Gosti iz prošlosti: Lazar Hilandarac - prvi srpski časovničar
- 10 years ago
26. jul 2014, Gosti iz prošlosti
Sat satom kroćen, minut kazaljkom hvatan, tren postojan koliko mu ime traje. Sat koji gleda na sve četiri strane sveta, sat kao život u džepu, drug na ruci, senka u krugu, zarobljena kukavica, Dalijeva mašta za rastopljeno vreme. Sat Lazara Hilandarca, prvog srpskog časovničara.
Bilo je to leto 1404. posle rođenja Hrista, kada je ruski veliki knez Vasilije Dmitrijevič pozvao majstora Lazara Hilandarca, koji je na njegovom dvorcu, iza crkve Svete blagovesti, na Sabornom trgu moskovskog Kremlja, napravio mehanički sat na tornju. Lazarev sat bio je čudo onoga doba. Do njegovog dolaska zvonar je zurio u sunce i sunčanik, i udarcem čekića u zvono oglašavao dnevne časove. Po mraku i oblačnom vremenu, sati bi onemeli, i svako ih je do prvog sunca računao kako hoće i kako mu treba.
"U Italiji za trideset godina pod Bordžijama bilo je ratova, terora, ubistava, krvoprolića - ali oni su imali Mikelanđela, Leonarda da Vinčija i renesansu. U Švajcarskoj je vladala bratska ljubav, 500 godina demokratije i mira, i šta su izmislili? Sat s kukavicom." Tako kaže glumac Orson Vels, kao Hari Lajm u filmu "Treći čovek" i... greši. Ta omaška ne ide na dušu scenariste i pisca, Grejema Grina, jer je Vels tokom snimanja, na zahtev reditelja da još nešto kaže u tom kadru, parafrazirao tekst iz jedne knjige engleskog slikara Vislera iz 1885. godine.
Sat sa kukavicom nisu izmislili Švajcarci, nego Nemci, i to oni sa Švarcvalda. Mehaničke ptičice su na svakih sat ili pola sata pevuckale i ranije, ali ne i kukavica u drvenoj kućici pored pruge ili u lovačkom kućerku, sa šišarkama kao tegovima, i rimskim brojevima za sate...
On je vremešni engleski gospodin koji s godinama izgleda sve bolje. Doduše, malo se krivi u stranu, ali zasad zanemarljivo. Na njegovoj kazaljki zaustavili su se Petar Pan, Vendi, Majkl i Džon ne bi li se orjentisali na putu za Nedođiju; njegova kazaljka spasila je život glavnom junaku filma "39 stepenica", u svoj svojoj lepoti vidi se iza Meri Popins koja s kišobranom u ruci leti iznad Londona, glumio je i sa Džemsom Bondom u "Operaciji grom", i gde god se slikala engleska prestonica. Prvo su ga zvali po kraljici Viktoriji, u novije vreme po kraljici Elizabeti Drugoj, ali u celom svetu znaju ga po nadimku - Big Ben.
"Postojanost pamćenja" - ulje na platnu Salvadora Dalija iz 1931. godine. Mekani satovi iz kojih curi vreme i pretače se u našu podsvest. Ajnštajnova teorija relativnosti ili sir kamamber koji se topi na suncu? Dali je bio za kamamber.
Sunčani sat pokazuje vreme pomoću senke gnomona na kružnoj časovnoj skali. Gnomon može biti običan štap, a može da bude i neka umetnička finesa. Najstariji su oni u Londonu i u njujorškom Central parku, a oba su doneta iz egipatskog grada Heliopolisa, gde su pokazivala vreme pre 4 milenijuma. Napravljeni su od granitne stene, teški su 186 tona i visoki 20 metara.
Autor i urednik emisije: Mirjana Blažić Mikić
Radio Beograd 1, 13.05
Sat satom kroćen, minut kazaljkom hvatan, tren postojan koliko mu ime traje. Sat koji gleda na sve četiri strane sveta, sat kao život u džepu, drug na ruci, senka u krugu, zarobljena kukavica, Dalijeva mašta za rastopljeno vreme. Sat Lazara Hilandarca, prvog srpskog časovničara.
Bilo je to leto 1404. posle rođenja Hrista, kada je ruski veliki knez Vasilije Dmitrijevič pozvao majstora Lazara Hilandarca, koji je na njegovom dvorcu, iza crkve Svete blagovesti, na Sabornom trgu moskovskog Kremlja, napravio mehanički sat na tornju. Lazarev sat bio je čudo onoga doba. Do njegovog dolaska zvonar je zurio u sunce i sunčanik, i udarcem čekića u zvono oglašavao dnevne časove. Po mraku i oblačnom vremenu, sati bi onemeli, i svako ih je do prvog sunca računao kako hoće i kako mu treba.
"U Italiji za trideset godina pod Bordžijama bilo je ratova, terora, ubistava, krvoprolića - ali oni su imali Mikelanđela, Leonarda da Vinčija i renesansu. U Švajcarskoj je vladala bratska ljubav, 500 godina demokratije i mira, i šta su izmislili? Sat s kukavicom." Tako kaže glumac Orson Vels, kao Hari Lajm u filmu "Treći čovek" i... greši. Ta omaška ne ide na dušu scenariste i pisca, Grejema Grina, jer je Vels tokom snimanja, na zahtev reditelja da još nešto kaže u tom kadru, parafrazirao tekst iz jedne knjige engleskog slikara Vislera iz 1885. godine.
Sat sa kukavicom nisu izmislili Švajcarci, nego Nemci, i to oni sa Švarcvalda. Mehaničke ptičice su na svakih sat ili pola sata pevuckale i ranije, ali ne i kukavica u drvenoj kućici pored pruge ili u lovačkom kućerku, sa šišarkama kao tegovima, i rimskim brojevima za sate...
On je vremešni engleski gospodin koji s godinama izgleda sve bolje. Doduše, malo se krivi u stranu, ali zasad zanemarljivo. Na njegovoj kazaljki zaustavili su se Petar Pan, Vendi, Majkl i Džon ne bi li se orjentisali na putu za Nedođiju; njegova kazaljka spasila je život glavnom junaku filma "39 stepenica", u svoj svojoj lepoti vidi se iza Meri Popins koja s kišobranom u ruci leti iznad Londona, glumio je i sa Džemsom Bondom u "Operaciji grom", i gde god se slikala engleska prestonica. Prvo su ga zvali po kraljici Viktoriji, u novije vreme po kraljici Elizabeti Drugoj, ali u celom svetu znaju ga po nadimku - Big Ben.
"Postojanost pamćenja" - ulje na platnu Salvadora Dalija iz 1931. godine. Mekani satovi iz kojih curi vreme i pretače se u našu podsvest. Ajnštajnova teorija relativnosti ili sir kamamber koji se topi na suncu? Dali je bio za kamamber.
Sunčani sat pokazuje vreme pomoću senke gnomona na kružnoj časovnoj skali. Gnomon može biti običan štap, a može da bude i neka umetnička finesa. Najstariji su oni u Londonu i u njujorškom Central parku, a oba su doneta iz egipatskog grada Heliopolisa, gde su pokazivala vreme pre 4 milenijuma. Napravljeni su od granitne stene, teški su 186 tona i visoki 20 metara.
Autor i urednik emisije: Mirjana Blažić Mikić
Radio Beograd 1, 13.05