EVEREK _ DEVELİ _ TARİHİ AYGÖSTEN EVLERİ Foto VİDEO _ 2014 // Kubat / Gesi BAĞLARI
- 9 yıl önce
Develi’de Rumlar
Yrd. Doç. Dr. Kadir Özdamarlar
Müslüman Türkler Develi'ye geldiklerinde burada Rumlar ile Bizanslılarca Van bölgesinden sürülüp gelen Ermeniler ve biraz da Süryaniler vardı.Türkler buraya geldiklerinde Develi ve Everek'de nüfusları ne kadardı, bilemiyoruz.Gereme harabeleri, Kartın'daki spor tesisleri, Elbiz, Köşk Pınar, Develi Kalesi o günlerin izlerini taşır.Ancak askeri ve sosyal sebeplerle Rumların çoğunun 1080 yılında İstanbul'a ve Rumeli'ye göçürüldüklerini biliyoruz.İşte bu sırada Develi obası da kaleye yerleşmiş olmalıdır.
Ancak bunlardan bir kısmı ya isteyerek ya da bu göçten kaçarak Ayakostan adını verdikleri yere gelerek küçük de olsa bir köy oluşturmuşlardır. Kayseri ve çevresi Osmanlılara Fatih Sultan Mehmet Han zamanında, 1476 yılında katıldı. XVI. Yüzyılın başlarında diğer Anadolu şehirlerinde olduğu gibi Kayseri'de huzurlu ortam dolayısıyla Hıristiyan nüfusunda artışlar olmuştur.1476 yılında ilk tahrirler yapıldığında Everek'in kuzey doğusunda Fenese'de Ermeniler, güney batısında da Ayakostan'da Rumlar,Yukarı Develi'de de Müslüman Türkler bulunuyordu.Yani Fenese, Ayakostan ve Yukarı Develi birer köydü.Ayrıca Afşar, Beşkardeş, Çukuryurt, Kikse, Satı, Taşçı'da Rum köyleriydi.
Elde ettiğimiz bilgilere göre Osmanlılar zamanında Rumların sayısı ,Develi'de 2000'i bulmamıştır.Devlet salnamelerinden elde ettiğimiz bilgilere göre 1880 yılında 10.000'i bulan Develi nüfusu içerisinde Rum nüfusu 815,1900'da 1845,1912'de İncesu da dahil 1760,1922'de ise 550'dir.Zile'de ise 70 aile Rum vardı.
1878 yılından itibaren, Tanzimat ve arkasından Islahat Fermanları ve batılı devletlerin ısrarlı baskıları sonunda elde edilen haklarla Develi idari hayatında da Ermenilerle beraber etkin olmaya başladıklarını görüyoruz. Kaza idare heyetinde ve önemli yerlerde Rum temsilcilerini görüyoruz.1878'de ruhani liderleri Kevork Efendi'dir.
İstiklal ve Haçın Harbi sırasında Kuvva-i Milliyecilerin yanında olmuşlardır. Develi'nin Taşcı beldesine bağlı birçok Rum köyü vardı.Beşkardeş,Afşar vs.Buradakiler de aynı duyguları beslemişlerdir.Bu konuda yerel hatıralardan Mehmet Özdemir'in eseri bize bazı bilgiler sunmaktadır.Özellikle Yunanistan-patrikhane propogandası ile başta İstanbul olmak üzere diğer yerlerdeki Rumlar kendilerinin Grek asıllı olduklarını her fırsatta dile getirirlerken sonradan adı Papa Eftim olan Pavlos Karahisaridis liderliğinde İç Anadolu Rumları Zincidere' de 28.05.1922'de toplanarak kendilerinin Hıristiyan Türkler olduklarını ve Kuvva-i milliyecileri destekleme kararını aldıklarını biliyoruz.Bu toplantıya Develi Rumları da temsilci göndermişlerdir.Patrik-haneden ayrı olarak Bağımsız Türk Ortodoks Kilisesi'ni kurmuşlardır.Bugün Rum Patrikhanesi'nin korkulu rüyası işte bu patrik-hanedir.Fakat özellikle Develi'de ve Zile'de yoğun olan Rumlar 1924'de imzalanan Lozan anlaşmasına göre Yunanistan ile yapılan nüfus mübadelesi ile Yunanistan'a göç ettirilmişlerdir.Önce Amasya'ya, sonra Samsun
Yrd. Doç. Dr. Kadir Özdamarlar
Müslüman Türkler Develi'ye geldiklerinde burada Rumlar ile Bizanslılarca Van bölgesinden sürülüp gelen Ermeniler ve biraz da Süryaniler vardı.Türkler buraya geldiklerinde Develi ve Everek'de nüfusları ne kadardı, bilemiyoruz.Gereme harabeleri, Kartın'daki spor tesisleri, Elbiz, Köşk Pınar, Develi Kalesi o günlerin izlerini taşır.Ancak askeri ve sosyal sebeplerle Rumların çoğunun 1080 yılında İstanbul'a ve Rumeli'ye göçürüldüklerini biliyoruz.İşte bu sırada Develi obası da kaleye yerleşmiş olmalıdır.
