Rzeczywiście, a czy członkiem BOA?
02:38 Wspierał BOA, bo oskarżenie, które było skierowane przeciwko Adamowi Giedrysowi,
02:44 dotyczyło tego, że swojemu kuzynowi przetrzymywał u siebie w domu broń
02:49 i właściwie za to był podciągnięty do odpowiedzialności.
02:53 Jego wyrok, z tego co pamiętam, to było 5 lat pozbawienia wolności.
02:56 I właśnie w czasie odbywania tej kary doszło do wielkiego przełomu w życiu Adama Giedrysa.
03:02 Bo pamiętajmy, że on był na krawędzi życia i śmierci.
03:05 I po przeżyciu śmierci klinicznej zwrócił się ku nauce.
03:09 Bo do tej pory znany był przede wszystkim jako szczecinecki krawiec.
03:13 A później również jako popularyzator nauki.
03:16 [muzyka]