Igdır Milli Cumhuriyeti
- 9 ay önce
Iğdır Millî Cumhuriyeti, Ekim 1917 Sovyet Devrimi ardından Iğdır ve çevresinde oluşan otorite boşluğu sonrasında bölgede yaşayan Ermenilerin teklifiyle kurulan Iğdır İcra Hükûmetinin devamı olarak kurulmuştur.[1][2]
Ekim Devrimi ardından, bölgede yaşayan Ermeni Ahalinin teklifiyle, 4 Nisan 1917[1][4] tarihinde başkanı Türk olması şartıyla 5 Türk 5 Ermeni yöneticiden oluşmuş, başkanlığına Ali Ekber Tufan getirilen bu hükûmetin önceliği yaşam şartlarının iyileştirilmesi ve tarımsal çalışmaların düzenlenmesi olmuştur.[1][2][5]
Iğdır'da yaşayan Ermeniler, Van ve Adana bölgesinden Iğdır'a göç eden Taşnak üyesi Ermenilerle (Gahdağanlarla) birlikte işbirliğine girerek Iğdır'da yaşayan Türk Ahaliye karşı sistematik katliamlara başlamalarıyla eşzamanlı olarak Stepan Şaumyan'in Bakü'de 14 bin Müslümanı katletmesinin ardından Iğdır'da Azeri Türkleri ve Ermeniler arasında iç savaş başlamıştır. Özellikle Oba, Hakmehmet, Koçkıran katliamları bu süreçte yaşanmıştır.
Tarihçe
İç savaşı önceden tahmin eden Milis Komutanları ve Türk Ahali tarafından, Iğdır Millî Cumhuriyeti; Iğdır, Tuzluca, Aralık, Şerur, Doğubayazıt, Vedibasar, Serdarabat ve başkenti Melekli olacak şekilde 4 Mayıs 1918 tarihinde ilan edilmiştir.
720 üyenin katılımıyla gerçekleşen seçimin ardından başkanlığına Ali Ekber Tufan seçilen bu cumhuriyet, Osmanlı ve Alman İmparatorluğu’nun tanıdığı Transkafkasya Federasyonu Parlamentosu olan Transkafkasya Seymi tarafından tanınmıştır. Bu sebeple tanınmış bağımsız İlk Türk cumhuriyetidir
Kafkasya'da Türk halkını silahlandırmak adına yapılan gizli Tiflis Türk Kurultayı'na katılan Ali Ekber Tufan, Iğdır Millî Hükûmeti birliklerini bu sayede Taşnak çetelerine karşı savunacak hale getiren silah teminini Mehmed Emin Resulzade'nin yardımlarıyla elde etmiştir. Alman denizaltılarından temin edilerek Gürcistan’dan Iğdır’a getirilen silahlar ve terhis edilen Rus askerlerinin bıraktığı silahlar Iğdır Millî Cumhuriyetinin silah gücünü oluşturdu ve aynı zamanda Cemiyyet-i Hayriye (Gardaş Kömeği) gibi kurumlar üzerinden Balkanlar'dan Kafkasya'ya gizli yardımlaşma ağının merkezi haline gelmiştir.
23 Temmuz 1919 tarihinde toplanan Erzurum Kongresine yapılan davet üzerine Iğdır ve çevresini temsilen Bilal Toksöz, Muhtar Bey (Sultanabadlı), Hüseyin Zengi temsilci olarak katılmış, Iğdır Misak-ı Milli sınırları dahilinde olmadığından dolayı temsilcilerin konuşmaları ve isimleri zapta geçilmemiştir.
Kazım Karabekir Paşa Iğdır Temsilcilerini; "Namuslu bir barış yapılıncaya kadar sabredin ve direnin" diyerek uğurlamıştır.
Ekim Devrimi ardından, bölgede yaşayan Ermeni Ahalinin teklifiyle, 4 Nisan 1917[1][4] tarihinde başkanı Türk olması şartıyla 5 Türk 5 Ermeni yöneticiden oluşmuş, başkanlığına Ali Ekber Tufan getirilen bu hükûmetin önceliği yaşam şartlarının iyileştirilmesi ve tarımsal çalışmaların düzenlenmesi olmuştur.[1][2][5]
Iğdır'da yaşayan Ermeniler, Van ve Adana bölgesinden Iğdır'a göç eden Taşnak üyesi Ermenilerle (Gahdağanlarla) birlikte işbirliğine girerek Iğdır'da yaşayan Türk Ahaliye karşı sistematik katliamlara başlamalarıyla eşzamanlı olarak Stepan Şaumyan'in Bakü'de 14 bin Müslümanı katletmesinin ardından Iğdır'da Azeri Türkleri ve Ermeniler arasında iç savaş başlamıştır. Özellikle Oba, Hakmehmet, Koçkıran katliamları bu süreçte yaşanmıştır.
Tarihçe
İç savaşı önceden tahmin eden Milis Komutanları ve Türk Ahali tarafından, Iğdır Millî Cumhuriyeti; Iğdır, Tuzluca, Aralık, Şerur, Doğubayazıt, Vedibasar, Serdarabat ve başkenti Melekli olacak şekilde 4 Mayıs 1918 tarihinde ilan edilmiştir.
720 üyenin katılımıyla gerçekleşen seçimin ardından başkanlığına Ali Ekber Tufan seçilen bu cumhuriyet, Osmanlı ve Alman İmparatorluğu’nun tanıdığı Transkafkasya Federasyonu Parlamentosu olan Transkafkasya Seymi tarafından tanınmıştır. Bu sebeple tanınmış bağımsız İlk Türk cumhuriyetidir
Kafkasya'da Türk halkını silahlandırmak adına yapılan gizli Tiflis Türk Kurultayı'na katılan Ali Ekber Tufan, Iğdır Millî Hükûmeti birliklerini bu sayede Taşnak çetelerine karşı savunacak hale getiren silah teminini Mehmed Emin Resulzade'nin yardımlarıyla elde etmiştir. Alman denizaltılarından temin edilerek Gürcistan’dan Iğdır’a getirilen silahlar ve terhis edilen Rus askerlerinin bıraktığı silahlar Iğdır Millî Cumhuriyetinin silah gücünü oluşturdu ve aynı zamanda Cemiyyet-i Hayriye (Gardaş Kömeği) gibi kurumlar üzerinden Balkanlar'dan Kafkasya'ya gizli yardımlaşma ağının merkezi haline gelmiştir.
23 Temmuz 1919 tarihinde toplanan Erzurum Kongresine yapılan davet üzerine Iğdır ve çevresini temsilen Bilal Toksöz, Muhtar Bey (Sultanabadlı), Hüseyin Zengi temsilci olarak katılmış, Iğdır Misak-ı Milli sınırları dahilinde olmadığından dolayı temsilcilerin konuşmaları ve isimleri zapta geçilmemiştir.
Kazım Karabekir Paşa Iğdır Temsilcilerini; "Namuslu bir barış yapılıncaya kadar sabredin ve direnin" diyerek uğurlamıştır.