Ancak bunlardan bir kısmı ya isteyerek ya da bu göçten kaçarak Ayakostan adını verdikleri yere gelerek küçük de olsa bir köy oluşturmuşlardır. Kayseri ve çevresi Osmanlılara Fatih Sultan Mehmet Han zamanında, 1476 yılında katıldı. XVI. Yüzyılın başlarında diğer Anadolu şehirlerinde olduğu gibi Kayseri'de huzurlu ortam dolayısıyla Hıristiyan nüfusunda artışlar olmuştur.1476 yılında ilk tahrirler yapıldığında Everek'in kuzey doğusunda Fenese'de Ermeniler, güney batısında da Ayakostan'da Rumlar,Yukarı Develi'de de Müslüman Türkler bulunuyordu.Yani Fenese, Ayakostan ve Yukarı Develi birer köydü.Ayrıca Afşar, Beşkardeş, Çukuryurt, Kikse, Satı, Taşçı'da Rum köyleriydi.
Elde ettiğimiz bilgilere göre Osmanlılar zamanında Rumların sayısı ,Develi'de 2000'i bulmamıştır.Devlet salnamelerinden elde ettiğimiz bilgilere göre 1880 yılında 10.000'i bulan Develi nüfusu içerisinde Rum nüfusu 815,1900'da 1845,1912'de İncesu da dahil 1760,1922'de ise 550'dir.Zile'de ise 70 aile Rum vardı.
1878 yılından itibaren, Tanzimat ve arkasından Islahat Fermanları ve batılı devletlerin ısrarlı baskıları sonunda elde edilen haklarla Develi idari hayatında da Ermenilerle beraber etkin olmaya başladıklarını görüyoruz. Kaza idare heyetinde ve önemli yerlerde Rum temsilcilerini görüyoruz.1878'de ruhani liderleri Kevork Efendi'dir.
İstiklal ve Haçın Harbi sırasında Kuvva-i Milliyecilerin yanında olmuşlardır. Develi'nin Taşcı beldesine bağlı birçok Rum köyü vardı.Beşkardeş,Afşar vs.Buradakiler de aynı duyguları beslemişlerdir.Bu konuda yerel hatıralardan Mehmet Özdemir'in eseri bize bazı bilgiler sunmaktadır.Özellikle Yunanistan-patrikhane propogandası ile başta İstanbul olmak üzere diğer yerlerdeki Rumlar kendilerinin Grek asıllı olduklarını her fırsatta dile getirirlerken sonradan adı Papa Eftim olan Pavlos Karahisaridis liderliğinde İç Anadolu Rumları Zincidere' de 28.05.1922'de toplanarak kendilerinin Hıristiyan Türkler olduklarını ve Kuvva-i milliyecileri destekleme kararını aldıklarını biliyoruz.Bu toplantıya Develi Rumları da temsilci göndermişlerdir.Patrik-haneden ayrı olarak Bağımsız Türk Ortodoks Kilisesi'ni kurmuşlardır.Bugün Rum Patrikhanesi'nin korkulu rüyası işte bu patrik-hanedir.Fakat özellikle Develi'de ve Zile'de yoğun olan Rumlar 1924'de imzalanan Lozan anlaşmasına göre Yunanistan ile yapılan nüfus mübadelesi ile Yunanistan'a göç ettirilmişlerdir.Önce Amasya'ya, sonra Samsun