Wspomienie ofiar zbrodni nazistowskiej popełnionej 23 listopada 1939 roku w Górce Klasztornej
Category
🗞
NewsTranscript
00:00 Znajdujemy się w tak zwanym Góreckim Ogrodzie. Tędy wiodła droga, którą wjechały 11 na 12 listopada od bramy do głównego domu samochód.
00:16 Wjechał samochód, który wywiózł stąd wszystkich więźniów, ale tutaj w tym miejscu, kiedy opustoszał ten właśnie klasztor, więzienie, które zostało tutaj uczynione w 1939 roku we wrześniu,
00:35 sprowadzono nowych więźniów. Od połowy listopada przywożono więźniów Żydów z Liszkowa, z prowizorycznego więzienia, aby tutaj zajęli miejsce tych, którzy już stąd zostali wywiezieni do Paterka.
01:00 Oprócz Żydów przyjechali tutaj również przywieźli, czy przywieziono 8 osób więźniów, Polaków, którym zgotowano taki właśnie tragiczny los.
01:15 To tak jak teraz w nocy 23 na 24 listopada. Najpierw w ciągu dnia Żydom kazano tutaj właśnie w tym miejscu, gdzie widzimy pomnik, wykopać głęboki rów.
01:31 Wielu z nich myśleli, że będzie to miejsce na składowanie ziemniaków, ponieważ zbliżała się zima. Nie byli świadomi tego, co ich czeka.
01:41 W nocy, kiedy Selbstschutz z Harem Schulzem na czele, kiedy już po libacji wyszli z tego obozu, tutaj z klasztoru Popici, zaczęli wynosić, czy wyrzucać z tego więzienia wszystkich, którzy tutaj byli.
02:05 Żydzi, Polacy i tutaj rozegrały się właściwie tragiczne wydarzenia 36 Żydów, którzy tutaj zostali w sposób tragiczny wymordowani, jak również Polacy.
02:19 Myślę, że do tego tragizmu trzeba dodać, że kobiety, które były tutaj uwięzione, Żydówki, zostały wypuszczone nago do tego obozu, do tego ogrodu, biegając, broniły się przed wściekłymi psami.
02:39 Później zostały zastrzelone. Najgorszą śmierć chyba tutaj miała pani Anna Jaworska. Kto to był? Pani Anna Nowicka-Jaworska była uczestnikiem Powstania Wielkopolskiego,
02:57 była łączniczką tutaj na tym terenie i została przez polskie władze oznaczona orderem "Viltutti Militari", jak również "Szyrzem Walecznym".
03:08 A więc w oczach Selbschutzu i Niemców była to szczególna osoba, która miała ponieść szczególne okrucieństwo.
03:18 Harry Schulz, jak mówił w zeznaniach, właściwie sam podjął taką decyzję, kiedy przywiązali do jej nóg dwa powrozy, które po przeciwnych stronach ciągnęli Żydzi,
03:34 rozrywając ją na pół. Została wrzucona również do tego samego rowu, do tego samego grobu. Te tragiczne wydarzenia zostały w jakiś sposób ujawnione.
03:51 Dopiero w 65 roku, 4 maja, została tutaj przeprowadzona ekshumacja i ona potwierdziła właśnie to, co tutaj się wydarzyło.
04:03 Było to już trochę późno, więc te dokumenty i ta historia jest nam znana właśnie od 65 roku.
04:16 Moi drodzy, myślę, że warto pamiętać o tych właśnie tragicznych wydarzeniach, które miały miejsce tutaj w Górce Klasztornej.
04:26 Po ekshumacji wszystkie ciała wywieziono na Łobżenicki Cmentarz i tam spoczywają do dnia dzisiejszego.
04:36 Agórka. Agórka to pomnik, w którym czcimy tych wszystkich, którzy ponieśli tutaj śmierć, męczeństwo.
04:45 Zarówno tych z 23-24 listopada, jak również tych, którzy stąd zostali wywiezieni do Paterka z 11 na 12 listopada.
04:57 Cudowne miejsce. Od 950 lat miejsce pierwszego objawienia Matki Bożej na terenie naszej ojczyzny zostało skropione tą męczeńską krwią.
05:11 Dlatego myślę sobie, że ci męczennicy godni są właśnie tego, żeby pamiętać o nich, że ta wolność i ta niepodległość bardzo dużo kosztowała.
05:24 Zobacz, jak to wygląda.